Payız lövhələri

Ədəbi̇yyat

13 Oktyabr 2016, 16:48

Akif Təvəkküloğlu

Əməkdar jurnalist

Bir neçə il öncə bu yazım jurnallardan birində, ilin bu vədəsində dərc olunmuşdu. Çiskinli, leysanlı hava durumu bu oktyabr günlərində məni yenidən eyni ovqata köklədiyi üçün “Payız lövhələri”ni Modern.az-ın oxucuları ilə də paylaşmaq istədim.

Göydən nur ələndi,

Dünya təzələndi...

Çoxdan eşitdiyim, gənclik, bəlkə də uşaqlıq illərindən sevdiyim mahnılardan birində səsləndirilir bu sətirlər. Sual oluna bilər ki, bu sətirlərin bizim “ovqat”ımıza nə dəxli var? Təəccüblü bir şey yoxdur. Ola bilsin ki, bu sətirlər yalnız mənim ovqatım üçündür. Amma xoş ovqat yaratmaq üçün “Ovqat” yoluna çıxdığımdan istərəm ki, həmin sətirlərin mənə bəxş etdiyi ovqatı sizinlə bölüşüm. Əziz oxucu, istərdim ki, bu ovqat hər kəsin hər gün təzələnən dünyasına nurla daxil olsun. O mahnıda səslənən fikirlər kimi...

Zənnimcə, mahnının sözləri elə bu fəsildə yazılıb - payızda. Tarixini dəqiq bilmirəm, bəlkə mahnının musiqisi də payızda bəstələnib. Bəlkə də bəstəçi payız yağışının damlara, ağaclara, yarpaqlara və nəhayət, torpağa dəyərək səsləndirdiyi təbiət melodiyasını nota köçürüb. Yaxud səs-küysüz, kimsəsiz bağlara - bağçalara yağan payız yağışının pıçıltısını eşidən şair yağışın söylədiklərini qələmə alıb. Bəlkə də şair yağışın çox xeyirxah missiya ilə yerə səpələndiyini başa düşdüyü üçün onu yerə ələnən nura bənzədir. Bu nur isə dünyanı təzələyir. Bəs hanı nura boyanmış təzə dünyanın adamları? Bəlkə mən görmürəm, təzə dünyada adamlar da təzədir. Yox, yox... Heç köhnə adamları da görmürəm. Nə bağda, nə dağda-aranda, nə dəniz sahilində, nə də yarpaqları çətiri əvəz edən ağac altında. Heç yerdə görmürəm. Yağış yağanda sevinən, yağışı bəhanə edib sevgilisinə yaxınlaşmaq, nəfəs-nəfəsə, göz-gözə dayanmaq üçün qızın çətirinin altına girən oğlanı da görmürəm. Niyə? Kim bilir bunun niyəsini? Getdim dənizdən soruşam. Dəniz gileyləndi, dedi: “Bu nə etibarsızlıqdı?! Payız gələndən, yağış yağmağa başlayandan sahillərim bom-boşdur. Qəribliyə dönüb buralar. Yayda suyumdan, sahillərimdəki qumdan bol-boluna istifadə edənlər, birdən-birə hara getdilər? Az qala gecə-gündüz məndən ayrı dura bilməyənlər niyə qeybə çəkildilər? Həmişə qucaq açdığım, ağuşumda əzizlədiyim sevgililər hanı? Bəs dostluq, vəfa, etibar harada qaldı? Gör işin harasıdır ki, mənim sahillərimə ancaq yeyib-içməyə gəlib buraları zibilləyənlər də qeybə çəkilib..”

Açığı, dənizin sualları qarşısında aciz qalıram. Suallara cavab tapa bilmirəm və kor-peşman geri qayıdıram. Üz tuturam əvvəllər ilin bütün fəsillərində insanlarla yaxşıca dil tapıb, ünsiyyət quran başqa bir ünvana. Ağaclar, oturacaqlar, uşaqlar üçün əyləncə qurğuları, bir sözlə, bağın nəyi var idisə hamısı yerindədir. Bircə sakinlərindən başqa. Burada da payız həmən payızdı. Ağacların yarpaqları saralıb. Orda-burda daim yaşıl olan bəzək bitkiləri də göz oxşayır. Yağan payız yağışının isə əvəzi yoxdur. Büllur damcılar bərq vurub bütün bağı işıqlandırır. Bu işıqda gur yağışın şırıltısı, qızılı yarpaqların üzərinə düşən damcıların səsi bir hayqırtı kimi qulağı dəlir. Elə bil bağ haray çəkib insanları səsləyir. Bağın ortasındakı tənha ağac isə sevgilisini əbədi itirmiş, göz yaşları selə-suya dönmüş məsum, yazıq bir qıza bənzəyir.

Hara getdimsə yağışda hər yeri tənha, qərib gördüm. Bu nədir - yağışdan qorxmaqmı, yağışa nifrətmi? Dərd oldu ürəyimdə. Bu düşüncələrlə yağış altında islana-islana bağdan çıxıb evlərin arası ilə asta-asta addımlayırdım. Birdən həzin, kövrək gileyli bir səs eşitdim:

Evimizin bacasından yağan yağış,

Damcı-damcı damcılar.

Şimşək çaxar, göy gurlayar,

Leysan yağış

Şahə qalxan at belində

Qamçı çalan igid kimi

Ürəyimi qamçılar.

Bu yağışmı, yoxsa qarğış,

Göy yarılıb, göydən yerə

Qəm ələnir.

Elə bil ki, hər ürəyə

Dərd ələnir.

Bu sözlərdən çox təsirləndim. Görəsən torpağa xeyir-bərəkət, yanan qəlblərə təşnə olan yağışdan niyə insanlar bezib, gileylənir, narazılıq edir?

Hava qaralmışdı, soyuq idi. Yağış məni təpədən-dırnağa islatmışdı. Amma üşümürdüm. Sanki göydən ələnən nur cismimə hərarət, qəlbimə sərinlik gətirirdi. Amma yenidən eşitdiyim səs canıma yaman üşütmə saldı:

Leysan yağış, belə yağma,

Xanimanım talan olar amandı.

Sahildəki qayaları dili ilə qılınc təki parçalayan

Sellər kimi belə axma

Gülüstanım viran olar amandı.

İstər-istəməz düşünürsən adamlar yerə nur, insanlara bar-bərəkət verən yağışdan niyə gileylidirlər... Üşüyə-üşüyə bu düşüncələrə dalmışdım. Məndən başqa ətrafda kimsə yox idi. Bu an yanımda bir avtomobil dayandı:

Ay adam, gəl əyləş, yağış səni birtəhər edəcək.

Bu söz də məni yamanca tutdu. Maşına əyləşdim. Möhkəmcə titrəyirdim. Qısa bir müddət səssiz-səmirsiz yol getdik. Birdən sürücü radionu işə saldı. Xəbərlər oxunurdu. Elə bil bu gün dünya hadisələri yağış üstündə köklənmişdi:

Sel suları filan şəhərdə filan fəlakəti törətdi.

Çayların daşması nəticəsində filan qədər əkin sahəsi məhv oldu.

Güclü yağış filan qədər evi suya qərq etdi...

Bu xəbərlər sanki məni yuxudan oyatdı. Elə bil nəsə yeni bir kəşf etdim. Əslində düşündüyüm suallara cavab tapmışdım və bu mənim üçün həmin gün dünyanın ən böyük kəşfi idi. Və bunu bütün dünyaya, insanlara çatdırmaq istəyirdim. Eşitdiyim xəbərlərdən sonra belə qənaətə gəldim ki, nə insanlar yağışdan üz döndərib, nə də ki, yağış insanlara qənim kəsilib. Hər ikisi - insan da, yağış da təbiətin bir parçasıdır, hər ikisi təbiətin övladlarıdır. Yağış həmin yağış, insan həmin insan. Anamız təbiət də ki müqəddəsliyi ilə öz yerində. Sadəcə olaraq, təbiətin insan adlı övladının öz “ana”sına münasibəti dəyişib. Yağış neyləsin? Yəqin ki, ana təbiət öz övladına qəzəblənib. Ona görə gəlin anamız təbiəti hamımız sevək. Qış da, yaz da, yay da, payız da gözəldir.