Azərbaycanda “Atabank” və “CDB Bank”ın birləşməsilə Əmanətlərin Sığortalanması Fonduna (ADIF) üzv olan bankların sayı 31-ə enib.
Bu barədə Modern.az-a danışan iqtisadçı Natiq Cəfərli bildirib ki, bankların birləşdirilməsi, hətta bağlanması bu il ərzində davam edəcək:
“Məsələ burasındadır ki, bankların birləşdirilməsi prosesi də çox şəffaf getmir, ictimaiyyətə geniş açıqlama verilmir. Bankların birləşdirilməsi təkcə aktivlərin deyil, həm də problemlərin birləşdirilməsidir”.
“Kredit faizləri aşağı salınmalıdır”
Mütəxəssis deyib ki, indiki halda bankların birləşdirilməsi labüddür:
“Əgər güclü bank sektorunun olmasını istəyiriksə, zəif və çürük bankların bağlanması qaçılmazdır. Sağlamlaşdırma prosesinin ilk etapı bağlanma və birləşmədir. İkinci və daha önəmli mərhələ bankların normal fəaliyyətə geri dönməsinin təmin edilməsidir. Məlum olduğu kimi banklar devalvasiyalardan sonra çox pis vəziyyətə düşüb, geri dönüşü olmayan kreditlərin həcmi kifayət qədər artıb, hətta bəzi banklarda yarıbayarıya çatıb. İndiki vəziyyətdə, bankların birləşdirilməsindən daha vacib məsələ, onların yenidən tam sürətdə fəaliyyətə başlaması, istehlak və biznes kreditlərinin bərpası, kredit faizlərinin aşağı salınması və bununla da iqtisadi canlanmaya töhfə vermələridir. İlkin mərhələdə birləşmə və qapadılma normal addım kimi qiymətləndirilə bilər. Amma bu, yetərli deyil. Ölkədə kredit faizləri aşağı salınmalıdır. Çünki faizlər yüksək oluqca əhalinin ödəmə qabiliyyəti də aşağı düşür və beləcə problemli kreditlərin də həcmi artır.
Banklar faizləri azaldaraq biznes və istehlak kreditləinin verilməsinə başlamalıdırlar. Hələlik bunun tez bir zamandabaş verəcəyini söyləmək çətindir”.
“Vətəndaş və banklar üz-üzə qalıb”
N.Cəfərlinin sözlərinə görə, nə Mərkəzi Bank, nə də hökumət bank sistemindəki problemlərlə bağlı addımlar atmaq niyyətində deyil:
“Baklarla müştərilər üzbəüz qalıb. On minlərlə iş məhkəmələrdədir. Bu isə çıxış yolu deyil. Bütün yükün vətəndaşın çiyinlərində qalması banklara xeyir verməyəcək. Vətəndaş o kreditləri ödəmək iqtidarında deyilsə,işin məhkəmələrə yönləndirilməsinin heç bir əhəmiyyəti yoxdur”.
“Bankların gəlir mənbəyi valyuta mübadiləsidir”
Ekspert eyni zamanda qeyd edib ki, bankların sayının neçə olmasnın iqtisadi və hüquqi əhəmiyyəti yoxdur:
“Lüksemburq Naxçıvan Muxtar Respublikası boydadır, amma 500-ə yaxın bank fəaliyyət göstərir. Nəticə etibarilə bankların sayının az və ya çox olması bank sektorundakı proseslərdən və dövriyyədə olan maliyyənin həcmindən asılıdır.
Əsas məsələ ayaqda duran bankların olmasıdır. Son aylarda bankların yeganə qazanc mənbəyi valyuta mübadiləsidir. Obrazlı desək, bankların hər biri böyük “exshange”ə çevilirb. Onlar az da olsa valyuta əməliyyatlarından pul qazanırlar. Digər sahələrdə isə axsamalar var”.
Qeyd edək ki, qonşu Gürcüstanda da vəziyyət ürəkaçan deyil. Gürcüstan əhalisinin 64,8 faizinin banklara kredit borcu var. Əhalinin banklardan kredit alma tendensiyası isə hər gün artır.
Bunu mətbuata açıqlamasında “Kredit-info” təşkilatının direktoru Sandro Qomiaşvili deyib.
Onun sözlərinə görə, 2016-cı ildə banklara kreditlə əlaqədar 12 milyon 500 min müraciət olunub. 2017-ci il aprelin 1-nə isə müraciətlərin sayı 20 milyona çatıb. Müraciətlərin 2,4 milyonu fiziki, 67 mini isə hüquq şəxslərin payına düşür.
Direktor bildirib ki, 3,7 milyon nəfər əhalisi olan ölkə üçün bu, çox böyük göstəricidir: “Gürcüstan əhalisinin sayı 3,7 milyon nəfərdir. Rəqəmlərə əsasən, əhalinin 64,8 faizinin krediti var. Milli Statistika Xidmətinin məlumatına görə, 2,4 milyon nəfər 20-70 yaş qrupu arasında olanlardır. Bunu nəzərə alsaq deyə bilərik ki, fəal əhalinin 99 faizi maliyyə təşkilatlarının xidmətlərindən istifadə edir”.
“Kredit-info”nun direktorunun sözlərinə görə, buna baxmayaraq, əhalinin kredit ödəmələrində ciddi problemlər yaşanmır.
P.S Yazı AR Prezidenti Yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilən “Bank istehlakçıları arasında maliyyə savadlılığına dair maarifləndirmə işinin aparılması” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.
