Bu gün Milli Fikir Mərkəzinin ofisində "MFM-lə öyrən" layihəsi çərçivəsində Avropa İttifaqının Azərbaycandakı Nümayəndəliyinin birinci katibi Denis Daniilidisin məruzəçiliyi ilə “Qərb dəyərləri” mövzusunda seminar keçirilib.
Modern.az xəbər verir ki, seminarda həmçinin Fransa səfirliyinin nümayəndəsi Yuri Akimov və Belçika səfirliyinin nümayəndəsi Romen Deblander iştirak edib.
D.Daniilidis əvvəlcə dəvət üçün MFM rəhbərliyinə təşəkkürünü bildirib:
“Mən ilk dəfədir ki, buradayam. İnanıram ki, maraqlı söhbətimiz olacq və qarşılıqlı şəkildə öyrənəcəyik. Tez-tez görüşmədiyimizi nəzərə alsaq, deyə bilərəm ki, bu, öyrənmək üçün çox yaxşı fürsətdir. Ona görə də cavabını bilmək istədiyiniz suallarınızı ünvanlayın. Sizin Avropa İttifaqına olan münasibətiniz də mənim üçün maraqlıdır”.
Daha sonra Denis Daniilidis özü haqda qısa məlumat verib:
“Artıq 23 ildir ki, Avropa İttifaqında fəaliyyət göstərirəm və Azərbaycan mənim çalışdığım 5-ci ölkədir. Avropa İttifaqının Xarici Əlaqələr Departamentində çalışıram. Xarici Əlaqələr Departamenti Avropa İttifaqında bir növ Xarici İşlər Nazirliyi hesab olunur. Avropa İttifaqının nümayəndəlikləri var ki, biz bunlara səfirlik deyə bilərik”.
MFM sədri Şəhriyar Məcidzadə isə bildirib ki, Avropa İttifaqı beynəlxalq təşkilatdır və fəaliyyəti də bu istiqamətdə qurulub:
“Avropa İttifaqının tərkibində üç qurum var: Avropa Parlamenti, Avropa Məhkəməsi, Avropa Komissiyası. Avropa İttifaqı beynəlxalq təşkilat kimi fəaliyyət göstərir”.
D.Daniilidis bildirib ki, səfirliyin edib, bizim etmədiyimiz işlərdən biri vizadır. Bu işlərlə birbaşa səfirlik maraqlanır:
“Avropa İttifaqına daxil olan 28 ölkə məsələn, Azərbaycanla əlaqələrini yalnız Aİ-ı ilə müzakirə edib tənzimləyə bilərlər. Bundan başqa, məsələn, Azərbaycanda çox dadlı pomidor var və siz onu Avropa ölkələrindən birinə satmaq istəyirsiniz. Əgər Avropa İttifaqının üzvü deyilsinizdə bunun üçün Avropa ərazisinə daxil olanda pul ödəməlisiniz. Gömrük tarifləri Avropa İttifaqı tərəfindən müəyyənləşdirilir, ayrı-ayrı ölkələr bunu müəyyən edə bilməz. Həmçinin hansı ölkəyə mal idxal olunursa, o ölkə də Aİ ilə məsləhətləşməlidir.
Əgər iqtisadi məsələ deyilsə, məsələn, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, insan haqları ilə bağlı məsələ yalnız Aİ ilə deyil, üzv ölkələrlə də müzakirə olunmalıdır.
Denis Daniilidis Orxan Həsənzadənin qaçqınlarla verdiyi suala cavab olaraq bildirib ki, məsələn, Liviyadakı insanlar İtaliyaya, Türkiyədən isə Yunanıstana, oradan da digər Avropa ölkələrinə keçmək istəyirlər:
“Problem burasındadır ki, sərhədi keçən insanlar İtalya, ya da Yunanıstanda qalmaq istəmirlər, Almaniya, İsveçrə, Niderland kimi ölkələrə can atırlar. Necə düşünürsünüz, onlar istədikləri ölkəyə gedə bilərlər? Təsəvvür edin ki, kiçik adada yaşayırsınız - əhalisi 500 nəfər və yalnız balıqçılıq üçün yararlı olan bir yer. Hər gün sizin adanıza 1000-1500 arası miqrant axın edir. Bu halda siz nə edərsiniz?
Ən yaxşı misal kimi Suriya miqrantlarını misal göstərmək olar. Onlar qaçaqmalçılara pul verirlər ki, onları Avropaya keçirsinlər. Yenə də deyirəm, onlar İtalya, Yunanıstan, Malta kimi ölkələrdə qalmaq istəmirlər. Əgər Yunanıstan sərhədi bağlasa, onlar İtalyadan, İtalya bağlasa Maltadan keçəcək. O da bağlasa, keçməyə başqa yer tapacaqlar. Ona görə də müəyyən şərtlər daxilində onların yaşamasına imkan verilir.
Bir suriyalı gəlir, deyir ki, mən müharibədən qaçmışam, sərhədi keçməyə haqqım yoxdurmu? Təbii ki, onun cavabı “hə”dir. Bu zaman bir mərakeşli gəlir, ləhcəsini dəyişir və deyir ki, “mən suriyalıyam... sənədlərimi itirmişəm...”
Bu kimi problemlərə görə sərhədlərdə “hot spot”lar yaradılıb. Onlar da qaçqınların gəlişini və yerləşdirilməsini təşkil edir. Həmin nöqtələrdə miqrantların kimliyi araşdırılır, barmaq izləri götürülür. Əgər onlar siyasi qaçqındırsa və sənədləri qaydasındadırsa sərhəddən buraxılmaları rahat olur. Onlara icazə şərtlərin qeyd olunduğu sənədlər verilir. Məsələn, əgər sərhədi 10 min qaçqın keçibsə, onlar sadaladığım prosedurlardan keçdikdən sonra icazə sənədləri ilə Aİ ölkələri arasında bölüşdürülürlər. Məsələn, 500 Niderland, 500 Portuqaliya, Slovakiya... və s.
Qaçqınları qəbul etmək istəməyən ölkələrə isə sanksiya tətbiq oluna, cəzalandırıla bilərlər.
Orxan Həsənzadənin növbəti sualı isə Böyük Britaniya ilə bağlı olub. Birinci katib bu suala cavab olaraq bildirib ki, Birləşmiş Krallıq tamam ayrı məsələdir:
“Onların Avropa İttifaqı ilə bağlı qəbul etmədiyi bir çox məsələ var ki, qaçqınların da qəbul edilməsi bura daxildir. Bir də “Brexit” məsələsi var, bilirsiniz.
Onu da qeyd edim ki, 2015-ci ildə Türkiyədən 1 milyon qaçqın Avropaya keçib. Bilirsiniz ki, biz Türkiyə ilə saziş imzalamışıq. Türkiyədə 3 milyon qaçqın var və Aİ Türkiyəni maliyyələşdirir ki, onlar hər şeylə təmin olunsunlar. Bundan sonra miqrant axını bir az aşağı düşüb”.
İlahə İbrahimova:
- Siz qeyd etdiniz ki, miqrantlar ittifaq ölkələri arasında bölüşdürülürlər. Amma onlara verilən icazə kağızı Avropada miqrantların da sərbəst gəzməsinə şərait yaradır. Yəni onlar bu sənədlə Qərbi Avropa ölkələrinə rahat şəkildə gedib orada məskunlaşa bilərlər. Bəs miqrantların Qərbi Avropa ölkələrində cəmləşməsi nə kimi problemlər yarada bilər?
Denis Daniilidis:
- Siz əvvəlcə bilməlisiniz ki, Avropa ölkələrində müxtəlif millətlərin nümayəndələri yaşayır. Ancaq öz millətlərinin daha çox olması demoqrafik balansı pozmur. Suriya miqrantlarının olduğu cəmiyyətlərdə şiddətin artmadığı müşahidə olunur.
Faiq Azər:
- Avropa kimliyi nəyə görə önəmlidir?
Denis Daniilidis:
- Səmimi şəkildə demək istəyirəm ki, Avropa kimliyi yox, kimlikləri var. Avropada 20-30 illik ölkələr yoxdur. Ona görə Avropa ölkələrinin mədəniyyətləri də dərindir. Biz Amerika kimi yeni yaranmamışıq. Mən dünən Portuqaliyadan gəlmişəm. Portuqaliyada 400 ildir fəaliyyət göstərən universitet var. Lissabonda fəaliyyət göstərən bir kitab mağazasının 200 yaşı var. Bizim kimliyimiz üçün bütün bu sadaladıqlarım çox önəmlidir. Amma illər ərzində bu kimliklər çox dəyişib. Əgər Avropa ölkələrindəki tanınmış şəxslərə baxsanız, görərsiniz ki, əksəriyyəti miqrant ailələrindən çıxıb.
Gülşən Əlizadə:
- Şərq insanları ənənəçidirlər. Bunun əksinə, Avropa insanları daha yenilikçidir. Bunun səbəbi nədir? Təhsil, yoxsa ideya?
Denis Daniilidis:
- Təhsil. Statistikaya da baxsanız görərsiniz ki, ən çox inkişaf etmiş ölkələr təhsil sistemi güclü olan ölkələrdir.
Şəhriyar Məcidzadə:
- Avropada 400 il bundan əvvəl təhsil sistemi yox idi. Kilsə təhsili əsas rol oynayırdı. Onlar Şərqin indi yaşadığı fundamentalizmindən necə çıxa bildilər?
Denis Daniilidis:
- Kilsə sistemi də yaxşıdır. Mən özüm də kilsə sistemində olan universitetdə təhsil almışam. Düşünürəm ki, kilsə sistemində xoşgörü var. Bizim ölkələrimiz sekulyar ölkələrdir və zamanla indiki vəziyyətə çatmışıq. Dini universitet olsa da, orada yalnız din dərsləri olmur. Dini və mənəvi dərslər olur, seçim sizindir.
İlahə İbrahimova:
- Biz indi Yaxın Şərq ölkələrində radikalizm və fundamentalizm görürük. Bu bir perioddur, hansı ki, problemləri özləri aradan qaldırmağa çalışmalıdırlar. Yoxsa Avropa ölkələri demokratiya, insan haqları kimi dəyərləri həmin ölkələrə ötürməlidirmi?
Denis Daniilidis:
- Düşünürəm ki, “Ərəb Baharı” başlayanda biz çox sadəlövh idik. Düşündük ki, bu hadisələr bütün bölgəyə demokratiya gətirəcək.
Unudurduq ki, Avropada bugünkü demokratiya əsrlər ərzində yaranıb. Onların güclü institutlara ehtiyacı var. İnstitutlar güclü olmalı idi ki, biri digərini əvəz edə bilsin. Bir insanın dəyişməsi ilə böyük dəyişiklik gözləmək böyük yanlışlıqdır. Bu ölkələrin çoxu milli kimliyin güclü olduğu ölkələr deyil. Güclü lider ətrafına toplanmış klanlar var idi. Həmin güclü lider getdikdən sonra isə klanlar dağıldı. Bəziləri insan haqlarını əsas gətirərək radikal şəkildə hərəkət etməyə başladı. Bu radikallar nə müsəlmandır, nə xristian, nə də buddist. Onlar xristiandan daha çox müsəlman öldürdülər.
Pünhani Əsgərli:
- Azərbaycan demokratiyası gənc demokratiyadır. Azərbaycan gəncləri bu demokratiyaya necə tövhə verə bilər?
Denis Daniilidis:
- Sizin cəmiyyətdə debat yoxdur. Aktiv olmaq lazımdır. Məsələn, İsveçrədə minarə ucaltmaq istəyirlər və bunun üçün referendum keçiriləcək. Deməli, orada insanlar debata maraqlıdır, aktivdir.
Sonda D.Daniilidis bildirib ki, müzakirə onun üçün də maraqlı olub:
“Ümid edirəm ki, bir daha belə görüş üçün şansımız olar. Düşünürəm ki, biz burada qarşılıqlı müzakirə edərək müəyyən suallara cavab verdik və müəyyən şübhələrimizi aradan qaldırdıq".
Şəhriyar Məcidzadə seminara görə Denis Daniilidisə təşəkkürünü bildirib:
Cənab Denis öz fikilərini səmimi şəkildə bildirdi. Mənim üçün demokratiya sözünün mənşəyinə dair dedikləri çox maraqlı oldu. Biz bütün təcrübələri yaxından öyrənməkdə maraqlıyıq. Şadam ki, Denis Daniliidis Aİ-nın rəsmi təmsilçisi kimi bizim dəvətimizi qəbul edib gənclərlə görüşdü. İştirak edən Fransa və Belçika səfirliyinin nümayəndələrinə də öz təşəkkürümü bildirirəm.
Modern.az
