Sabah, martın 12-də Mərkəzi Bank (AMB) bu il ərzində faiz dərəcəsi ilə bağlı ikinci qərarını açıqlayacaq.
Modern.az-ın məlumatına görə, AMB-nin İdarə Heyəti ötən ilin may ayından etibarən uçot dərəcəsini sabit saxlayır.
Hazırda uçot dərəcəsi 7.25%, faiz dəhlizinin aşağı həddi 6.25%, faiz dəhlizinin yuxarı həddi isə 8.25% təşkil edir.
Uçot dərəcəsi, bankların Mərkəzi Bankdan borc alarkən ödədikləri faizləri müəyyən edir və ölkə iqtisadiyyatına geniş təsir göstərə bilər. Bu qərarın iqtisadiyyata və maliyyə bazarlarına təsiri böyük əhəmiyyət daşıyır.
Sabah hansı qərar verilə bilər? Artacaqmı, azalacaqmı, yoxsa sabit qalacaq?
Uçot dərəcəsinin artırılması bankların Mərkəzi Bankdan borc alarkən ödədikləri faizlərin artmasına səbəb olur. Banklar artan xərcləri müştərilərinə yönəldir və kredit faizləri yüksəlir. Bu, borc götürmək istəyənlər üçün maliyyə yükünü artırır, nəticədə istehlak və investisiya xərcləri azalır.
Kredit faizlərinin artması ilə insanların borc almaq istəyi azalır. Bu da istehlakçıların gündəlik ehtiyaclarını almağa daha ehtiyatlı yanaşmasına gətirib çıxarır. Bu vəziyyət həmçinin istehlak mallarının tələbinin azalmasına və iqtisadi fəallığın zəifləməsinə səbəb ola bilər.
Uçot dərəcəsinin artması inflyasiya ilə mübarizənin bir hissəsi olaraq istifadə edilə bilər. Bankların borc almaq üçün daha yüksək faiz ödəməsi və insanların daha az kredit götürməsi inflyasiyanı səngidə bilər.
Uçot dərəcəsinin azaldıldıqda banklar Mərkəzi Bankdan borc alarakən daha az faiz ödəyirlər. Bu bankların müştərilərə daha ucuz kreditlər təqdim etməsinə gətirib çıxarır. Nəticədə istehlakçılar borc almağa daha meylli olurlar və iqtisadi fəaliyyət canlanır.
İnsanlar daha sərfəli şərtlərlə kredit götürmək istəyə bilərlər. Bu xüsusilə istehlak mallarına olan tələbi artıracaq və ümumilikdə istehlakın artmasına səbəb olacaq.
Uçot dərəcəsinin azalması bazarda daha çox pulun dövriyyəyə girməsinə səbəb ola bilər. Artan istehlak və tələbin olduğu şəraitdə inflyasiya təzyiqi yarana bilər. Bu, uzunmüddətli dövrdə qiymətlərin artmasına yol aça bilər.
Uçot dərəcəsi sabit saxlanıldığı halda Mərkəzi Bankın iqtisadiyyata birbaşa müdaxiləsi azalır və banklar arasında borc alma şərtləri dəyişmir. Bu həm maliyyə bazarlarında, həm də iqtisadiyyatda müəyyən sabitlik yaradır.
Uçot dərəcəsi sabit saxlanarsa kommersiya banklarının müştərilərə verdiyi kreditlərin faiz dərəcələri dəyişmir. Nəticədə kredit şərtləri eyni qalır və istehlakçılar və müəssisələr maliyyə planlarını daha rahat şəkildə qururlar.
Uçot dərəcəsinin sabit saxlanılması inflyasiyanın nəzarətdə saxlanmasını təmin edə bilər. Əgər inflyasiya münasib səviyyədədirsə Mərkəzi Bank uçot dərəcəsini dəyişdirməyərək qiymət artımını sürətləndirməmək üçün sabitliyi qorumağa çalışacaq.
Mərkəzi Bankdan bildirilib ki, uçot dərəcəsinin dəyişməz saxlanılması və ya artırılması ilə bağlı növbəti qərarlar faktiki inflyasiya və proqnozu, xarici və daxili risk amillərinin dinamikasından asılı olacaq. Mərkəzi Bank qanunvericiliklə müəyyən olunmuş mandatına uyğun olaraq qiymət sabitliyini təmin etmək üçün sərəncamındakı bütün vasitələrdən istifadə edəcək. İnflyasiya təzyiqlərinin azalacağı və inflyasiya gözləntilərinin sabit qalacağı təqdirdə faiz dəhlizi parametrlərinin azaldılması imkanları nəzərdən keçirilə bilər. Bununla yanaşı, Mərkəzi Bank inflyasiya hədəfinə nail olunması ilə bağlı mümkün risklərin reallaşması halında müvafiq şəkildə reaksiya verəcək.
Azərbaycanda uçot dərəcəsi 2016-cı ildə pik həddə olub. Həmin ilin sentyabrında 9,5 faizdən 15 faizə qaldırılıb. 2009-cu ildə isə 2 faizədək düşüb.
