Türkiyədə mayın 14-də keçiriləcək seçkilərlə bağlı proses təkcə ölkənin özündə deyil, regionda, Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv olan ölkələrdə, eləcə də bütün dünyada yaxından izlənilir və böyük maraq doğurur.
Modern.az Özbəkistan mətbuatında - "Kun.uz" agentliyində mövzu ilə bağlı dərc edilən geniş məqalənin vacib hissələrini təqdim edir.
"Zəlzələ Türkiyədə insanların əhval-ruhiyyəsinə güclü mənfi təsir göstərib. İndiyədək 50 minə yaxın insanın öldüyü bildirilir. Zərərin təxminən 100 milyard dollar olduğu bildirilir. 6200-dən çox binanın zədələndiyi məlumdur. Seçkilərə təxminən iki aya yaxın vaxt qalıb. Türkiyənin sabiq prezidenti Süleyman Dəmirəl bir dəfə demişdi: “Türkiyədə siyasət üçün bir gün belə çox uzundur”. Ərdoğan seçkilərə iki ay qalmış çox şey edə bilər. Mayın 14-də keçiriləcək prezident seçkilərində 60 milyon türkün səsvermə hüququ var. Türkiyədə rəy sorğuları keçirmək ənənələri kifayət qədər köklüdür. Onlarla belə təşkilat var. Burada müxtəlif nəticələr ortalığa çıxır.
Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın hakimiyyətdə qalmasının Türkiyə və bütün dünya üçün əhəmiyyəti nədir? Ərdoğanın hakimiyyəti dövründə Türkiyənin daxili və xarici siyasətində böyük dəyişikliklər baş verib. Daxili siyasətdə Türkiyə dinə qarşı mübarizə aparan ölkədən dini mühafizəkarlığı qoruyan ölkəyə çevrilib. Ərdoğan mühafizəkar olaraq İslama qarşı gizli mübarizəni dövlət siyasətindən kənarlaşdırdı.
Ərdoğan 2003-2014-cü illərdə Türkiyənin baş naziri olub və ölkə 2014-cü ildən onun gücləndirilmiş prezident hakimiyyəti altındadır. Ərdoğan hakimiyyətə gəldikdən sonra Türkiyə uzun müddət böyük iqtisadi artım yaşadı. 2002-2012-ci illər arasında Türkiyəyə xarici investisiyalar real ÜDM artımına 64% töhfə verib. Adambaşına düşən ÜDM-in 43 faiz artımına nail olunub. Lakin sonrakı illərdə Türkiyədə iqtisadi artım kəskin şəkildə yavaşladı. İnflyasiya böyükdür. 2018-ci ildə bir dollar 3,8 lirəyə bərabər idisə, bu gün 20 lirəyə yaxındır. Türkiyə valyutası 5 ildə az qala 5 dəfə ucuzlaşıb.
Ərdoğanın əsl xarici siyasət inqilabı rəsmi Ankaranın müstəqil və əsas siyasi oyunçuya çevrilməsi oldu. Xarici siyasətdə Ərdoğan üçün ən mühüm dəyər suverenlikdir. Əgər əvvəllər Türkiyə Vaşinqton üçün çox əlverişli tərəfdaş idisə, indi Türkiyə müstəqil qlobal oyunçuya çevrilir. Yaxın Şərqin müsəlman ölkələri arasında İsraili rəsmən tanıyan ölkələrdən biri də Türkiyə olub. Ərdoğanın dövründə Türkiyənin İsraillə münasibətləri ağır böhran keçirdi. 2023-cü ilə qədər isə iki ölkə yenidən bir-birinə səfir göndərdi.
Ukrayna müharibəsi fonunda Türkiyə bir tərəfdən NATO üzvü kimi Rusiyanın hərbi imkanlarının bir hissəsini əngəllədi. Məsələn, Rusiya donanmasını Türkiyə Qara dənizə buraxmadı. Türkiyə Ukraynaya PUA-lar tədarük edib. Eyni zamanda, Türkiyə Qərbin sanksiyalarına qoşulmayıb. Türkiyənin Rusiyadan S-300 və S-400 zenit-raket komplekslərini alması da baş verib və bu, Vaşinqtonu narazı salıb.
Türkiyədə seçkilər Özbəkistana nə verəcək? Türkiyənin seçki sistemi azad və ədalətlidir. Türkiyədə hakimiyyətdə qalmaq üçün oyunun əsas qaydası bülletenləri saxtalaşdırmaq deyil, xalqın səsini almaqdır. Müxalifət var, güclüdür. Türkiyənin qüsurları da olsa, mövcud demokratiyası Mərkəzi Asiya ölkələri üçün gerçəkləşən xəyaldır. Yaxın iki ayda Ərdoğan vəziyyəti öz xeyrinə dəyişə biləcək. Türkiyədə kim hakimiyyətə gəlsə, Ankaranın Orta Asiya və türk dövlətləri ilə münasibətləri müsbət olaraq qalacaq.
Ərdoğan qalsa, dünyada geosiyasi plüralizm qalib gələcək. Amma seçkilərdə qalibin kim olmasından asılı olmayaraq, bu, Özbəkistan üçün böyük fərq yaratmayacaq, çünki ölkələrimiz ikitərəfli münasibətlərdə çox maraqlıdır", - deyə yazıda qeyd olunub.
