Bakıdakı dahilər bağçasından REPORTAJ

Aktual

22 Aprel 2013, 17:02

Azərbaycanda bugün yüzlərlə məktəbəqədər təhsil müəssisələri fəaliyyət göstərir. Bu müəssisələrdə təlim tərbiyə və təhsil ancaq uşaqların ideoloji tərbiyəsinə, fiziki sağlamlığına, qidalanmasına və standart metodlara əsaslanır. Ölkəmizdə təhsil sahəsində ciddi islahatlar aparılsa da fəaliyyət göstərən bu məktəbəqədər təhsil müəsissələri hələ də sırf sovet təhsil sisteminin prinsipləri ilə idarə edilir. Bu təhsil-tərbiyə ocaqlarında nəzərə çarpan inkişaf meylləri yalnız əzbərə söykənən təhsilin verilməsində, yemək, yatacaq və s. kimi sahələrdə müşahidə olunur.

Lakin dünya təcrübəsi sübut edir ki, şəxsiyyətin formalaşmasında məktəbəqədər təhsilin rolu böyükdür. Fərdin şəxsiyyətə çevrilməsi üçün əsas bünövrənin qurulması məhz bu təhsil ocaqlarının üzərinə düşür.

Bu gün məktəbəqədər təhsil və tərbiyə ocaqlarında bir sıra problemlər olsa da, qabaqcıl ölkələrin təcrübəsindən yararlanan bir sıra təhsil müəssisələr də fəaliyyətdədir. Bakıda yeni açılmış Montessori “Dahi uşaqlar” Körpələr evi - Uşaq bağçası da bu qəbildəndir. Bu təhsil və tərbiyə müəsissəsi öz fərqlilikləri ilə artıq digər bağçalardan seçilməkdədir.

Montessori “Dahi Uşaqlar” bağçasının direktoru Günel Qafarova Modern.az- açıqlamasında bu bağçanın təlim, təhsil və tərbiyə metodları , hətta özəllikləri haqqında məlumat verib: “Bir müddət aparılan araşdırmalardan sonra bəlli oldu ki, yüzillərdir ki, özünü doğrultmuş bir təlim metodu var və bu italiyalı həkim, alim, psixoloq, hüquqşunas Mario Montessorinin adı ilə bağlı olan və artıq bir sıra inkişaf etmiş ölkələrin təhsilinə tam inteqrasiya etmiş və təcrübü olaraq özünü doğrultmuş “Montessori” təlimi metodudur.

Bu təlim metoduna görə ”dünyanın hər yerində uşaqlar eynidir. Sadəcə olaraq biz onları istedadlı və zəif uşaqlar qruplarına ayırırıq. Lakin bu metoda görə bacarıqsız, zəif uşaqlar termini yoxdur. Sadəcə biz böyuklər olaraq onların qavrama sürətini bilmədən bilik veririk və nəticə olaraq zəif uşaqlar ortaya çıxır.Bu biz böyüklərin günahıdır . Biz onların xüsusi bacarığını üzə çıxarmalıyıq” – G. Qafarova Montesorri təliminin bu əsas şüarının Bakıda bu yaxınlarda istifadəyə verilən “Dahi Uşaqlar Bağçası”ında da özünü doğruldacağına əminliyini bildirib.

Montesorri uşaq bağçasını bir uşaq universiteti kimi də qəbul etmək olar. Çünki, burada təhsil alan hər bir uşaq istər təlimi istərsə də tərbiyəsi cəhətdən yaşıdlarından xeyli fərqlənir. Həm nəzakət qaydaları baxımından, həm bir şəxsiyyət kimi formalaşmasında Montessori məktəbi olduqca önəmli məktəbdir. Artıq dünyanın bütün inkişaf etmiş ölkələrində Montessori təlim metodu əsəsında qurulan məktəbəqədər təhsil müəsissələrini görmək mümkündü. Amerika, Almaniya, Avstriya, Fransa, Kanada, Rusiya, İtalya, Fransa buna misal ola bilər.

Türkiyədə isə artıq 3 ildir ki ,Montessori metodu ilə məktəbəqədər təhsil müəsissələri fəaliyyət göstərir. Hətta Amerikada “HİGH school” səviyyəsində tətbiq olunur. Bu təlim sistemininin bir sıra məzunları hətta dünyanın çox məşhur insanlardır. Lary Page və Sergey Brin Google və Wikopediya yaradıcıları,Will Wright The Sims oyunun qurucusu, Şahzadə William vəŞahzadə Harry ingilis kral ailəsi, Amazon Saytının qurucuları, John Bradshaw dünyaca şöhrətli yazıçı və psixoloq, Gabriel Garcia Marquez ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatçısı və bir çoxunu misal göstərmək olar.

Xanım Qafarovanın sözlərinə görə, Montessorinin Bakı filialı Türkiyə nümunəsi üzərində qurulub. Bağçada gözlə görülən hər bir şey yəni bağçanın sadə və səliqəli dizayna malik olması,mebellər,yataq otaqları, sinif otaqları və oradakı bütün materiallar dünyanın bütün montessori təlimi keçirilən məktəbəqədər təhsil müəsissələrində vahid standartdır. Burada işləyən müəllimlər Türkiyədə kursları bitirərək beynəlxalq sertifikat alıblar. Bağçada azərbaycan, rus və türk qrupları fəaliyyət göstərir və yaş qrupları 1-6 yaş dövrlərini əhatə edir.Montessori təlimləri hər bir uşağın qavrama sürətini nəzərə alınaraq hər bir uşaqla fərdi məşğul olunur. Gələcəkdə ingilis qrupunun açılması da planlaşdırılır. Əsas məqsəd Azərbaycan üçün öz fikrini azad ifadə edəcək vətəndaşlar, şəxsiyyətlər yetişdirməkdir.

Digər təhsil sistemlərində isə çox zaman uşaqlarla kompleks şəklində məşğul olunur. Bu zaman uşaqların qavrama surəti nəzərə alınmır. Hər uşaq fərqli olduğu kimi onların qavrama surəti də fərqlidir. Montessori metodunun üstün cəhətlərindən biri də uşaqların hər biri ilə fərdi məşğul olma prinsipidir. Bu da uşaqların psixologiyasını fərdi dəyərləndirməyə, onların hansı xüsusiyyətə, eləcə də onların hansı bacarıqlara malik olduğunu ortaya çıxarmağa imkan yaradır. Hər bir uşağın özünə məxsus potensialı var. Sadəcə kimdəsə qavrama sürəti daha sürətli, kimdəsə bir az zəifdir.

Dərslərə gündəlik həyat bacarıqları, duyğu ,riyaziyyat, oxu və yazmaq, coğrafi,bialoji biliklər, əlavə dərs kimi də, şahmat, musiqi, teatr, ingilis dili daxildir. Bu dərslər zamanı uşaqların beyni yüklənmir. Bu hal o vaxt baş verər ki, verilən bilik əzbərə söykənən qavramsız bilik olsun.Bu təlim metodunun elə məhz üstünlüyü ondadır ki, verilən hər bir bilik əzbərsiz, şüurlu qavramaya,idraka istinad edir. Burada Azərbaycanın heç bir məktəbəqədər təhsil müəssisəsində olmayan materiallar burada vardır. Təlimlər də bu materiallar üzərində keçirilir. Bu materialların üstünlüyü xəta kontrollu olmasındadır. Bu materiallarla keçirilən təlimlərin nəticəsində uşaqlar aydın şəkildə öz səhvlərini görə bilirlər. Özləri öz səhvlərini anlayaraq aradan qaldırırlar. Səhvin müəllim tərəfindən bildirilməməsi isə uşaqlarda özünə qapalılıq,inamsızlıq kimi mənfi hisslərin yaranmasına imkan vermir.Beləcə uşaqların gələcəkdə azad fikirli şəxsiyyət kimi yetişməlrində əvəzsiz rol oynayır.

Məşğələlərdə iştirak edib etməmək uşağın istəyindən asılı olur. Bu da ona əsas verir ki, istəklə olunan hər şey sonda müsbət nəticə verər. Bu təlimdə cəza və mükafat yoxdur.

Mükafat olduqda uşaqların özünə inamı onları eqoistləşdirəcək qədər yüksək olur və bu da uşağın düzgün tərbiyəsində olduqca mənfi amildir. Eləcə də uşaqlara heç bir məcburiyyət qoyulmamalıdır. Çünki uşaqlar bir insan memarıdırlar,onlar öz daxili dünyalarında bir inşa planı hazırlayırlar, bəzən biz böyüklər müdaxilələr edərək onların inşa planının həyata keçməsini əngəlləmiş oluruq.

Bakı Montessori Dahi Uşabağçasında gözlə görülən hər bir şey yəni bağçanın sadə və səliqəli dizayna malik olması, mebellər, yataq otaqları,sinif otaqları və oradakı bütün materiallar dünyanın bütün montessori təlimi keçirilən məktəbəqədər təhsil müəsissələrində standartdır. Rəngarəngliliyə çox üstünlük verilmir. Məqsəd uşaqların buraya təhsil ocağı kimi baxmaları və diqqətin paylanılmasının qarşısını alamağa nail olmaqdır. İstifadə olunan materiallar həm də çox dəyərlidir.

Materiallar oyun xarakterlidir. Bu uşaqların paylaşmaq hissini gücləndirmək məqsədi daşıyır. Bu təlim uşaqlaın əsəb psixi sistemində həm də bir sakinlik yaradır. Uşaqlara bu təlimi bütün duyğu üzvlərinin səfərbərliyi ilə öyrədilir. Hətta sayları belə toxunaraq, hiss edərək, əylənərək öyrənirlər. Taktil - toxunma üzvü də daxil, 5 hiss üzvünün tam harmonik fəaliyyətinə üstünlük verilir . Yemək menyusu - gündə 3 dəfə olmaqla həkim-dietoloq tərəfindən hazırlanır.Yeməklər süfrəyə bir növ İsveç masası kimi ümumi qablarda düzülür, uşaq hansından istəsə, ondan yeyə bilər.Yeməklərin hazırlanmasında uşaqların istəyi də nəzərə alınır.

Montessoridə gün 8:30 da başlayıb, 18:00- a qədər davam edir.Yaş qrupu 1- 6 yaş arasıdır . Montessori təlimini ictimaiyyətə çatdırmaq məqsədi ilə hər həftə açıq qapı günü təşkil olunması planlaşlaşdırılır.
Dünyaya səs salan Montessori təliminin yaranma və tədbiqi prosesi də maraqlıdır. Bakı Montessori Dahi Uşaq bağçası özəl olsa da qeyri kommersiya təşkilatıdır. Yəni gəlir güdülmür. Əldə olunan vəsait tam bu təhsilin inkişafı üçün nəzərdə tutulur.