ABŞ prezidenti Co Bayden və Çin lideri Si Cinpinin görüşü hərbi münaqişələrdən tutmuş narkotik alverinə qədər olan məsələləri müzakirə etmək üçün təxminən 4 saat çəkib.
Modern.az "Reuters"ə istinadən xəbər verir ki, Bayden Çin liderini Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı (APEC) forumunun sammiti ərəfəsində San-Fransiskodan təxminən 30 mil (48 km) cənubda yerləşən Filoli malikanəsində qarşılayıb.
Liderlər nələri müzakirə ediblər?
Yüksək vəzifəli ABŞ rəsmisi jurnalistlərə bildirib ki, iki lider Tayvanla bağlı "əhəmiyyətli" müzakirə aparıblar, Si Baydenə deyib ki, Tayvan iki fövqəldövlətin qarşısında duran ən böyük, ən təhlükəli məsələdir. Çin lideri bildirib ki, yaxın illərdə Tayvana qarşı hərbi əməliyyat planları yoxdur, eyni zamanda güc tətbiq oluna biləcəyi şərtləri də müzakirə edib. Bayden Tayvan boğazında sülh və sabitliyin vacibliyini vurğuladığını deyib. ABŞ rəsmisi qeyd edib ki, o, həmçinin Sidən Tayvanın seçki prosesinə hörmət etməyi xahiş edib.
Si belə cavab verib: "Baxın, sülh ... hər şey yaxşıdır, lakin müəyyən bir nöqtədə daha ümumi həllə doğru getməliyik".
Pekin bildirib ki, iki lider, Nümayəndələr Palatasının o zamankı spikeri Nensi Pelosinin 2022-ci ilin avqustunda Tayvana səfərindən sonra Çinin kəsdiyi hərbi təmasları bərpa etmək barədə razılığa gəliblər. Yüksək rütbəli ABŞ rəsmisi deyib ki, Bayden hər iki ölkənin hərbi dialoqları institusionallaşdırması ilə bağlı "çox aydın tələb" irəli sürüb və ABŞ-ın müdafiə naziri Lloyd Ostin çinli həmkarı ilə həmin şəxsin adı çəkiləndə görüşəcək.
Bayden deyib ki, o və Si yüksək səviyyəli ünsiyyətə razılıq verib: "Razılaşdıq ki, hər birimiz telefon zəngini birbaşa götürə bilərik".
Kommunist Partiyasının nəzarətində olan Çin dövlət mediası vasitəsilə Pekinin iclas hesabatında daha çox əməkdaşlıq, dialoq və hörmətə ehtiyac olduğu vurğulanıb. Çin mediasına görə, Si Baydenə deyib ki, Çin və ABŞ digər ölkələr üçün nümunə olmalı və ticarət, kənd təsərrüfatı, iqlim dəyişikliyi və süni intellekt sahələrində əməkdaşlığı inkişaf etdirməlidir. Danışıqlar haqqında məlumat verən rəsmi Pekinin də səfərdən hörmət nümayişi istədiyini söyləyib.
ABŞ rəsmisi bildirib ki, Bayden və Si ABŞ-da narkotiklərin həddindən artıq dozasının əsas səbəbi olan opioid fentanilin mənbəyini aradan qaldırmaq üçün əməkdaşlıq etmək barədə razılığa gəliblər. Müqaviləyə əsasən, Çin birbaşa olaraq fentanil prekursorlarını istehsal edən xüsusi kimya şirkətlərini araşdıracaq. Yüksək səviyyəli ABŞ rəsmisi jurnalistlərə bildirib ki, iki lider həmçinin Yaxın Şərqdə baş verən böhranı müzakirə ediblər. Bayden Çindən İranla fikir mübadiləsi aparmağı və onu təxribat kimi qiymətləndirilə biləcək addımlardan çəkinməyə çağırıb. Çin rəsmiləri ABŞ tərəfinə İranla regional risklərlə bağlı müzakirələr apardıqlarını bildiriblər.
İki lider həmçinin süni intellekti müzakirə ediblər. Süni intellektin hərbi və ya nüvə əməliyyatlarında istifadə edildiyi, bunun real risklər yaratdığı barədə həmfikir olublar. Hər iki tərəfin süni intellektlə bağlı təhlükəli və ya sabitliyi poza biləcək təcrübələrə "çox diqqət yetirdiyi", lakin hər hansı bir qarşılıqlı bəyanata hazır olmadığı vurğulanıb.
