Laçın rayonu, Kaha kənd sakini, ixtisasca musiqiçi və həvəskar şair olan Vəzirxan Mirzə Laçın oğlu Süleymanovun (1956) ötən əsrin 1969-70-ci tədris ili ilə bağlı söylədiyi bir acılı-şirinli xatirəsi  ibtidai insan-hay sürüsünün hər iki cinsdən olanalarının bioloji-fizioloji varlıq kimi hiyləgərlik, riyakarlıq, şərəfsizlik, qeyri-səmimililik (bəzən insanlara aid sözlərdən də istifadə etməyə məcburam-Q.Y.), yalançılıq, çirkli və rəzil məqsədlərinə çatmaq üçün “min dona” girmək...yollarında atdıqları addımlara bələd olmağa imkan verir. Bu yerdə hər günü şerlə, musiqi ilə açılan və həmin illərdə Laçın şəhər 7 illik musiqi məktəbində müəllim işləmiş Vəzirxan Mirzə Laçın oğlunu dinləsək dəyərli oxucularımızda əlavə şərhə ehtiyac qalmayacaq:

 
- Musiqi məktəbində  Xankəndi şəhərindən olan və tar müəllimi Yaşa Gevorkyan da işləyirdi və mənimlə qonşuluqda, məktəbin həyətindəki bir otaqda ağdamlı Manvellə birlikdə qalırdı, hər ikisi ilə mehribançılığım yaranmışdır, Y.Gevorkyanla lap “doğmalaşmışdım”.

  
O dövrün ictimai-siyasi və sosial-iqtisadi tələblərinə rəğmən münasibətlərimiz daha yaxşılaşırdı, belə demək mümükünsə, hətta ailələrimizə qarşılıqlı get-gəlimizdə olurdu. Belə oldu ki, şənbə-bazar günlərinin birində mən Xankəndi şəhərinə onun ailəsigilə qonaq getdim, həyətyanı evlərində cavan, yaraşıqlı, gözəl, qəddi-qamətli, 16-17 yaşlı bir qız (mənə qarşı laqeyd və etinasız bir görkəmdə) gördüm.

Gənclik  həvəsim  və ehtirasım güc gəldiyindən soruşdum ki, bu qız kimdir?

Y.Gevorkyan  başını bulayaraq, sağ əlini kənara yellədi və  bildirdi ki, burax, boş ver, fikir vermə.

Amma, daxilən coşan istəyim mənə rahatlıq vermirdi, nə qədər soruşsam da, Yaşa dinmirdi. 

Nə isə, qayıtdıq Laçına, dərslərimiz  başlayanda bu mövzuya yenidən qayıtdım:

-Bəs biz necə dostuq ki, məndən nəyisə gizlədirsən, deyərək israrımı artırdım. 

Mənim inadkarlığımı görüb, bu sirri heç kimə danışmayacağıma söz aldıqdan sonra məsələni açdı:

- O qız mənim bacımdır, orta məktəbdə oxuyur. Amma, xüsusi orqanların nəzarəti altında bir neçə ildir ki, peşəkar hazırlıq kursları keçir. Yəni, məktəb təhsilindən (proqramından) əlavə olaraq ona bir neçə xarici dil öyrədilir, mükəmməl təhsil kursu keçirilir və ABŞ, Fransa, Böyük Britaniya, Kanada, AFR... ölkələrinin dünyaca öncül ali məktəblərinə (inkişaf etmiş ölkələrin başçılarının övladları təhsil aldıqları Texas və Kaliforniya universitetləri, Harvard, Berkli, London İmperiya kolleci, London Universiteti, Oksford, Kembirc, Edinburq Kral kolleci, Paris Ali məktəbi, Sarbonna, Strasburq...universitetləri...) qəbul edilməsi üçün xüsusi olaraq hazırlanır və plana uyğun olaraq başa çatdırılır hər il.

Bu hazırlıq kurslarına xarici görünüşcə cazibədar, ilk baxışda cəlbedici və zehni qabiliyyətli qızlar və oğlanalr müsabiqə yolu ilə seçilir, onların sayı az olur.

Onların qarşısına aşağıdakı şərtlər qoyulur: 

-Həmin ali məktəblərdə oxuduğunuz illərdə sizə edilən təklifləri “süründürürsünüz” (təbii ki, ilk növbədə hakim təbəqənin, dünyaca məşhur, yüksək nüfuzlu dövlət xadimlərinin uşaqları olmaq şərti ilə), onları tamam ələ aldıqdan sonra qarşılarında qəti şərt qoyursunuz: ”Mən sənə o halda razılıq verəcəyəm ki, bundan sonrakı dövrdə ailənizlə birlikdə bizim məzlum, yazıq, dünyada kimsəsiz “erməni” xalqının ehtiyaclarını ödəməyə söz verirsən.”

Bu razılığı rəsmi qaydada almamış heç bir halda razılıq verilmir. 

Bax, mənim bacım həmin hazırlıq kursunda artıq bir neçə ildir ki, məşğul olur. Və bu məktəblər dövlət səviyyəsində uzun müddətdir ki, fəaliyyət göstərir, nəzərdə tutulan vəzifələr də layiqincə yerinə yetirilir.

 Söhbəti eşitdikdən sonra əlim-ayağım tamam sustaldı, hissim-həyəcanım birdəfəlik yox oldu, amma söz vermişdim ki, bu sirri heç kimə deməyəcəyəm.

Allah-Təala keçsin günahımdan, əgər varsa...

Hökmü verən O-dur.                                

                                                                                                                           
Qismət  Yunusoğlu,
Bakı Dövlət Universitetinin müəllimi (050.372.60.08.)