Müsavat başqanı İsa Qəmbər gündəmin bir sıra aktual mövzularıyla bağlı suallarımızı cavablandırıb.

- Siz də daxil olmaqla az qala bütün müxalifət liderləri bir tərəfdən hakimiyyəti tənqid edir, onun Azərbaycana rəhbərlik etdiyi hər günü fəlakət hesab edir, hətta konkret olaraq Siz onları yaramaz adlandırırsınız, digər tərəfdən də elə həmin ittiham hədəfindən islahat gözləyirsiniz. Qısaca desək, yaramazdan islahat gözləmək nə dərəcədə məntiqə uyğundur?

- Biz Azərbaycanın problemlərinin həlli üçün bu hakimiyyətin getməsini və xalqın iradəsi, səsiylə seçilmiş hakimiyyətin formalaşmasını zəruri hesab edirik, eyni zamanda da bu istiqamətdə çalışırıq. Mən ilk azad və ədalətli seçkilərdə xalqın bu hakimiyyəti dəyişəcəyinə inanıram. Eyni zamanda bu hakimiyyət bütün mənfi cəhətləri və xalqa zidd siyasətləriylə bu günün reallığıdır. Müxalifət və siyasətçi olaraq da bizim vəzifəmiz həqiqətləri söyləmək, hətta ən pis hakimiyyətin belə, hansı situasiyada hansı addımları atılmalı olduğunu göstərmək bizim borcumuzdur. Ona görə də biz bu həqiqətləri söyləməyə, hakimiyyəti Azərbaycanın maraqları naminə düzgün addımlar atmağa çağırmaqda, ondan bunu tələb etməkdə davam edəcəyik. Eyni zamanda ölkədə xalqın iradəsiylə hakimiyyət formalaşa biləcəyi mühitin yaranması uğrunda mübarizəmizi, fəaliyyətimizi davam etdirəcəyik. Burada heç bir ziddiyyət yoxdur.

- İctimai Palatanın son sessiyasındakı çıxışınızda belə bir çağırış səsləndirdiniz ki, sözdən qəti hərəkətə keçmək lazımdır. “Hərəkət” dedikdə kütləvi aksiyalardan savayı digər hansı addımların atılmalı olduğunu zəruri hesab edirsiniz?

- Bizim seçimimiz dinc və demokratik mübarizə olduğu üçün yalnız bu vasitələrdən istifadə edirik və edəcəyik. Qəti addımlar dedikdə təbii ki, kütləvi tədbirlər haqqında qərar verilməsini, həmçinin xalqın hərəkətə gəlməsini, öz hüquqları uğrunda mübarizədə fəal iştirak etməsini təmin etmək istiqamətində atılmalı olan addımlardan söhbət gedir.

- Bir fikriniz də “çəkingənliyə son qoymaq lazımdır” formasında ifadə olunub. Ancaq bəzi müşahidəçilər və hətta İctimai Palata üzvlərindən bir çoxu  bu qənaətdədir ki, sanksiyalaşdırılmamış kütləvi aksiyalarda neçə ki, liderlər ön cərgədə iştirak etmir, uğurdan danışmağa dəyməz.

- Adətən hakimiyyətin və hakimiyyətətrafı şəxslərin səsləndirdiyi bu fikirləri müxalifətçilərin adına yazmağa ehtiyac yoxdur. Biz bu mübarizənin önündəyik, bütün mübarizə meydanında varıq. Konkret kütləvi aksiyalarla bağlı qərarları da hər bir partiya bütün amilləri nəzərə alaraq qəbul edir, hər birimiz də bu qərara əsasən hərəkət edirik və edəcəyik.

- Azərbaycan da daxil olmaqla Rusiyadakı prezident seçkilərini bütün dünya diqqətlə izləyirdi və hələlik ilkin təəssürat ondan ibarətdir ki, dəyişiklik gözləyən hər kəs nəticələrdən məyusdur. Rusiyadakı seçkilərin nəticələri Azərbaycanda da dəyişiklik üçün hələ 6 il gözləmək lazım gəldiyi anlamına gəlirmi?

- Bu, zamana aid sualdır. Zamana aid sualları isə elə zamanın öhdəsinə buraxmaq lazımdır. Önəmli olan odur ki, Rusiyada yeni bir situasiya yetişib. Bu situasiyanın da yetişməsinin əsas səbəbi Rusiya cəmiyyətində yeni bir təbəqənin formalaşmasıyla bağlıdır. Rusiyanın nə qədər problemləri olsa belə, hər halda orada iqtisadi azadlıq var. Ən azı Azərbaycan, Ermənistan, Türkmənistan və bu kimi ölkələrdən qat- qat çoxdur. Ona görə də son zamanlar Rusiyada bir orta təbəqə formalaşıb. Həmin orta təbəqə də əvvəlki kimi yaşamaq istəmir, əvvəlki korrupsiya və inhisarçılıq şəraitində yaşamaq istəmir, hakim elitanın cəmiyyəti aşağılamaq cəhdlərinə müqavimət göstərir. Həmin narazı kəsim də  son dövrlər Rusiyanın bir sıra iri şəhərlərində baş verən kütləvi tədbirlərdə buna etirazını açıq şəkildə ortaya qoydu. Bu, bir gerçəklikdir. Bu gerçəkliyi Rusiyanın siyasi elitası nəzərə almaq zorundadır və alacaq. Bu baxımdan Rusiyadakı proseslərin əvvəlki kimi getməyəcəyi aydındır. Amma bu proses nə sürətlə və hansı ardıcıllıqla gedəcək, bunu zaman göstərəcək.

- Adətən analitiklər belə iddia edirlər ki, possovet məkanında dəyişikliklərin baş verməsi üçün ilk növbədə bu proses Rusiydan başlamalı, sonradan bu dalğa digər MDB ölkəsinə yayılmalıdır. Əksinə proses baş verə bilərmi, yəni tutaq ki, bu dəyişiklik digər MDB ölkəsindən başlaya və bu qığılcım Rusiya da daxil olmaqla bütün possovet məkanına yayıla, belə bir ehtimal mümkündürmü?

- O fikir öz- özlüyündə mütləq həqiqət deyil. Əlbəttə, o fikirdə həqiqət payı var, ona görə ki, Rusiya possovet məkanının həm ərazi, həm əhalisinə görə ən böyük dövlətidir. O baxımdan Rusiyada baş verən hadisələrin digər possovet ölkələrinə təsiri hər hansı bir possovet ölkəsində baş verənlərin bu məkana təsirindən daha çoxdur. Amma bu, mütləq həqiqət deyil. Yada salmaq kifayətdir ki, son 20 ildə Baltikyanı ölkələrdə köklü dəyişikliklər baş verib. Bu dəyişikliklər Rusiyadan asılı olmayan dəyişikliklərdir. Gürcüstanda da köklü dəyişikliklər gedir, eləcə də Qırğızıstanda bir sıra maraqlı proseslər getdi. Ona görə də hər bir ölkədə köklü dəyişikliklərin baş verməsi ilk növbədə həmin xalqdan, həm də təbii ki, beynəlxalq şəraitdən asılı olan məsələdir. Azərbaycan xalqı da yaxın tarixi dövründə bütün possovet məkanına təsir edən bir sıra nümunələr ortaya qoyub. İndi də bu, istisna deyil və bunun üçün hamımız daha çox çalışmalı və daha fədakar mübarizə aparmalıyıq.

- Putinin ikinci dəfə hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra Rusiyanın məkrli siyasəti nəticəsində 20 faiz torpağı işğala məruz qalmış azərbaycanlıların təəssüfünü anlamaq çətin deyil. Ancaq bu yaxınlarda Putinin tələbə yoldaşı və yaxın dostu olan İlham Rəhimlinin bir maraqlı açıqlaması oldu ki, Putin Qarabağ münaqişəsində Azərbaycanın haqlı olduğunu bilir və onun ikinci prezidentliyi dövründə bu problemin ədalətli çözüləcəyi barədə Putinin planlarından müfəssəl xəbəri var. Ancaq bunu indidən demək istəmir. Maraqlıdır ki, bu açıqlamadan iki gün sonra Prezident Adminstrasiyası rəsmisi Əli Həsənov təxminən eyni məzmunda nikbinlik vəd edən bir bəyanat səsləndirdi ki, Putinin prezident olacağı 6 ildə bu münaqişənin həll olunacağına rəsmi Bakıda böyük bir əminlik var. Siz bu bəyanatlardakı nikbinliyi bölüşürsünüzmü və ola bilərmi ki, hər iki ölkədəki mövcud rejimlər qaldığı halda bu münaqişənin həlli mümkün olsun?

- İlham Rəhimlinin məlumatlılığına da, xoş niyyətinə də inanmaq olar. Amma Rusiyanın siyasətinə arxayın olmaq həddindən artıq çətin məsələdir. Əvvəlki əsrləri hələ bir tərəfə qoysaq, son 20 ildə Moskvanın Azərbaycana heç də dost olmayan addımlarının dəfələrlə şahidi olmuşuq. Rusiyanın Ermənistan- Azərbaycan münaqişəsində də birincilərə üstünlük verdiyi heç kim üçün sirr deyil. Əli Həsənovun dediklərinə gəldikdə isə onun bu fikirləri sadəcə olaraq Rusiyanın hakim rejimiylə Azərbaycan hakimiyyəti arasındakı gərginliyi azaltmağa və daha sıcaq ortam yaratmağa hesablanmış bir bəyanatdır. Rusiyada dövlət başçısının dəyişməsiylə bu ölkənin siyasətinin dəyişəcəyini düşünmək məncə düzgün olmazdı. Rusiyanın siyasətinin dəyişməsi üçün bu ölkənin elitası dəyişməlidir. Eyni zamanda demokratik düşüncəli, müasir dünya qaydalarını, qarşılıqlı münasibətlər normalarını səmimi olaraq qəbul edən qüvvələrin hakimiyyətə gəlməsi önəmlidir.

- Sizcə, güclənmiş Rusiyanı Azərbaycan üçün təhlükə mənbəyi hesab etmək olarmı?

- Təhlükə mənbəyi gücdə və ya zəiflikdə deyil, niyyətlərdədir, mahiyyətdədir. Biz Rusiyanı bir qonşu olaraq görürük və bu ölkəylə Azərbaycanın normal qonşuluq münasibətlərinin olmasını çox istəyirik. Amma bu, yalnız bizim istəyimizdən asılı deyil. Bunun üçün Rusiyanın hakim elitası qonşularına özünün vassalları kimi yuxarıdan aşağı baxmaqdan əl çəkməlidir. Rusiyada bu baxış qaldırılarsa təbii ki, təbii ki, normal münasibətlərin inkişafı tamamilə mümkündür və o zaman dövlətlər də biri-birinə təhlükə mənbəyi kimi yox, tərəfdaş kimi baxacaqlar.

- Son günlər hamı Quba hadisələrindən danışır və hamı deyir ki, bu olaylardan iqtidar da, müxalifət də özü üçün nəticə çıxarmalıdır. Şəxsən İsa bəy baş verənlərdən hansı nəticəni və qənaəti çıxarıb?

- Quba hadislərindən ilk növbədə o qüvvələr nəticə çıxarmalıdırlar ki, onlar bizim proqnozlarımıza, təhlillərimizə diqqət etməyiblər. Xatırlayırsınızsa biz bir ildən artıqdır ki, İctimai Palata formatında mövqe bildirmişik, çıxışlar etmişik, bəyanatlar vermişik. “Yol xəritəsi” hazırlayaraq cəmiyyətə və iqtidara təqdim etmişik. Bütün bu çağırışlarımızda ölkənin bu cür idarə olunmasının mümkünsüzlüyünü, bunun hardasa xalq üsyanıyla, sosial partlayışla nəticələnəcəyini bildirmişik. O baxımdanm biz Quba hadisələrini məkan olaraq proqnozlaşdırmasaq da mahiyyət olaraq proqnozlaşdırmışdıq. Təbii ki, məhz bu proqnozlara və təhlillərə diqqət etməyən qüvvələr, yəni hakimiyyət ilk növbədə özü üçün nəticə çıxarmalıdır. Bizsə təbii ki, indiyə qədər təhlilimizə cəlb etdiyimiz informasiya, bilgi və təcrübələrə Quba həqiqətlərini əlavə edirik və bunu da gələcək fəaliyyətimizdə nəzərə alırıq.

- İctimai Palatanın son toplamalarının birində Pənah bəyin bir maraqlı açıqlaması oldu ki, biz səbəbini axtarmalıyıq ki, niyə təkcə bir rayonda on minlərlə insan heç bir çağırış olmadan mobil şəkildə toplana bildiyi halda bütöv müxalifət partiyaları bu sayda adamı meydanlara çıxara bilmir.

- Bu, daimi mövzularından biridir və hələ 1988- ci ilin 17 noyabrında demək olar ki, bütün Azərbaycan xalqı bir-iki günün içində ayağa qalxaraq Topxanadakı hadisələrə etirazını bildirmişdi. O zaman da belə sual vardı ki, ən azı iki ilə qədər müddətdə Azərbaycanın ziyalıları, yeni yaranan təşkilatları xalqı kütləvi tədbirlərə, öz hüquqları və torpaqları uğrunda fəallığa səsləyib, amma 17 noyabr hərəkatı səviyyəsində kütləviliyə nail olunmamışdı. Bu məsələni ona görə xatırladıram ki, bunun sirrini tapmaq ki, nəyə görə uzun müddət istibdada, ədalətsizliyə, haqsızlığa dözən xalq birdən-birə ayağa qalxır, bu, elmdə də cavabı tapılmamış bir fenomendir. Sadəcə olaraq bu, zaman- zaman təkrarlanan fenomen olduğu üçün mütəxəssislər də, siyasətçilər də bunu heç bir zaman diqqətdən qaçırmamalıdırlar.

- 2010- cu il parlament seçkilərindən öncə belə bir ifadə işlətmişdiniz ki, hədəfimiz heç olmasa seçkiyəbənzər bir seçkinin keçirilməsinə nail olmaqdır. Bu il bunun keçirilməsi ehtimalı nə qərəcədə realdır?

- Bu, bizim hədəfimizdir. Biz hədəfimiz uğrunda fəaliyyətimizi, mübarizəmizi davam etdirəcəyik. Sadəcə olaraq bu hədəfə çatmaq üçün zamanın verdiyi möhlət daralmaqdadır. Bu, xalq üçün də daralmaqdadır, bizim üçün də, ancaq ilk növbədə hakimiyyət üçün daralmaqdadır. Çünki hakimiyyətin şansları, hakimiyyətə ayrılmış zaman çox sürətlə azalır.

- Bir müddət öncə Əhməd Davudoğlunun çox maraqlı mesajlarını eşitdik ki, dünyada hakimiyyətlərin atadan oğula ötürülməsi zamanı arxada qaldı və öz xalqına arxa çevirən iqtidarlara biz də arxamızı çevirəcəyik. Bunun Azərbaycan iqtidarına da ünvanlandığı kimi qəbul etmək olarmı?

- Türkiyə kimi Azərbaycan üçün hər cəhətdən önəmli bir dövlətin xarici işlər nazirinin və Əhməd Davudoğlu kimi siyasət bilicisinin, strateqinin mövqeləri, açıqlamaları hər zaman diqqətə alınmalıdır. Buna bənzər fikiri hələ 2010- cu ilin sentyabrında BMT- nin Baş Assambleyasındakı çıxışında Amerika prezidenti Barak Obama bildirmişdi. Demişdi ki, beynəlxalq terrorun başçıları kimi öz xalqlarına zülm edən, hakimiyyət müddətlərini süni surətdə uzadan liderlər də azad dünyanın düşmənləridirlər. Bu fikirlər Türkiyə dövlət xadimləri tərəfindən də tez- tez təkrarlanır. Təbii ki, bu mesajlar birbaşa olaraq Suriyaya münasibətdə deyilmiş fikirlərdir. Amma mən sizinlə tamamilə razıyam ki, bu, hər kəsə aiddir və hər kəs də bunu nəzərə almalıdır. Çünki bir müddət əvvəl Türkiyənin dövlət adamları ərəb ölkələriylə bağlı çıxışlarında çalışırdılar ki, bu cür ifadələrə yol verməsinlər. Halbuki ərəb ölkələrindəki vəziyyət o zaman da kifayət qədər aydın idi. Bu o deməkdir ki, bu gün Türkiyənin dövlət adamları Azərbaycanın hakim rejimiylə bağlı birbaşa fikir bildirmirlərsə, bu o demək deyil ki, sabah bildirməyəcəklər.

- Siz parlament sədri olmusunuz və ona görə də diplomatik protokol qaydalarını və dövlətlərarası incə etiket normalarını bilirsiniz. Bəziləri iddia edir ki, Saakaşvili Azərbaycan Milli Məclisində çıxışını Azərbaycan iqtidarı ilə razılaşdırmadan dilə gətirə bilməzdi.

- Aydın məsələdir ki, heç bir dövlət onun parlamentində çıxış edəcək qonaq dövlət başçısının nitqini senzuradan keçirmir və keçirə də bilməz. Amma o da aydın məsələdir ki, qonşu dövlətin digər dövlətlərin başçılarının ölkə parlamentində çıxışına razılıq vermək özü bir mövqedir, dövlətlərin yaxınlığına bir işarədir. Yəni bu dövlətlərin müəyyən həqiqətlərin səslənməsində maraqlı olduqlarının və yaxud buna razı olduqlarının əlamətidir. Saakaşvilinin Azərbaycan parlamentində xüsusən geopolitika  və beynəlxalq vəziyyətlə bağlı necə bir çıxış edə biləcəyi Azərbaycan hakimiyyəti üçün sirr deyildi və sirr olmamalıydı. Saakaşvili də onun üçün yaradılmış bu imkandan çox yüksək səviyyədə istifadə elədi, çox mükəmməl bir nitq söylədi. Düşünürəm ki, bu çıxış Azərbaycan parlamentində edilmiş nitqlər sırasında tarixə yazılacaq bir hadisə idi.

- Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən də bu çıxışa reaksiya verilərək təəssüf ifadə olundu ki, dost ölkənin parlamentinin tribunasından sui- istifadə olunub. Bəzi ekspertlərsə iddia edirlər ki, Saakaşvilinin bu çıxışı rəsmi Vaşinqtonun sifarişinin nəticəsi də ola bilər...

- Bir qədər əvvəl də mən işarə etdim. Putinin hakimiyyətə gəlməsinə Azərbaycan iqtidarı zahirən loyal münasibət bildirsə də daxildə bir narahatlıq var. Ona görə də Saakaşviliyə belə bir çıxış etmək üçün imkan yaradılması Azərbaycan hakimiyyətinin Rusiyaya yönəlik bir mesajıdır ki, biz sizinlə yaxşı münasibətdə olmaq istəyirik, ancaq Rusiya iqtidarı Azərbaycan hakimiyyətinə qarşı fərqli mövqe tutsa, Azərbaycanın başqa seçimləri də var.

- Saakaşviliyə etdiyi çıxış üçün təşəkkür bildirmisiniz. Amma Sizin təşəkkür etdiyiniz Saakaşvili Qamsaxurdiyadan da şovinist və qatı millətçidir və onun Gürcüstanda yaşayan yarım milyonluq azərbaycanlılara münasibəti yumşaq desək, o qədər də ürəkaçan deyil, yaxud məmurlarının şovinist addımlarına göz yumur...

- Məsələnin Gürcüstana və Azərbaycana aid iki tərəfi var. Gürcüstana aid hissəsində onu deyim ki, onu Qamsaxurdiyadan qatı millətçi hesab etməyin məncə əsası yoxdur. Saakaşvili ölkəni kifayət qədər demokratik qaydalarla idarə edən gürcü vətənpərvəridir və Gürcüstanın mənafeyini hər şeydən üstün tutan bir insandır. Amma Saakaşvili Novruz bayramını Gürcüstanın milli bayramı elan edib. Novruz bayramı gününü bütün gürcü xalqı istirahət günü kimi istifadə edirlər. Bu bayramın Gürcüstanda qeyd olunması da ildən- ilə daha genişlənir. Bu, bir göstəricidir. Eyni zamanda Saakaşvili ölkədə rüşvətsizlik mühiti, insanlar üçün bərabər imkanlar yaradıb. Bu imkanlar Gürcüstanın bütün vətəndaşları üçündür. Əgər rüşvət alınmırsa, azərbaycanlılar yaşayan bölgələrdə də alınmır. Yəni əgər hamı üçün bərabər imkanlar varsa, azərbaycanlılar üçün də bu imkanlar var. Təsadüfi deyil ki, bir çox Azərbaycan vətəndaşları biznes qurmaq üçün Azərbaycanda imkan tapmayıb Gürcüstana gedirlər, orada nisbətən kiçik kapitalla çox asanlıqla biznes qurub nə isə etməyə çalışırlar. Bütün bunları görməmək mümkün deyil. Amma bu, o anlama gəlmir ki, bizim Gürcüstandakı soydaşlarımızın problemləri yoxdur. Təbii ki, problemlər var və onlar həll olunmalıdır. Bəs, Azərbaycan hakimiyyəti nə edir? Bu iqtidar Gürcüstanla Azərbaycanın bir- birinə strateji ehtiyacından Azərbaycanın maraqları üçün istifadə etmək, o cümlədən bu imkanları, münasibətləri Gürcüstandakı soydaşlarımızın problemlərinin həllinə yönəltmək əvəzinə yalnız və yalnız öz rejiminin maraqları üçün istifadə edirsə, artıq bu Gürcüstanın vətənpərvər hakimiyyətinin yox, Azərbaycanın xalqazidd hakimiyyətinin siyasətinin nəticəsi kimi qiymətləndirilə bilər.

- Demokratla diktatorun strateji müttəfiq olması mümkündürmü?

- Demokratla diktatorun strateji müttəfiq olması mümkün deyil. Amma demokratik qayda ilə idarə olunan ölkə ilə avtoritar şəkildə idarə olunan ölkənin strateji tərəfdaşlığı mümkündür və təəssüf ki, bu, müasir dünyanın bir reallığıdır. Çünki dövlət maraqları deyilən bir anlam var. Həmin maraqlar dövlətin və xalqın, eyni zamanda dünyadakı barış naminə bütün dövlətlərlə bu və ya digər dərəcədə münasibət qurmağa məcbur edir. Bu baxımdan da Gürcüstanla Azərbaycanın müttəfiqliyi, strateji tərəfdaşlığı da zamanın və məkanın diktə etdiyi bir gerçəklikdir. Gürcüstanda və Azərbaycanda kimin hakimiyyətdə olmasından asılı olmayaraq bu həyata keçirilməlidir.

- Əfv fərmanındakı gözləntilərin doğrulmaması bəlli səbəblərdən ertələnmiş Müsavat qurultayının nə olursa olsun, tezliklə keçirilməsi zərurətini meydana çıxardığı deyilir.

- Müsavatın qurultayı martın əvvəlinə nəzərdə tutulmuşdu və bunun ertələnməsinin yeganə səbəbi var. Bu da hakimiyyətin Müsavatın qurultayı üçün uyğun yer ayırmamasıdır və bizim də yerlə bağlı öz səylərimiz nəticəsində razılaşdırmağa yaxın olduğumuz məkanlara razılıq verməməsidir. Bizim dostlarımızın, silahdaşlarımızın həbsdə qalması Müsavat qurultayının sürətlənməsinə və ya ertələnməsinə birbaşa təsir göstərmir. Ona görə də sualınızdakı iki məqamı bir- birindən ayırmağı düzgün hesab edirəm. Biz qurultayımızı keçirmək fikrindəyik, bunun üçün bütün səyləti göstəririk və inanıram ki, yaxın zamanlarda ən azı 800- 1000 nəfərlik uyğun bir yer əldə edib qurultayımızı keçirəcəyik. Digər məsələ isə bizim silahdaşlarımızın, vicdan məhbuslarının məsələsidir. Novruz bayramı ərəfəsində vicdan məhbuslarının azadlığa buraxılması təkcə bayram ərəfəsi yox, bütövlükdə bu mərhələdə Azərbaycanda yaxşı mənada tamamilə fərqli bir situasiya yarada bilərdi. Hakimiyyətin bu addımı isə onu göstərir ki, bu rejim Azərbaycanı qarşıdurmalara, gərginliyə və proqnozlaşdırılması çətin olan situasiyalara aparmaq yolunu seçib. Bu, çox yanlış və çox pis bir qərardır. Biz silahdaşlarımızın azadlığı uğrunda mübarizəmizi, fəaliyyətimizi bütün istiqamətlərdə davam etdirəcəyik.

- Bildirdiniz ki, qurultay üçün 800- 1000 nəfərlik yer veriləcəyinə inanırsınız. Bu əminlik gənclərin 17 mart aksiyasına nəhayət hakimiyyətin yaşıl işıq yandırmasından qaynaqlanır?

- Bunların biri-biriylə birbaşa əlaqəsi yoxdur. Hakimiyyətin gənclərə təqdim etdiyi yeri ötən il bizə də bir neçə dəfə təklif olunub. Yəni hesab etmirəm ki, o yerin kütləvi tədbirlər üçün təklif olunması bir irəliləyişdir.

- 8 aprel mitinqinə razılıq verilməsə onun təxirə salınması mümkündürmü, İctimai Paltada bu istiqamətdə hər hansı müzakirələr aparılıbmı?

- Müsavatda da, İctimai Palatada da bu müzakirələr davam edir, ancaq hələlik yekun qərarlar verilməyib.

- Elə təəssürat yaranıb ki, Azərbaycan- İran münasibətlərində zaman- zaman yaşanan soyuqluğun əsas baiskarı Tehran yox, elə Bakının özüdür. Məsələn, Əli Həsənov hesabda münasibətləri qaydaya salmaq üçün İrana gedərək danışıqlar aparır, iki gün sonra onunla söhbət aparan İran rəsmisini Azərbaycan hava limanından geri qaytarırlar. Yaxud Səfər Əbiyev gedib orda məhrəm söhbətlər aparır, səhərisi gün MTN İranın casus şəbəkəsinin ifşa edildiyini bəyan edir və s.

- Burada hər iki tərəfin eyni dərəcədə günahı və məsuliyyəti var. İran dövləti də bütün gerçəklikləri, reallıqları nəzərə almalıdır, Azərbaycan hakimiyyəti də dəqiq, real, məsuliyyətli siyasət yeritməlidir. Hər iki tərəfin yanlış addımları vəziyyətin daha da gərginləşməsinə səbəb olub. İranda da, Azərbaycanda da demokratikləşmə labüd və zəruridir. Hər iki ölkədə demokratikləşmə xalqlarımızın daha yaxşı yaşamasına və iki dövlət arasındakı münasibətlərin müsbət məcrada inkişaf etməsinə çox böyük töhfə olacaq.

- Hər şərdə bir xeyir olduğu söylənilir. Ola bilərmi ki, Xədicə İsmayılovaya qarşı aparılan bu çirkin oyun bu günə qədər Azərbaycan iqtidarıyla münasibətlərdə mümkün qədər loyallğını qorumağa çalışan rəsmi Vaşinqtonun səbr kasasını daşıdıra?

- Hesab edirəm ki, bu iyrənc hadisə ölkə və beynəlxalq miqyasda səbr kasasını daşıran bir hadisə oldu. Beynəlxalq birliyə, o cümlədən ABŞ- a gəldikdə isə azad dünyada Azərbaycan hakimiyyətiylə bağlı bir illüiziya, bir qeyri- müəyyənlik  qalmayıb. Bu hakimiyyətin mahiyyətini onlar çox yaxşı bilirlər. Elə hesab edirəm ki, hadisələrin gedişində bu bilgi özünü daha aydın şəkildə göstərəcək.

- Almaniya Avropa Birliyinin iki aparıcı dövlətindən biridir. Ancaq Avropa Birliyi sanki Azərbaycandakı insan haqlarının və demokratiyanın acınacaqlı durumundan xəbərdar ola- ola hər addımda rəsmi Bakını məmnun etməyə çalışır, onunla əməkdaşlıqdan zövq aldığını bəyan edir. Bu barədə Almaniya XİN başçısıyla baş tutmuş görüşünüzdə hər hansı müzakirələr aparıldımı? Axı bu qurum istəsə, sanksiyalar yoluyla iqtidara istədiyi təzyiqi göstər bilər.

- Bu Avropa Birliyinə aid sualdır. Bu qurum tərəfdaşlıq etmək istədiyi ölkələrə qarşı sanksiya tətbiq etmək deyil, dialoq yoluna üstünlük verir, addımbaaddım vəziyyəti yaxşılaşdırmaq xətti götürür. Hesab edirəm ki, Almaniya xaricin işlər nazirinin Bakıya səfərindəki nümayəndə heyətində bu ölkənin insan haqları üzrə ombudsmanı Marküs Lönninqin də iştirak etməsinin özü hakimiyyətə də, cəmiyyətə də ciddi bir mesaj idi. Çünki son zamanlar Azərbaycandakı həqiqətlərlə, insan haqlarının durumuyla bağlı məsələlərə ən prinsipial, ən ardıcıl münasibət bildirən şəxslərdən biri məhz Lönninq idi. Azərbaycan hakimiyyətinin nümayəndələri tərəfindən ona qarşı son vaxtlar dəfələrlə sərt cavablar verilib. Belə bir şəraitdə xarici işlər nazirinin Lönninqi öz nümayəndə heyətinin tərkibinə daxil etməsi Almaniyanın da, Avropa Birliyinin də bütövlükdə insan haqları və demokratiyaya verdiyi önəmin bir rəmzi idi.

Zülfüqar Hüseynzadə