2023-cü il texnologiya sektoru, xüsusən də bir sıra sənaye sahələri üçün həlledici yeniliklərlə müşayiət olundu. Süni intellektin inkişafı və perspektivləri baxımından da bu ili əlamətdar hesab etmək olar.
Modern.az 2023-cü ilin texnoloji baxımdan necə yadda qaldığını araşdırmağa çalışıb.
Süni intellekt 2023-cü ili müəyyən edən texnoloji sıçrayış kimi qiymətləndirilir. İlk dəfə 2019-cu ilin noyabrında buraxılsa da, bu il süni intellekt daha da inkişaf etdi və bir sıra sahələrdə trendi müəyyən edən faktora çevrildi. Generativ süni intellektdə multimodallığın yaranması bunda böyük rol oynadı və inkişafa təkan verdi.
Belə ki, multimodal generativ süni intellekt mətn, şəkillər, audio, video və s. kimi çoxsaylı məlumat növlərində girişləri qəbul edərək və çıxışlar yaradaraq multisensorlu təcrübələr təqdim etmək qabiliyyətidir. Qeyd etmək vacibdir ki, multimodal generativ süni intellekt maraqlı və perspektivli olsa da, daha uyğun təlim məlumatlarına ehtiyac olduğu üçün əhatə dairəsi məhduddur.
2023-cü ildə "Apple" nəhayət illərlə susqunluq göstərdikdən sonra immersiv texnoloji məkana gəldiyini elan etdi. İyun ayında şirkət "Vision Pro" qarışıq reallıq qulaqlıqlarını təqdim etdi. M2 çipi və 3,499 dollar qiymətinə rəğmən, bu qulaqlıqları dəyərli edən məkan hesablama xüsusiyyətləridir.
İstehsal gecikmələri ilə üzləşdiyi bildirilən "Vision Pro"nun gələn il satışa çıxarılacağı gözlənilir. Sentyabr ayında isə "Meta Qualcomm"un ən son "Snapdragon XR2 Gen 2" çipi ilə işləyən "Meta Quest 3" təqdim edildi. Bu cihaz müsbət rəylə qarşılandı. Qiyməti daha ucuzdur: 500-1000 dollar.
"Frontier" superkompüteri bu il yenidən dünyanın ən sürətli superkompüterlərinin ilk 500-lər siyahısına başçılıq etməyə başladı. 600 milyon dollar dəyərində olan bu cihazlar saniyədə 1 kvintilyon əməliyyatı yerinə yetirə bilir. Kompüter ən son "HPE Cray EX235a" arxitekturasına əsaslanır.
Cihazın biologiya (xərçəng tədqiqatları), farmakologiya, meteorologiya (təbii fəlakətlərin proqnozları, iqlim dəyişikliyi), enerjiyə qənaət edən mühərriklərin, hissəcik sürətləndiricilərinin və modulların layihələndirilməsi üzrə intensiv elmi yeniliklər üçün faydalı olacağı gözlənilir.
Hər il yüzlərlə yeni cihaz elektronika bazarını doldurur, lakin həqiqətən yaddaqalan qadcetləri barmaqla saymaq olar. Əksəriyyəti 2023-cü ilin ikinci yarısında istifadəyə verilmiş aşağıdakıları bunlara aid etmək olar.
Smartfonlar: "Google Pixel 8 Pro" və "Apple iPhone 15 Pro".
Noutbuklar: 15 düymlük "MacBook Air" və "Microsoft Surface Laptop Studio 2".
Çiplər: "Intel"in dekabr ayında çıxan "Core i9-14900K" və "Core i7-14700K" çipləri.
Ağıllı ev cihazları: "Amazon Echo Hub".
Ağıllı eynəklər: "Ray-Ban Meta".
2023-cü ilin dekabrında "QuEra Computing", Massaçusets Texnologiya İnstitutu, Prinston Universiteti, ABŞ Milli Standartlar və Texnologiya İnstitutu və Merilend Universitetinin alimləri tərəfindən dəstəklənən Harvard Universitetinin təxminən 20 tədqiqatçısı kvant hesablamasında böyük bir irəliləyiş əldə etdilər.
ABŞ Qabaqcıl Tədqiqat Layihələri Müdafiə Agentliyi (DARPA) tərəfindən maliyyələşdirilən "Noisy Intermediate-Scale Quantum" (ONISQ) cihazları ilə optimallaşdırma proqramı çərçivəsində tədqiqatçılar kvantı sürətləndirə bilən məntiqi kvant bitləri ilə ilk kvant dövrəsini qura bilərlər. Bunlardan həm də hesablamalar və kvant kompüter prosessorlarının dizaynı üçün konsepsiyaları dəyişdirməkdə istifadə oluna bilər.
Göründüyü kimi, 2023-cü il texnoloji yeniliklər baxımından zəngin keçib. Prosesin növbəti illərdə daha da geniş vüsət alaraq davam edəcəyi proqnozlaşdırılır.
Modern Təhlil və Araşdırma Qrupu
