Modern.az saytı “Bir kəndin məşhurları” rubrikasında bu dəfə Bakının ən qədim və böyük kəndlərindən olan Maştağanın tanınmışlarından bəhs edəcək. 6 min hektardan çox ərazisi, 80 minə yaxın əhalisi olan Maştağanın adına bir çox tarixi mənbələrdə də rast gəlinir.
“Maştağa” sözü, bu kəndin özündən əvvəl yaranıb. Bakıxanovun “Gülüstan-i İrəm” əsərində “Maştağa” toponiminin “massaget” sözündən yaranması fikrini irəli sürülüb. Azərbaycan xalqının soykökündə mühüm rol oynayan bu tayfa eramızdan əvvəl VI-V əsrlərdə mövcud olub. Bu toponimin digər mənasını da Abbasqulu ağa Bakıxanov "Gülüstani-İrəm" əsərində "Məşədi ağa" kimi verib. Bakı xanı Mirzə Məhəmməd xan vaxtilə burada möhtəşəm bir qala tikdirib. Kəndin ətrafında aparılan qazıntılar zamanı mis sikkələr aşkar edilib. Kənd həm də ayrı-ayrı vaxtlarda Stepan Razin, həm də Stepan Şaumyan kimi quldurların basqınına məruz qalıb.
Kəndin tanınmışları
Şeyxülislam Axund Əbdüssəlam Axundzadə - Maştağanın yetirməsi olan şeyx 1895-ci ildən 1907-ci ildə qədər Qafqazın Şeyxülislamı olub. Onun üç cildlik "Tarixi-müqəddəs-ənbiya", "Risaleyi-Zübtədül əhkam" və başqa əsərləri XIX əsrdə İslama aid yazılan ilk əsərlərdən sayılır.
Məmməd Məmmədyarov- 1875-ci ildə Maştağada anadan olan dövlət xadimi ittifaq miqyasında ilk bolşeviklərdən sayılır.
Muxtar Bisavad - Maştağanın ilk qələm ustalarından sayılan Muxtar Bisavad 1847-ci ildə anadan olub. Klassik ədəbiyyatı demək olar ki, əzbər bilməsinə baxmayaraq özünə Bisavad təxəllüsünü götürüb. Bakıdakı məşhur “Məcməüş-şüəra” ədəbi məclisinin aparıcı üzvü olub. 1938-ci ildə vəfat edib.
Abbasov Hacıağa – Azərbaycanın ilk xalq artisti adını alamqla incəsənət tariximizə düşüb. Akademik Milli Dram Teatrının aktyoru olmuş H.Abbasov həm də səhnənin ilk İsgəndəridir (Mirzə Cəlil, “Ölülər”). 1975-ci ildə 86 yaşında vəfat edib və II Fəxri Xiyabanda dəfn edilib.
Böyükağa Qasımzadə - 1916-cı ildə anadan olan ədib maraqlı bir taleyə sahibdir. O, həm maarifçilik, həm ədəbiyyat, həm də hərbi təyyarəçilik sahəsində nailiyyətlər qazanıb. II Dünya Müharibəsində zabit rütbəsinə yiyələnmiş Qasımzadə sonradan xüsusi təyinatla hərbi təyyarəçilik məktəbinə göndərilib.
İbrahim Quliyev - II Dünya Müharibəsində xüsusi qəhrəmanlıq göstərən digər maştağalı isə hərbi həkim İbrahim Quliyevdir. Çox insanın həyata qayıtmasına yardımçı olan İ.Quliyev 1944-cü ildə özü yaralanıb, lakin sağ qalıb.
Hacı Mirzə Əbdülkərim – ilahiyyatçı alim, klassik Azərbaycan və Şərq ədəbiyyatının mahir bilicisi olmuş Mirzə Əbdülkərim Maştağada elm və şeirin inkişafında çox işlər görüb.
Amma onun şah əsəri oğlu Əhmədağa Əhmədovdur. Ə. Əhmədov 1922-ci ildə anadan olub və Azərbaycanın ilk fundamental islam tarixçilərindən sayılır.
Seyidağa Axundzadə - Dövrünün ustad maarifçilərindən sayılan S.Axundzadənin atası məşhur milyonçu Hacı Zeynalabidin Tağıyevlə yaxşı dost olub. Bu səbəbdən Seyidağa ta uşaqlıqdan hacının himayəsində olan mətbəə və mətbuu orqanlara gedərək orada qəzet işiylə maraqlanıb. Bu sonradan onun maarifçi kimi yetişməsinə gətirib çıxarıb.
Mircavad Axundzadə - Maştağanın həmin Axundzadələr nəslindən olan fotoqraf da incəsənət tarixinə düşüb. Belə ki, o Azərbaycanın peşəkar və birinci fotoqrafı sayılır.
Abbasağa Quliyev – II Dünya Müharibəsində qəhrəmanlıq göstərmiş maştağalılar cərgəsindədir. Müharibədən sonra isə ictimai-inzibati işlərlə məşğul olub və Maştağa qəsəbəsi Xalq Deputatları Sovetinin sədri olub. Bir neçə dəfə ittifaq Dumasına da deputat seçilib.
Əbdüləli Pəhləvan – el arasında məşhur “altıayılıq pəhləvan” kimi tanınan Əbdüləli haqqında az qala köhnə Bakıda əfsanələr dolaşarmış. Amma bu ad ona altıaylığında dünyaya gəldiyi üçün verilib. Hüseynqulu Sarabski özünün “Köhnə Bakı”, Qılman İlkin isə “Bakı və Bakılılar” əsərində onun barəsində yazıb.
Məmmədsadıq Nuriyev - Təəssüflər olsun ki, bu ad Azərbaycan tamaşaçısına o qədər də tanış deyil. Amma onun yaratdığı cəmi bircə obraz –Davud (“Uşaqlığın son gecəsi”) onun kino tarixində qalmasına bəs edir. Əslən maştağalı aktyor çox təəssüflər olsun ki, o qədər də qədri bilinmədi. Amma onun şah əsəri sayılan oğlu – Yaşar Nuridir. Mərhum xalq artisti, əməkdar incəsənət xadimi Sovetski deyilən ərazidə böyüsə də əslən Maştağadandır və bunu öz intervyularında da qeyd edib. Azərbaycan kino və teatr tarixində ən çox yer rolları olan aktyorlardan biri – Yaşar Nuri haqqında çox da danışmağa ehtiyac yoxdur. Y.Nuri iki dəfə Dövlət Mükafatına layiq görülüb.
Məmməd Əlili – bu maştağalı sənət adamının da qədri o qədər də çox bilinmədi. 40 yaxın filmlərə çəkilsə də əksəriyyəti epizodik rollar oldu. Məşhur şoumen Qorxmaz Əlilinin atasıdır. Maştağanın daha bir sənət təmsilçisi olan Q.Əlili həm də sənətşünaslıq elmləri namizədidir.
Əlibaba Məmmədov – Xalq artisti, xanəndə Əlibaba Məmmədov Bakı muğam məktəbinin inkişafında əlindən gələni əsirgəməyib. Bir çox bəstələri dillər əzbəridir, tələbələri bu gün də ən tanınmış xanəndələr sırasındadır.
Salam Qədirzadə - yazıçı Salam Qədirzadəni yəqin ki, əksər oxucular tanıyır. Yaradıcılığı Azərbaycan nəsrində hadisə sayılmasa da orijinallığı ilə seçilir.
Ağasəlim Çıldaq – məşhur meyxanaçı Ağasəlim Çıldağı bu gün də yəqin ki, hamı tanıyır. Əliağa Vahidin tələbəsi olan A.Çıldaq sonradan özü xeyli tələbələr yetişdirdi.
Maştağanın digər tanınmış meyxana ustaları bunlardır: Kərim, Ağamirzə, Vüqar, Elçin, Məşədi Baba.
Qurd Cəbrayıl - “Arxadan vurulan zərbə” filmində bu obrazla artıq tanışıq. Qanuni oğrunun həyatda adı Cəbrayıl Baxşıyev olub.
Baladayı Hüseynov – Azərbaycanın tək-tük miniatürçü rəssamlarından biridir. Həm də xalçaçı rəssamdır. Hazırda fəaliyyət göstərir.
Eldar Quliyev – Bu gün Maştağanı parlamentdə təmsil edən millət vəkili professor. O, həm də Kooperasiya Universitetinin rektoru və Azərittifaqın İdarə heyətinin sədridir.
Elmin NURİ
