Son onilliklər ərzində xərçəngin böyüməsi və yayılması ilə bağlı əsas nəzəriyyələrdən biri şişlərin xarici kənarlarında daha sürətli hüceyrə bölünməsinin baş verdiyini irəli sürürdü. Bu yanaşma şişin periferik hüceyrələrinin oksigen və qida maddələrinə daha yaxşı çıxış əldə etməsi və tullantılardan daha asan xilas ola bilməsi ilə izah olunurdu. Lakin Köln Universitetinin və Barselonadakı Genomik Tənzimləmə Mərkəzinin (CRG) tədqiqatçıları tərəfindən aparılmış son araşdırma bu fərziyyələri təkzib edərək göstərib ki, xərçəng təkcə kənarlarda deyil, bütün kütləsi boyunca vahid şəkildə böyüyür.
Mosern.az xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, tədqiqat məkan genomikası texnologiyasından istifadə edərək, qaraciyər xərçənginə aid şişlər üzərində aparılıb. Şişin müxtəlif hissələrindən yüzlərlə kiçik toxuma nümunəsi götürülüb və mutasiyaların yayılma istiqamətləri analiz edilib. Kompüter simulyasiyaları əsasında əldə olunan virtual modellər real şiş məlumatları ilə müqayisə olunub.
Vahid böyümə modeli
Şişdə hüceyrə bölünməsi yalnız səthdə deyil, bütün kütlə boyunca bərabər şəkildə baş verir. Bu, şişin hər bir hissəsinin eyni dərəcədə aktiv olduğunu və aqressiv mutasiyalara məruz qalmaq potensialına sahib olduğunu göstərir.
Mutasiyaların yayılması
Əgər hüceyrə bölünməsi yalnız səthdə üstünlük təşkil etsəydi, mutasiyalar daha çox qruplaşardı. Lakin analizlər mutasiyaların bütün istiqamətlərə bərabər yayıldığını və vahid böyüməni dəstəklədiyini göstərib.
Kompüter simulyasiyaları ilə doğrulama
Səth və həcm artımı modelləri yaradılıb, nəticələr real məlumatlarla müqayisə edilib. Real şiş məlumatları yalnız həcm artımı modelinə uyğun gəlib.
Tədqiqat xərçəngin inkişafına təsir edən mexanizmlərin yenidən nəzərdən keçirilməsini tələb edir. Şişin erkən mərhələlərində vahid böyümə modeli terapiyalara qarşı müqavimət yaradan mutasiyaların daha geniş yayılma potensialını izah edə bilər.
Tədqiqat yalnız qaraciyər xərçəngi üzərində aparılıb və nəticələrin digər xərçəng növlərinə universal tətbiqi üçün əlavə araşdırmalar tələb olunur. Analiz əsasən şişin erkən mərhələlərinə fokuslanıb. Daha böyük və ya metastatik şişlərin davranışlarını əhatə edən tədqiqatlara ehtiyac var. Köln Universitetinin və CRG-nin apardığı bu tədqiqat xərçəng şişlərinin böyüməsi haqqında mövcud fərziyyələrə fundamental dəyişikliklər gətirir. Gələcək tədqiqatlar xərçəngin inkişaf mexanizmlərini daha yaxşı başa düşmək və daha effektiv terapevtik yanaşmaların hazırlanması üçün bu tapıntıları genişləndirmək məqsədini daşımalıdır.
Dr. Donate Veghorn və professor İohannes Berqin rəhbərliyi ilə aparılmış bu iş, xərçəngin təkamül dinamikasının dərindən öyrənilməsinə yeni bir pəncərə açır.
