Modern.az

Martın 20-də Xalq artisti Valeh Kərimovun 75 illik yubileyidir!

Martın 20-də Xalq artisti Valeh Kərimovun 75 illik yubileyidir!

Mədəni̇yyət

11 Mart 2019, 08:26

50 ilə qədər ciddi, dramatik rollar oynadı, 

ancaq xalq tərəfindən daha çox MOŞU kimi tanınıb-sevildi.


Ustalıqla yaratdığı rolları bəyənərək, Ulu öndər Heydər Əliyevin "Xalq artisti" fəxri adı verdiyi, İlham Əliyevin Prezident təqaüdünə layiq gördüyü görkəmli aktyor...


(O, Azərbaycanda yeganə aktyordur ki, vikipediyada öz adı ilə təqdim olunmaqla yanaşı xüsusi olaraq qeyd edilib: "digər adı - Moşu")


Valeh Kərimov 1944-cü il mart ayının 20-də Cənubi Azərbaycanın Miyana şəhərində dünyaya gəlib. 1969-cu ildə M.A. Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun dram və kino aktyoru fakültəsini bitirdikdən sonra aktyor taleyini həmişəlik olaraq H.Ərəblinski adına Sumqayıt Dövlət Dram Teatrı ilə bağlayıb. 1990-cı ildə "respublikanın Əməkdar artisti", 10 il sonra isə - 2000-ci ildə "Azərbaycanın Xalq artisti" fəxri adına layiq görülüb. Prezident təqaüdçüsüdür. 1990-cı ildən Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının üzvüdür.


O, Sumqayıt Teatrının fəaliyyətə başladığı elə ilk illərdəcə ustalıqla yaratdığı Zaur ("Yadındamı?", A.Məmmədov), Fəxrəddin ("Müsibəti-Fəxrəddin", N.B.Vəzirov), Balaş ("Sevil", C.Cabbarlı), Hamlet ("Hamlet" mono-tamaşası, V.Şekspir) və digər rolları ilə sumqayıtlıların böyük rəğbətini, məhəbbətini qazanmışdı. Təsadüfi deyildi ki, obrazların daxili aləmini, keçirdikləri hiss və duyğuları teatrsevərlərə yüksək sənətkarlıqla çatdıra bildiyindən həmin tamaşalar uzun müddət teatrın repertuarında qalmış, dəfələrlə həm Sumqayıtda, həm də respublikanın digər şəhər və rayonlarında, hətta qonşu Dağıstanda, Gürcüstanın Borçalı mahalında, o cümlədən - Marneuli, Qardabani, Bolnisi, Dmanisi, Zəngəzurun Qafan və digər rayonlarında uğurla nümayiş etdirilmişdi. 

Məhz Valeh Kərimovun bir vaxtlar Teatrın digər istedadlı aktyorları - Hacı Xəlilov, Kamil Məhərrəmov, Vaqif Əliyev, Həsən Qara, Məzahir Süleymanov, Sevil Məhərrəmova, Elmira Həşimova, Əlibala Nurəliyev, Afaq Bəşirqızı, Şahmar Qəribli, Hidayət Ələkbərov, Səmayə Sadıqova, Kazım Abdullayev, Nadir Xasiyev, Xanlar Muradov, Kübrabəyim Əliyeva, Əjdər Həmidov, Sabir Məmmədov, Hicran Mehbalıyeva, Ulduzə Nəsirova, Tofiq Bayramov, Yasəmən Məmmədova və digərləri ilə birgə oynadığı tamaşalar Sumqayıt Teatrının respublikanın ən yaxşı mədəniyyət ocaqlarından biri kimi tanınmasında mühüm rol oynamışdır.

Valeh Kərimov Teatrda çalışdığı 45 ildən artıq bir dövrdə Ağakişi Kazımov, Mərahim Fərzəlibəyov, Yusif Əkbərov, Firudin Məhərrəmov kimi rejissorların quruluş verdiyi tamaşalarda 100-dən çox maraqlı səhnə obrazları yaratmışdır. Onların əksəriyyətində - M.F.Axundovun "Lənkəran xanının vəziri" (Vəzir), S.S.Axundovin "Tamahkar" (Hası Murad), Y.Əzimzadənin "Nəsrəddin" (Nəsrəddin), G.Xuqayevin "Elbrus evlənir" (Elbrus, Albadam), İ.Coşğunun "Komsomol poeması" (Gəray bəy), N.Qoqolun "Müfəttiş" (Xlestakov), N.Hikmətin "Demoklisin qılıncı" (Komisyonçu), Anarın "Adamın adamı" (İbiş İbişli), M.Lermontovun "Maskarad" (Sprixt), M.F.Axundovun "Müsyo Jordan və dərviş Məstəli şah" (Qonaq), C.Cabbarlının "Vəfalı Səriyyə" (Məhərrəm), Molyerin "Skapenin kələkləri" (Silvestr), R.N.Güntəkinin "Bir gecəlik ər" (Hilmi), Ə.Qiyasın "Qarışqa yuvası" (Qafar), R.İsmayılovun "Ülviyyə" (Qədim) və s. tamaşalarda baş və digər əsas rollar məhz Valeh müəllimə tapşırılırdı. 
Sənətə gəldiyi ilk illərdən bütün varlığı aktyor coşqunluğu ilə qaynayıb-daşan Valeh Kərimov öz istedad və bacarığı sayəsində Azərbaycanın korifey sənətkarları ilə tərəf-müqabil olmaq şərəfinə də nail olmuş, böyük hörmət bəslədiyi görkəmli aktyorlarla eyni səhnədə bir-çox maraqlı obrazlar yaratmışdır. Onun məşhur teatr və kino ustası Rza Əfqanlının Rüstəm bəyi ilə ("Müsibəti-Fəxrəddin", N.B.Vəzirov) birgə səhnəyə çıxartdığı Fəxrəddini, Məlik Dadaşovun böyük dövlət xadimi Nəriman Nərimanovun rolunu oynadığı tamaşada ("Bütün Şərq bilsin!", N.Həsənzadə) xalqımızın unudulmaz şairi Məhəmməd Hadinin ustalıqla canlandırdığı obrazı, Əliağa Ağayevin Kərəmovu ilə ("Toy" komediyası, S.Rəhman) "atışan" Surxayı (ilk vaxtlar isə kütləvi səhnələrdə yaratdığı, əslində əsərdə olmayan, lakin hər dəfə böyük alqışlarla qarşılanan, özünün "uydurub" səhnəyə çıxartdığı Dəllək obrazı) Valeh Kərimovun zəngin aktyor yaradıcılığının ən yaddaqalan, gözəl, parlaq nümunələrindəndir. 

Valeh Kərimov həm də Azərbaycanın ən çox sevilən aktrisalarından olan Xalq artisti Barat Şəkinskaya ilə də iki tamaşada baş rolların ifaçıları kimi tərəf-müqabil olmuşdur. Şair-dramaturq Adil Babayevin "Mənim məhəbbətim" səhnə əsərində görkəmli sənətkar Hicran xanım, Valeh isə Nadir rolu ilə dəfələrlə tamaşaçılar qarşısına çıxaraq, alqışlarla qarşılanmışlar. 

H.Cavid və C.Cabbarlı əsərlərini çox sevərək, yüksək dəyərləndirən, onların parlaq nümunəsində teatr sənətini, dramaturgiyanı çox gözəl, dərindən bilən istedadlı aktyor həm də rejissorluğa meyl edərək, doğma teatrın səhnəsində bir-neçə əsərə quruluş vermişdir. Onlardan ilk olaraq 1974-cü ildə (sonradan təkrar olaraq 1993-cü ildə) səhnələşdirdiyi "Tamahkar" (S.S.Axundov) - "Gəl qohum olaq" (1997, İ.Məlikzadə), "Sehrli yaylıq" (2000, K.Həsənov), "Lotereya" (2003, M.Moyame) və s. xüsusilə diqqətəlayiqdir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Valeh Kərimov Qarabağ müharibəsinin getdiyi dövrlərdə vaxtaşırı hərbi hissələrdə, cəbhə bölgələrində olmuş, yaratdığı "Cavid" Teatrı aktyorlarının və özünün iştirakilə oynanılan "Gəl qohum olaq" tamaşası ilə əsgərlərimizə xoş ovqat, nikbin ruh bəxş etmişdir. 

Maraqlıdır ki, əsasən özünün ciddi, faciəvi-dramatik rolları ilə sumqayıtlıların sevimlisinə çevrilmiş Valeh Kərimov bir çox komik rollarda da oynayaraq, istedadlı bir aktyor kimi geniş ampluaya malik olduğunu göstərə bilmişdir. Onun Elbrusu, Albadamı ("Elbrus evlənir"), Xlestakovu ("Müfəttiş"), İbiş İbişlisi ("Adamın adamı"), Hilmisi ("Bir gecəlik ər") və s. bu qəbildən olan rollardır. 

Aktyora daha böyük şöhrət gətirən, bütün xalqımıza, həm də Türkiyədə və MDB-nin müsəlman ölkələrində sevdirən rolu isə, əlbəttə, onun görkəmli şair-dramaturq Vaqif Səmədoğlunun "Bəxt üzüyü" tamaşasındakı Moşu rolu olmuşdur. Əvvəlcə Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında istedadlı rejissor Yusif Əkbərov tərəfindən (heyf ki, 67 yaşında dünyadan köçən o bacarıqlı rejissor Mədəniyyət Nazirliyinin diqqətindən kənarda qaldı, ona heç "Əməkdar artist" adı da verilmədi) 1986-cı ildə səhnələşdirilən həmin əsər Xalq artistləri Valeh Kərimovun və Afaq Bəşirqızının iştirakı ilə rekord sayda - 150 dəfədən də çox tamaşaçılara göstərildikdən sonra 1991-ci ildə tanınmış aktyor və rejissor, Xalq artisti Ramiz Əzizbəyli tərəfindən özünün uğurlu ekran həyatına qədəm qoydu. Filmin tezliklə kassetlərə köçürülməsi onun Amerikada, Avropa ölkələrində və xüsusilə də Rusiyada, Ukraynada, Orta Asiya ölkələrində yaşayan həmvətənlərimiz arasında daha geniş yayılmasına səbəb oldu. İnformasiya texnologiyalarının yüksək sürətlə inkişaf etdiyi son illərdə isə hər kəs həmin filmə istədiyi vaxt tamaşa etmək imkanı qazanmışdır. Və qətiyyətlə demək olar ki, "Bəxt üzüyü" Azərbaycan kinematoqrafiyasının ən uğurlu, on milyonlarla tamaşaçısı olan bir filmidir. Bu uğurun əsasında isə, heç şübhəsiz ki, sevimli sənətkarlarımız Valeh Kərimovun (Moşu) və Afaq Bəşirqızının (Söylü bacı) böyük ustalıqları, obrazları xarakterik və orijinal şəkildə, çox təbii və ustalıqla yaratmaq xüsusiyyətləri, istedadları dayanır. 

Onu da qeyd etmək vacibdir ki, Valeh Kərimov teatrla yanaşı kino sahəsində də uğurla fəaliyyət göstərir. O, indiyədək 10-dan yuxarı tam və qısametrajlı filmlərdə maraqlı, düşündürücü obrazlar yaratmışdır. 1980-ci ildə çəkilmiş iki seriyalı "Anlamaq istəyirəm" filmindən xeyli sonra - 1991-ci ildə "Bəxt üzüyü" filminə çəkilən sənətkar həm də "Pəncərə" (1991), "Yerlə göy arasında" (1999), "Bağdada putyovka var..." (2000), "Mən sənin dayınam" (2001), "Gəl qohum olaq" (2001), "Hərənin öz payı+tayı" (2006), "Balqabaq" (2007), "100 kağız" (2015) filmlərinə və "Bəxt üzüyü - 2" (2017) versiyasına da çəkilmişdir.

"Bağdada putyovka var..." filmindəki Qürbət və "Hərənin öz payı+tayı" filmindəki Seyfi obrazı ilə Valeh Kərimov tamaşaçı qarşısına tanıya bilmədiyimiz, tamam başqa xarakterdə, düşündürücü rolları ilə çıxdı. Qürbət də, Seyfi də sadə, qəlbi təmiz adamlardır və Valeh müəllim hər ikisinin obrazını yüksək sənətkarlıqla, onların daxili aləminə tam nüfuz etməklə, Valehlikdən tam çıxaraq, həqiqətən Qürbət, Seyfi olmaqla yarada bilib. 
Bəli, Moşu kimi "xoşbaxtlığ"a qafiyə tapa bilməsə də, Valeh Kərimov sənətdə öz xoşbəxtliyini tamamilə tapıb. Milyonlarla tamaşaçının sevdiyi aktyor, əlbəttə ki, xoşbəxtdir!


P.S. Ancaq milyonların sevdiyi bu sənətkarı nədənsə yalnız 1-2 nəfər, özü də milyonlardan utanmadan, abır-həya eləmədən gözdən salmağa çalışır. Yoxsa Sumqayıt Teatrında 45 il can qoyaraq, onun dayaq sütunlarından birinə çevrilmiş belə bir görkəmli aktyorun adının Teatrın 50 illik - yarım əsrlik yubileyində tədbirin lap sonunda, həm də ötəri çəkilməsini, belə əlamətdar bir gündə nəinki layiq olduğu "Şöhrət" ordeninə, heç adicə fəxri fərmana da layiq görülməməsini necə başa düşmək olar? Əvvəllər bütün təqsirlər mədəniyyət nazirinin keçmiş müavini Ədalət Vəliyevdə görülürdü. Bəs, indi, onun vəzifədə olmadığı bir vaxtda Nazirlikdə kimdir bu istedadlı, görkəmli sənətkarın, eləcə də digər Xalq artisti Məzahir Süleymanovun qarşısına "şlaqbaum" çəkənlər?

 
Rəhman Orxan

Youtube
Kanalımıza abunə olmağı unutmayın!
Keçid et
Ukraynadan Rusiyaya ardıcıl zərbələr: Vəziyyət kritikdir