Çin sürətlə silahlı qüvvələrini gücləndirir və Qərb Pekinin raket texnologiyaları, nüvə silahları və süni zəka sahəsindəki irəliləyişlərinin qlobal hərbi güc balansını kəskin şəkildə dəyişdirəcəyindən narahatdırlar.
Çin lideri Si Cinpin ölkənin silahlı qüvvələrinin 2035-ci ilə qədər modernləşdirilməsini, 2049-cu ilə qədər isə dünyanın ən yaxşıları sırasında olmasını əmr edib. O bildirib ki, Çin silahlı qüvvələri qarşıdakı 30 il ərzində “müharibələr edə biləcək və qalib gələcək” səviyyədə olmalıdır. Bu, böyük hədəf olsa da, Pekin bu istiqamətdə ciddi addımlar atıb.
Çin bəzi ekspertlər tərəfindən silahlı qüvvələrinə sərmayə qoyuluşunda “şəffaflığın olmaması”nda ittiham olunur. Çin hökuməti hərbi xərcləri ilə bağlı rəsmi məlumatları açıqlayır, lakin bu rəqəmlər çox vaxt Qərbdə təxmin edilənlərdən aşağı olur və Çinin ABŞ-dan sonra silahlı qüvvələrinə ikinci ən böyük vəsait ayıran şəxs olduğu düşünülür.
Noyabr ayında ABŞ Müdafiə Nazirliyi Çinin nüvə ehtiyatlarının 2030-cu ilə qədər dörd dəfə artacağını və “ən azı min döyüş başlığına” sahib olacağını təklif etmişdi. Çin dövlət mediası isə nüvə ehtiyatlarını mümkün qədər az saxladığını və bunun “qərəzli və spekulyativ” olduğunu bildirib.
Dünya ölkələrinin illik nüvə silahı ehtiyatlarını qiymətləndirən Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutu Çinin son bir neçə ildə döyüş başlıqlarının sayını artırdığını bildirib. Çin hələ ABŞ-ın sahib olduğu 5550 döyüş başlığı səviyyəsinə yaxınlaşmayıb, lakin nüvə silahlarının sayını artırmaq Qərbin hərbi üstünlüyü üçün böyük təhlükə yaradır.
Hipersəs raketləri qitələrarası ballistik raketlər qədər sürətli olmasa da, səs sürətindən təxminən 5 dəfə yüksək sürətlə hərəkət edə bilir. Eyni zamanda, uçuş zamanı radarda aşkarlanması çətin olduğundan hipersəs raketlərindən müdafiə olunmaq çətinləşir. Çin bu texnologiyada geridə qaldığını bilir və buna görə də hipersəs raketi kimi texnologiyalar inkişaf etdirərək böyük addımlar atmağa çalışır.
Çin hipersəs raketlərinin sınaqdan keçirilməsini inkar edir, lakin Qərb ekspertləri yayda iki ədəd bu raketin atıldığını bildirib.
ABŞ Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, Çin süni zəka kimi intellektual və müdaxilə edən texnologiyalardan istifadə edərək yeni hərbi üsullar hazırlamağa çalışır. Çin Hərbi Elmlər Akademiyasının vəzifəsi bu texnologiyaların inkişafı zamanı ölkənin özəl sektor texnologiya şirkətləri ilə müdafiə sənayesi arasında əməkdaşlığı təmin etməkdir.
Tədqiqatçılar bildirirlər ki, Çin artıq raketlərin idarə olunması sistemlərində süni zəkadan istifadə edir, pilotsuz uçuş aparatları və insansız dəniz vasitələri hazırlayır, xaricdə irimiqyaslı kiber əməliyyatlar aparır.
İyul ayında Böyük Britaniya, ABŞ və Aİ Çini “Microsoft Exchange” serverlərini hədəf alaraq kütləvi kiberhücum etməkdə ittiham edib. Bu hücumun dünya üzrə ən azı 30.000 quruma mənfi təsir göstərdiyi və şəxsi məlumatlara və əqli mülkiyyətə çıxış əldə etmək üçün bir casusluq əməliyyatı olduğu düşünülür.
Çin sonuncu dəfə 1979-cu ildə Vyetnama qarşı döyüşüb, ona görə də onun müasir hərbi gücü hələ sınaqdan keçirilməyib. Həm Qərb ölkələrində, həm də Çində bir çoxları bunun belə qalacağına ümid edirlər.
Akif İsmayılov
