Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) ilə Modern.az saytının birgə layihəsi olan “AQTA maarifləndirir” rubrikası davam edir. Rubrika çərçivəsində AQTA və Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanan maarifləndirici materaillar, sağlam qidalanma ilə bağlı tövsiyələr, yaxud gündəlik istifadə etdiyimiz qidalarla bağlı məsləhətlər oxucuların diqqətinə çatdırılır. Bu dəfəki maarifləndirici mövzumuz isə “Bayramda qidalanma” haqqında olacaq.
Bayramda necə qidalanmalı?
Novruz xalqımızın dərin tarixi keçmişə, ənənələrə malik, sevərək qeyd edilən bayramlarındandır. Bu bayram eyni zamanda zəngin süfrəsi, müxtəlif simvolik mənalar daşıyan şəkərli un məmulatları, şirniyatları ilə tanınır. Novruz bayramı dedikdə ağıla ilk gələn müxtəlif çərəzlər, quru meyvələr, boyanmış yumurtalar və dadlı şirniyyatlarla bəzədilən bayram xonçası olur.
Bayram xonçasında olan şirniyyatlara nəzər yetirsək görərik ki, bu şirniyyatların tərkibi qoz və ya fındıq əzməsi ilə şəkər tozu əlavə edilmiş içliklərlə hazırlanır. Bundan başqa süfrələrin bəzəyi olan paxlavanın hazırlanmasında da bu içliklə yanaşı şəkərli və ya ballı şərbətdən də istifadə edilir. Hazırlanmış bu şirniyyatlar yüksək kalorili olduğundan təzyiq və şəkər xəstəliyi olan insanlar üçün təhlükəlidir. Xüsusilə gün ərzində hər üç şirniyyatın eyni zamanda istehlakı tövsiyə olunmur. Çünki belə olduğu təqdirdə orqanizm yüklənir, mədə-bağırsaq sistemində pozulmalar müşahidə edilir, həzm prosesinin sürəti zəifləyir. Bayram günləri qoğal üçün hazırlanan içliyə əlavə edilən müxtəlif ədviyyatlar mütəmadi olaraq istehlak edildikdə allergik təsirə malik ola bilər.
Bayram xonçalarımızın digər bəzəyi isə müxtəlif növ çərəzlərdir. Buraya gərzəkli meyvələrdən qoz, fındıq, badam, püstə, iydə və şabalıd daxildir. Ümumiyyətlə gərzəkli meyvələrin tərkibi 30-70% yağla zəngindir. Adətən müxtəlif bayram təamlarının qəbulundan sonra çərəzlərdən gün ərzində 1 ovucdan artıq istehlak etmək tövsiyə olunmur.
Bundan başqa uşaqların sevincinə səbəb olan bayram adət-ənənələrimizdən biri də yumurta döyüşdürməkdir. Belə ki, bayram günlərinin daha şən və əyləncəli keçməsi üçün rəngarəng boyanmış yumurtalar hazırlanır. Çalışmaq lazımdır ki, yumurtaların boyanması zamanı təbii qida boyalarına üstünlük verilsin. Bəzək məqsədilə yumurta boyanmasında istifadə edilən süni qida boyaları, müxtəlif yapışqanlı kağızlar yumurtanın qaynama prosesində gözcüklərdən daxilə nüfuz edərək müxtəlif miqyaslı zəhərlənmələrə səbəb ola bilər. Bundan başqa bişirilmiş yumurtaların bayramdan sonra otaq temperaturunda xonçada saxlanılması da yolverilməzdir. Yaxşı olar ki, həmin yumurtaları soyuducuda saxlanılsın və bişirilməzdən əvvəl ailə üzvlərinin istəyinə, sayına uyğun olaraq hazırlansın.
Yuxarıda qeyd olunan məqamlardan başqa bayram günlərində süfrələrimiz müxtəlif qazan yeməkləri, ət qovurmaları, dolma, müxtəlif tərəvəzli salatlar ilə də zəngin olur. Yaxşı olar ki, salatların hazırlanmasında mayonez və ya yüksək yağlı xamaları təmiz zeytun yağı ilə əvəz edilsin. Mayonezlə hazırlanmış salatların saxlanılmasına xüsusi diqqət etmək lazımdır. Bişirilmiş tərəvəzlərdən hazırlanmış salatlar hazırlandıqdan dərhal sonra bir neçə saat içərisində istehlak edilməlidir. Əgər bayram yeməklərindən artıq qalarsa, yeməklərin otaq temperaturunda deyil, soyuducuda saxlanılması tövsiyə edilir. Yeməklərin saxlanıldığı qabların materialı da nəzərə alınmalıdır. Belə ki, əgər plastik qablardan istifadə ediləcəksə, qablaşma üzərində materialın insan orqanizmi və sağlamlığı üçün təhlükəsiz olduğunu göstərən qədəh və çəngəl işarəsinə xüsusi diqqət edilməlidir.
Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi Azərbaycan xalqını Novruz Bayramı münasibəti ilə təbrik edir, xalqımıza sülh və əmin-amanlıq arzulayır.
