Gürcüstanda Fars-molla məzhəbçi dini təsirlərinin anti-Azərbaycan mahiyyəti və İranın, Rusiyanın bu ölkə üzərindəki oyunları, bir çox bölgəsəl və geosiyasi faktordan qaynaqlanır. Bu təsirlərin və oyunların hər biri, Qafqazın geosiyasi durumunu daha da gərginləşdirir və bölgəsəl güclər arasında strateji qarşıdurmaların bir bölümünü təşkil edir.

Gürcüstanda fars-molla məzhəbçi dini təsirlərin artması, həm İranın bölgədəki rolunun güclənməsi, həm də Gürcüstanın etnik və dini müxtəlifliyinin yaratdığı bir kontekstdə baş verir. Gürcüstanda fars-molla məzhəbçi dini təsirlərin artması ilk növbədə, anti-Azərbaycan mahiyyəti daşıyır.

İranın Yaxın Doğu və Qafqazda öz mədəni və dini təsirini yaymağa çalışdığı heç kəs üçün sirr deyil. Fars-molla rejimi Gürcüstanın şiə məzhəbinə aid olan hissəsini və bir neçə dini məbədi öz dini təsirini həyata keçirmək üçün bir vasitə sanır. İran, öz təsirini gücləndirməkçün, zaman-zaman Gürcüstanın bəzi bölgələrində iqtisadi və mədəni çalışmalarını artırıb. Məsələ ondadır ki, Gürcüstandakı digər məzhəb mənsublarını da öz təsirinə salmağa çalışan fars-molla rejimi əlamanları, eyni ssenarini Moskva başda olmaqla, Rusiya Federasiyası ərazisində də yürütməyə çalışıb. Açıq-aydındır ki, rejim Moskvada yaxud Gürcüstanda əlaqədar kəşfiyyat orqanlarından xəbərsiz yaxud onlarla işbirliyi içində olmadan geniş çalışmalarda buluna bilməzdi. Zira ortaq çıxarları bəs-bəlli...

İran-Azərbaycan münasibətləri gərgin olunca, İranın Gürcüstanda dini təsirinin artması, anti-Azərbaycan təəssüratını gücləndirməyə xidmət etmiş olmasın?.. İranın Gürcüstanda dini təsiri, azərbaycanlıların öz dini və mədəni azadlıqlarını qorumağa çalışdığı mühitdə daha çox “anti-Azərbaycan” rəftarlarına çevrilə bilər.

İran Azərbaycanla olan münaqişəli məsələlərini, Gürcüstanda daha çox “ideoloji” və “dini” müstəviyə daşıyaraq, bu ölkənin içində Azərbaycana qarşı təbliğat çalışmaları aparmağa (ən azı) meyl edir. Bu, özəlliklə də Azərbaycanla mübahisələrində yararlandığı bəzi dini “əsas”larla bağlı olsa gərək.

İran və Rusiya, Gürcüstanın geosiyasi mövqeyindən yararlanmağa çalışır və bu ölkənin siyasətini öz çıxarlarına uyğunlaşdırmaq istəyir. Bu, həm bölgədə həm də beynəlxalq arenada gərginliyi artıra bilər.

Gəlin belə bir-iki sualla çıxış edək:

-İran Gürcüstanın keçidi ilə Azərbaycanın enerji resurslarına çıxışını məhdudlaşdırmaq və özünün bölgəsəl enerjiyə nəzarətini artırmaq istəmiş ola bilməzmi? İranın, həmçinin Gürcüstan üzərindən Rusiyanın qaz və neft boru kəmərlərinə alternativ marşrutlar yaratmaq istəyi də mövcud deyilmi?

Ritorika öz yerində, bununla belə, İran Gürcüstanın güneyində yerləşən bəzi ərazilərdə şiəliklə bağlı təsirlərini artırmaq məqsədi güdür. Gürcüstanın içində dini təsir yaratmaq, həmçinin Azərbaycana qarşı anti-dini və ideoloji mövqeləri dəstəkləmək anlamında sabitdir.

Bir sözlə,

İran Gürcüstanı öz bölgəsəl “bütünlük” siyasətinə daxil etməyə çalışır, bu isə Azərbaycanın maraqlarına qarşıdır və gərginliklərə səbəb ola bilər.

Rusiyanın Gürcüstandakı maraqları

Tehranın dostu Moskva Gürcüstanın Avropaya (Batıya) inteqrasiya cəhdlərini strateji çıxarlarına zidd sayır. Rusiya Gürcüstanı öz təsir dairəsində saxlamağa çalışır və burada təsir hücrələrini artırmaq istəyir. Gürcüstanın NATO və Avropa Birliyi ilə yaxınlaşması, Rusiya üçün böyük təhdiddir. Gürcüstanda son seçkilər Rusiya–Batı qarşıdurmasının Gürcüstan üzərindəki izlənimlərini aydın göstərmiş oldu...

Rusiya, ilhaq etdiyi Abxaziya və Güney Osetiya üzərindəki təsirini davam etdirmək üçün Gürcüstanda siyasi qarışıqlıqlar yaratmaqdan usanmır. Bu isə Gürcüstanın öz müstəqilliyini qorumağa çalışan siyasi strukturlarına qarşı təzyiqdir.

Rusiya Gürcüstanda siyasi istiqrarsızlıq yaratmaq və bu ölkəni öz çıxarları uğrunda istifadə etmək üçün müxtəlif vasitələrdən yararlanır. Bu durum, həmçinin Ermənistan və Azərbaycan arasındakı gərginliklərdən də də fayda görmüş ola bilər.

İran və Rusiyanın Gürcüstan üzərindəki oyunlarının yansımaları

İran və Rusiyanın Gürcüstan üzərindəki oyunları, bölgəsəl dəngəni dəyişdirə bilər və bunun sonucunda Azərbaycanın maraqları da zərər görə bilər.

İran və Rusiyanın təsirinə məruz qalan Gürcüstanın, Azərbaycanla olan strateji bağlarını zəiflətməsi, Azərbaycanın Güney Qafqazdakı təhlükəsizlik çıxarlarına tərs düşər. İranın Gürcüstanın güneyindəki dini təsiri və Rusiyanın bu ölkənin siyasi həyatına müdaxiləsi, Azərbaycan üçün əlavə təzyiqlər yarada bilər.

Həm İran həm də Rusiya, Gürcüstanın Azərbaycanla olan bağlarını zəiflətmək və bu ölkəni öz çıxarlarına uyğunlaşdırmaq istəyirsə, bu, Azərbaycanın bölgədəki mövqeyini zəiflətməyi hədəfləyib deməkdir.

Beləliklə,

İran və Rusiyanın Gürcüstandakı hərəkətləri, həmçinin Güney Qafqazda olan digər bölgəsəl güclərin (Türkiyə və Azərbaycan daxil olmaqla Türk Dövlətləri Təşkilatının və b.) reaksiyalarını doğura bilər. Umacağımız nə ola bilər? – İnşallah Gürcüstan dövlətinin siyasi iradə nümayiş etdirməsi, oyunlara daxil olmaması, Qafqazın əmin-amanlığının mümkün olduğunca qorunması bütün konstruktiv mövqe sahiblərinin xeyrinə olacaqdır.

İranın, Rusiyanın Gürcüstanda oynadığı oyunlar və bu oyunların Azərbaycanda diqqətlə izləndiyi danılmazdır. Fars-molla məzhəbçi dini təsirlərinin artması və bu təsirlərin Azərbaycanla münasibətləri gərginləşdirmək potensialı da gözardı edilə bilməz. Eyni zamanda, Rusiyanın və İranın Gürcüstanda yaratdığı təsir, bu ölkənin müstəqilliyini və bölgəsəl dəngəsini təhdid edə bilər. Azərbaycanın isə bu durumda güclü bölgəsəl diplomatiya və strateji bağlar quraraq, təhdidləri ən aşağı düzeyə endirmək üçün çalışması alternativlərin ən yaxşısıdır.

DÖVLƏTİMİZ ZAVAL GÖRMƏSİN!

Əkbər QOŞALI