Son yüz ildə qadınlar bütün ölkələrin parlamentlərində təmsil olunaraq mühüm siyasi nailiyyətlər əldə ediblər.

İsveçdə yerləşən "Varieties of Democracy Project" (V-Dem) təşkilatının məlumatına görə, XX əsrin əvvəllərində qadınlar parlamentlərə buraxılmırdı. İlk dəfə 1907-ci ildə Finlandiya parlamentinə qadın millət vəkili seçilib. Sonrakı dövrlərdə qadınların siyasətə girişi yavaş templə davam etsə də, XX əsrin sonu və XXI əsrin əvvəllərində bu proses sürətlənib.

Modern.az bildirir ki, Amerikanın Xarici Əlaqələr Şurası tərəfindən hazırlanan "Qadınların Gücü İndeksi"nə əsasən, hazırda BMT-yə üzv 193 ölkədən yalnız üçünün – Ruanda, Kuba və Nikaraquanın parlamentlərində qadın deputatların sayı 50%-dən çoxdur. Meksika, Andorra və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) isə parlamentlərində gender bərabərliyini təmin edib.

Ruandanın bu uğuru 1994-cü il soyqırımından sonra formalaşıb. Soyqırımı nəticəsində əhalinin əksəriyyəti qadınlardan ibarət olub və onlar ölkənin bərpasında fəal iştirak ediblər. Həmçinin qızların təhsilə çıxış imkanlarının genişlənməsi buna töhfə verib.

BƏƏ parlamentində isə qanunvericiliyə əsasən deputatların yarısı qadınlardan ibarət olmalıdır. Onların bir qismi seçki yolu ilə, digərləri isə təyinatla vəzifəyə gəlir. Lakin son seçkilərdə ölkə vətəndaşlarının yalnız yarısı səsvermə hüququna malik olub.

BMT bildirir ki, bir çox ölkələrdə qadınlar siyasi vəzifələrə seçilmək üçün ciddi maneələrlə qarşılaşırlar. Zərərli sosial normalar və gender əsaslı zorakılıq qadınların siyasi hüquqlarına mənfi təsir göstərir.

Qadınların siyasətə cəlb olunmasını çətinləşdirən digər amillər isə siyasi partiyaların qadın namizədlərə üstünlük verməməsi, eləcə də onların maliyyə və siyasi şəbəkələrə çıxış imkanlarının məhdud olmasıdır.

Dünyada qadın liderlərə gəlincə, 1 dekabr 2024-cü il tarixinə olan məlumata əsasən, 193 ölkədən cəmi 26-nın dövlət və ya hökumət başçısı qadındır. Bu isə dünya üzrə liderlərin cəmi 15%-ni təşkil edir. Hökumətdə qadınların vəzifələrin yarısından çoxunu tutduğu ölkələrin sayı isə 15-dir.

1946-cı ildən bu günə qədər 80 ölkə qadın liderə sahib olub ki, bu da ümumi ölkə sayının 40%-nə bərabərdir. İlk dəfə 1960-cı ildə demokratik yolla qadın baş nazir seçilib. Bu, Şri-Lankada Sirimavo Bandaranaike olub.

Araşdırmalar göstərir ki, siyasətdə daha çox qadının olması sosial rifah sahələrinə daha çox inkişafa səbəb olur. 

2020-ci ildə Kembric Universitetinin tədqiqatı göstərib ki, Afrikanın Sahara regionunda parlamentlərdə qadınların sayının artması səhiyyə xərclərinin yüksəlməsinə və uşaq ölüm səviyyəsinin azalmasına səbəb olub.

Lakin ekspertlər qeyd edir ki, qadınların siyasi vəzifələrə seçilməsi avtomatik olaraq gender bərabərliyi, sülh və əməkdaşlığı təmin etmir. Çünki qadınlar da müxtəlif ideoloji mövqelərə sahib ola bilərlər.

Qadınların liderlik etdiyi ölkələr aşağıdakılardır (bəzilərində baş nazir, bəzilərində prezident qadındır):.

Barbados

Bosniya və Herseqovina

Konqo Demokratik Respublikası

Danimarka

Dominika

Yunanıstan

Honduras

İslandiya

Hindistan

İtaliya

Latviya

Litva

Malta

Marşal adaları

Meksika

Moldova

Şimali Makedoniya

Peru

Samoa

Sloveniya

prezident

İsveçrə Konfederasiyası

Tanzaniya

Tayland

Toqo

Trinidad və Tobaqo