Cənub qonşumuz İranla bağlı hamının fərqli təəssüratları var. Mənim təsəvvürümdəki İran qatı mühafizəkar, geridəqalmış, insanların qorxu içində yaşadığı, küçələrin boş, yaşayış səviyyəsinin aşağı olduğu bir ölkə idi. Səyahətlə bağlı hansısa planlar quranda İrana getməyi heç ağlımın ucuna da gətirmirdim. İzlədiyim Qərb mediası, İranda olmayan insanların İran haqqındakı fikirləri məndə bu ölkəyə qarşı xeyli mənfi fikir formalaşdırmışdı. Bütün bu fikirlər İrana, xüsusilə də Təbrizə daxil olandan sonra 180 dərəcə dəyişdi.
Bu günlərdə Təbrizin 2018-ci il "İslam ölkələrinin turizm paytaxtı" seçilməsi ilə əlaqədar bu şəhərə yollanan 13 nəfərlik jurnalist heyətində Modern.az-ın əməkdaşı olaraq mən də vardım.
Şərqi Azərbaycan ostanının (vilayətinin) paytaxtı olan Təbriz həm Azərbaycan, həm də İran üçün önəmli şəhərlərdəndir. Şəhərin 2,5 milyona yaxın əhalisi var. Əhalinin əsas hissəsini Azərbaycan türkləri təşkil edir. Elə ona görə də bu şəhər məni özünə heyran etdi. Müasir körpülər, yollar, göz oxşayan tarixi binalar, mehriban insanlar Təbrizi mənə sevdirən amillərdən bir neçəsi idi. Bizim onları sevdiyimiz kimi, onlar da bizi çox sevirmiş...
Küçələrdə ictimai nəqliyyatın rahat hərəkət etməsi üçün xüsusi yollar var. Avtobus salonları əsasən iki hissədən ibarət olur, öndə kişilər, arxada isə qadınlar əyləşir. Müəyyən yerlərdə xüsusi taksi dayanacaqları var. Şəhərin demək olar ki, hər yerində insanların pulsuz su içmələri üçün soyuducular yerləşdirilib. Əksər küçələrin sol və sağ çiyinlərində arxlar var. Bu arxlar kiçik həcmli tullantılar üçündür. Tullantılar bura atılır və daha sonra arxa su tökülür, tullantılar müəyyən yerə gedir. Yerüstü piyada keçidlərinin əksəriyyətində eskalatorlar quraşdırıb.
Hər qarışında tarixin izləri görünən şəhər gəzməklə bitməz. Buranın insanları deyilənlərin əksinə, həm müasir, həm mehriban, həm də çox qonaqpərvərdirlər. Düşüncələrimə əks olaraq, qara niqablı, ancaq gözləri görünən qadınlara çox az rast gəldik. Gözəlliyi ilə seçilən Təbriz xanımları müasirliyi və savadı ilə də seçilir. Qadınlar bütün sahələrdə fəaliyyət göstərir və burada onlara önəm verilir. Gördüyüm qədəri ilə cəmiyyətdə demokratiya mövcuddur.
Təbriz küçələrində göz oxşayan heykəllərə də çox rast gəlinir. Tarixi abidələrlə yanaşı, təhsil və səhiyyə ocaqları da xeyli inkişaf edib. Təbriz Universiteti ölkənin tanınmış ali təhsil ocaqlarından sayılır.
İndi isə sizi qiyabi də olsa Təbrizə aparım.
Bələdiyyə muzeyi
Təbrizin mərkəzində yerləşən bu bina təxminən 80 il öncə inşa edilib. Binanın memarı alman olub. Tarixi bələdiyə binası 2007-ci ildən muzey olaraq fəaliyyət göstərir. Tarixiliyi göstərmək üçün bələdiyyənin önəmli qonaqları bura gətirilir. Binanın iki tərəfində saat var. Binanın altında muzey yerləşir. Gözəl memarlıq əsəri olan bu bina Təbrizin mərkəzindədir. Muzeyin içində qədimi əşyalar və məşhur Təbriz xalçaları nümayiş etdirilir. Binadakı saatlara görə ərazi “Saat meydanı” da adlanır. Muzeyə giriş pulsuzdur.
Şəhriyarın ev muzeyi
1906-1988-ci illərdə yaşamış Azərbaycanın dahi şairi Seyid Məhəmmədhüseyn Behcət Təbrizinin (Məhəmmədhüseyn Şəhriyar) bu evdə yaşayıb. Muzey bələdiyyənin binasından 500-600 metr uzaqlıqda yerləşir. Muzeydə şairin kitabları, əşyaları, eləcə də geyimləri qorunur.
Azərbaycan Muzeyi
Muzey 1957-ci ildə inşa edilib, 1962-ci ildə isə restovrasiya edilib. Muzeydə zəngin eksponatlar var. 3 mərtəbədən ibarətdir: giriş, zirzəmi və yuxarı mərtəbə. Girişdə və yuxarı mərtəbədə qədim arxeoloji tapıntılar yerləşdirilib. Arxeoloji tapıntılar arasında 4000 il əvvələ aid xeyli tarixi eksponat var. Zirzəmidə isə heykəltaraş Əhəd Hüseyninin 1975-1980-ci illər arasında yaratdığı maraqlı heykəllər var. Muzey tarixi tapıntılar baxımdan o qədər zəngindir ki, ordan çıxmaq istəmirsən.
Göy Məscid
1465-ci ildə Qaraqoyunlu hökmdarı Cahan şahın dövründə inşa edilib. Azərbaycan muzeyinin yanında yerləşir. Vaxtilə Təbrizdə baş vermiş yeraltı təkanlar nəticəsində dağıntılara məruz qalmış məsçid yaxşı şəkildə restavrasiya edilib. Məsçidin göy çinilərlə bəzədilməsi göz oxşayır.
Təbriz Məşrutiyyə (Konstitusiya) muzeyi
Bina 1867-ci ildə inşa edilib. Memarı Hacı Vali Memar Təbrizi olan bu tarixi bina iki mərtəbədən və zirzəmidən ibarətdir. Muzeydə bir neçə əsrlik eksponatlarla tanış olmaq mümkündür. Binanın içi Şəki Xan sarayında olduğu kimi, rəngli şüşələrdən ibarət şəbəkə ilə bəzədilib. Sənət əsəri olan bina İranın mədəni irsi olaraq tanınır.
Ərk qalası
Bu əzəmətli qala Təbriz şəhərində yerləşir. XIII əsrdə Hülakülər (Elxanilər) zamanında vəzir Əlişah tərəfindən tikdirilib. Qala öz dövründə dünyanın ən böyük tikilisi olub.
Qapalı Təbriz bazarı
Şəhərin mərkəzində yerləşən bazar dünyanın ən böyük ticarət mərkəzlərindən biridir. YUNESKO-nun mədəni irs siyahısına salınan bazarın eramızın 4-cü əsrində tikildiyi bildirilir. Bazarda ədviyyatlardan tutmuş məşhur Təbriz xalçalarına qədər hər şey tapa bilərsiniz. Burada işləyən ticarətçilər qonaqları gülər üzlə qarşılayır. Bazarda qarşılaşdığım ən maraqlı hallardan biri qonşu olan ticarətçilərin vahid qiymət söyləməsiydi. Bir ticarətçidən qiyməti soruşub almadıqdan sonra digərinə yaxınlaşdıqda qiymətin qonşusununku ilə eyni olduğunu deyir, hətta qonşusundən alış-veriş etməyimzi tövsiyyə edir.
Cümə məscidi (Mescid-e-Jāmeh Tebriz)
Cümə məscidi Təbrizin önəmli məscidlərindəndir. Məscidin bir girişi mərkəzi küçədən, digər girişi isə bazarın içərisindəndir. Məscid tarixi baxımdan önəmlidir.
Belə ki, Ağqoyunlu hökmdarı Əlvənd Mirzə ilə Şah İsmayıl arasında Naxçıvan yaxınlığındakı Şərur düzündə toqquşma başlayır. Ağqоyunluların ordusunda top və tüfənglərin olmasına baxmayaraq, оnlar məğlub оlurlar. Əlvənd Mirzə zоrla canını qurtarıb Ərzincana sarı qaçır. Bu qələbədən sonra Şah İsmayıl Təbrizə doğru hərəkət edir. Təbrizdə Şah İsmayıl şah elan edilir və оnun adına bu məsciddə xütbə оxunur.
Eynalı (Aynalı) dağı
Təbrizə gəldinsə, mütləq Eynalıya səfər etməlisən. Təbriz şəhəri Eynalı dağının cənubunda yerləşir. Dağın zirvəsinin hündürlüyü dəniz səviyyəsindən 2738 metrdədir. Ən yüksək yerdə ziyarətgah var. Məlumatlara görə, Həzrət Əlinin övladlarından olan Ovn ibn Əli burada dəfn olunub. Təbrizlilər bura piyada çıxmağa çalışırlar. Ziyarətgahın yerləşdiyi yerdən Təbrizin gözəl mənzərəsi görünür. Bundan başqa, Eynalı dağında kanat da var. Bu kanat sayəsində də Təbrizin gözəl mənzərəsini seyr etmək olur.
"Məqbərətul Şuara"(Şairlər məzarlığı)
Burada Məhəmmədhüseyn Şəhriyarın məzarı yerləşir. Şəhriyara qədər 412 şairin məzarı olub. Lakin baş verən zəlzələlər nəticəsində məzarların hamısı itib. Şəhriyardan sonra isə 12 şairin məzarı hazırda buradadır.
Qacar muzeyi
Təbrizin ən görkəmli yerlərindən birində yerləşir. Bu tarixi bina Qacarlar dönəmində inşa edilib. Bina 1500 metr² ərazidə tikilib və iki mərtəbədən ibarətdir. İçində hovuzlar və fəvvarələr olan iki, daxili və xarici həyətə malikdir. 16 ədəd sütun binanın balkonunu saxlayır.
Birinci mərtəbədə pul, tikiş, çini, şüşə, metallar və musiqi alətləri, zirzəmi də isə daş, silah, sərkərdələr və paşalar, memarlıq və şəhərsalma ilə bağlı eksponatlar nümayiş etdirilir.
El gölü (Şah gölü)
Bura Təbrizin milli parklarından biridir. Deyilənə görə, El gölü Qacarlar dönəmində inşa edilib. Bura Təbriz əhalisinin ən çox gəldiyi yerlərdən biridir. Biz burada olduğumuz müddətdə həm adam əlindən, həm də avtomobillərin sıxlığından hərəkət etmək mümkün olmurdu. Ailələr çəmənlikdə piknik qurur, istirahət edirdilər.
Lale Park alış-veriş mərkəzi (MALL)
Şəhərdən kənarda yerləşən alış-veriş mərkəzində isə dünyanın bir çox tanınmış markasını tapmaq olar. Böyük bir ərazidə yerləşən alış-veriş mərkəzi həm təbrizlilərin, həm də turistlərin sevimli məkanlarındandır.
Təbriz Teatrı
Səfərimizin son saatlarında isə Təbriz teatrında olduq. Burada “Zəhra Paşa” tamaşası oynanılırdı. Bu tamaşadan sonra gördük ki, Təbriz gəlib tamaşanı izləməmək olmaz
