Azərbaycanın işğal altındakı Qarabağ regionu zəngin su ehtiyatlarına malikdir. Kiçik Qafqazdan mənbəyini götürən bu çayların hamısı ya Kürə yaxud Araza axır.
Onlar arasında Tərtər çayı, Qarqarçayı, Xaçınçayı, Bərgüşadçayı, Həkəriçayı, Kolataq çayı və s. su təhlükəsizliyi baxımından önəmlidir.
Rəsmi Yerevan Qarabağın su resurslarından istifadə etmək üçün onların üzərində Su Elektrik Stansiyaları inşa edir. Təsadüfi deyil ki, Tərtər çayı üzərində qurulmuş Sərsəng Elektrik Stansiyası (50 MBt) ilə yanaşı işğal altındakı torpaqlarda 13 kiçik Su Elektrik Stansiyası (44 MBt) inşa olunub.
Bundan başqa, Qarabağda Sərsəng, Xaçın və Araz su anbarları da mövcuddur. Amma Sovet İttifaqı zamanı inşa olunan bu su anbarlarının istifadə müddəti çoxdan ötsə də, bu anbarlar hələ də fəaliyyət göstərir.
Təsadüfi deyil ki, 1976-cı ildə inşa olunmuş və texniki göstəriciləri kəskin azalmış Sərsəng su anbarı ilə bağlı hesabat 2015-ci ilin noyabrında ildə Avropa Şurası Parlament Assambleyasında Sosial Məsələlər komitəsində müzakirəyə çıxarılmışdı. “Azərbaycanın sərhədyanı əraziləri bilərkədn su resurslarından məhrum edilir” adlı hesabat Miliç Masrkoviç tərəfindən hazırlanmışdı və Sovet dövründə Bərdə, Tərtər, Ağcabədi, Ağdam və Goranboy rayonlarının suvarılmasından rol oynayan obyektin ermənilərin əlinə keçməsaindən sonra ərazidə su probleminin yarandığı, erməni tərəfinin suyun qarşısını kəsdiyini və s. pozuntular törətdiyini əks etdirmişdi.
Bundan başqa, anbarın dambasında çatların olduğu, ərazidə çökmə baş verərsə, 560 miyono kub metr suyun Azərbaycanın 20-dən artıq yaşayış məntəqəsinin su altında qoya biləcəyi vurğulanırdı. Ermənistanın ciddi etirazlarına baxmayaraq hesabat Qarabağ regionunda işğaldan sonra yaranmış ekoloji təhlükəni “qoca qitə”yə bir daha xatırlatmış oldu.
Digər tərəfdən, Qarabağın ən Bolsulu çayı olan Tərtər çayının da suyu çirkləndirilir. Azərbaycan Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi bu çaydan Ermənistan tərəfinin ekoloji müharibədə geniş istifadə olunduğu, çaya zərərli kimyəvi maddələrin atıldığı suyun texniki tərkibi yoxlanılan zaman aydın olub.
Bundan başqa, işğal altındakı Talış və Gülüstan kəndlərinin ərazisindən keçən İnciçayda da 2010-2012-ci illərdə aparılmış monitorinqlər çayların tullantılarla zəngin olduğunu müəyyən edib.
Başqa bir problem, Həkəri , Tərtər və Bərgüşad çaylarının sənaye çirklənməsinə məruz qalması ilə bağlıdır. Sirr deyil ki, Kəlbəcər, Zəngilan və Ağdərə ərazilərində işğalçı rejim qızıl, mis-molibden və s. qiymətli metalların çıxarılması ilə məşğuldur. Ərazilərdə dağ-mədən işləri kustar üsulla həyata keçirildiyi üçün adıçəkilən çaylara ağır metallar və s. zərər maddələr axıdılıb.
Faktiki olaraq, Azərbaycanın əzəli torpaqlarına təcavüz edən Ermənistan həmin ərazilərdə ekoloji terror da törədir. Beynəlxalq Birliyin bu hadisəyə adekvat reaksiya verməməsi isə Yerevan rejimini yeni cinayətlərə sövq edir.
Vüqar İSMAYILOV
