“O cür xəbərlərə o cür başlıq verməyə utanıram, oxucu kimi tüpürürəm belə şeylərə”
Modern.az saytı internet portalların baş redaktorları ilə müsahibələri davam etdirir. Növbəti müsahibimiz “Gün.az” saytının, eləcə də bir neçə digər internet layihələrinin sahibi Elnur Baimovdur.
- Azərbaycanda internet mediasını ilk yaradanlardansız. Qəzetçiliyin güclü və internet mediası təcrübənizin az olduğu bir vaxtda sayt açmağa tərəddüd etmədiniz?
- O zaman jurnalist kimi zəif olsam da, internet istifadəçi kimi bir az güclü idim. Ona görə ki, layihələrə hələ 1998-ci ildə başlamışdım. Azərbaycanda o zaman məşhur olan layihələrin demək olar ki, təməl daşını mən qoymuşdum. “Day.az” saytının yaradılması ideyası isə 2003-cü ildə mərhum Anar Məmmədxanov tərəfindən irəli sürülmüşdü və bununla bağlı mənə müraciət etmişdi. Həmin vaxt aparıcı sığorta şirkətində inzibati direktor vəzifəsində çalışırdım, idarə heyətinin üzvü idim, yəni karyera nöqteyi-nəzərindən hər şey yaxşı idi. Ancaq internetə ifadə edə bilmədiyim məhəbbətim var idi və onun perspektivlərini görürdüm. Ərizə yazıb işdən çıxdım və layihəni başladım. O zaman bizim internetdə xəbər yayan ilk sayt olduğumuzu demək olmaz. Çünki “Turan”ın, “Trend”in, “Zerkalo”nun artıq veb-səhifələri var idi.
Fəaliyyətimizin ikinci ilində isə artıq tanınmağa başladıq və sözsüz ki, qısa müddətdə xəbər saytının səviyyəsini qaldıra bildik. Saytı standart xəbərlər, yoxlanılmamış məlumatlar, qeyri-ciddi məlumatlarla doldurmaq olar. Necə ki, bunu hazırda Azərbaycanda mövcud olan bir neçə sayt isbat edir. Ancaq “X” saytda verilən xəbərə ictimaiyyətin nə qədər inanıb-inanmayacağı çox vacib amildir.
Fəaliyyətimizin ikinci ilində oxucu bazası artdı və biz layihəni artıq kommersiya yoluna qoyduq və reklamlar əldə etməyə başladıq. Şirkətlərə müraciət etməyə başladıq. Həmin vaxt biznes şəbəkəsində çoxlu tanışlarım var idi və onların bir-bir qapılarını döyüb layihəni təqdim edirdim, reklamın perspektivləri barəsində məlumat verirdim və niyə məhz telakanallarda yox, internet reklamının daha əlverişli olması barəsində prezentasiyalar edirdim. Kommersiya nöqteyi-nəzərindən də saytı uğurlu bir zamanda açmışdıq. Reklamdan gələn vəsait bizim bütün xərcləri ödəyirdi və üstəlik bizə də gəlir qalırdı. “Day.az” o zaman Azərbaycanın ən gəlirli internet layihəsi sayılırdı.
- Bu uğuru necə əldə etdiniz? Bir də bu gün maraqlı tendensiya müşahidə edilir, bəzi saytlar ayrı-ayrı sahələrdən istifadə etməklə, açıq-saçıq məlumatlar qoymaqla internet istifadəçilərini özlərinə çəkməyə çalışır və belələri də adlarını media qoyur. Ancaq siz saytı elə təşkil etmişdiniz ki, hətta özlərinə radikal müxalifət deyən mətbuat orqanlar da sizə müraciət edirdi.
- Mən siyasətlə məşğul olmuram, siyasi ambissiyalarım yoxdur. Mən bu layihəyə biznes kimi yanaşırdım. Halbuki, jurnalistikada birinci təcrübəm 1993-cü ildə “Zerkalo” qəzetində olub. Hətta indiyəcən xatırlayıram, 1993-cü il seçkilər ili idi. Mən də qəzetin siyasi xəbərlər şöbəsində işləyirdim. O zaman “Exo”, “Zerkalo” birlikdə idi. Oradan çıxmağımın əsas səbəbi qəzet jurnalistinin gəlir səviyyəsinin aşağı olması idi. Özümə həmişə yüksək tələblər qoymuşam və onda qazandığım pul məni qane etmirdi. Ona görə oradan uzaqlaşdım. O zaman Bahəddin Həziyev “Çağ” qəzeti yaradırdı, İbrahim Məmmədov da orada idi və sonra onların komandasına qoşuldum. Bir müddət işlədim, çox gözəl kollektivimiz var idi. Ancaq burada qazandığım pul da məni qane etmədiyi üçün uzaqlaşdım. Beləliklə, jurnalsitikadan tamamilə fərqli biznes sahəsinə getdim, şirkətdə işə düzəldim. Sonra proqramda qalib gəldim və İngiltərəyə oxumağa getdim. Oradan qayıdandan sonra biznes sahəsində oldum. 2003-ci ildə isə Anar Məmmədxanov bu “Day.az” ideyasını irəli sürdü, ona qoşuldum və 6 il ərzində biz bir komanda şəklində fəaliyyət göstərdik. Bir şeyi qeyd etmək istəyirəm, çox böyük parodoks ondan ibarətdir ki, Azərbaycan 20 ildir müstəqilliyini qazanıb, amma ən çox oxunan saytlar rus dilindədir. Yəni yeni Azərbaycan vətəndaşları doğulub, müstəqil Azərbaycan dövlətində Azərbaycan dilində danışır, təhsil alır, universiteti Azərbaycan dilində oxuyur, amma xəbər saytına yenidən rus dilində daxil olurlar. Bu bir paradoksdur və hesab edirəm ki, bu düzgün deyil. Sözsüz ki, əlavə dil bilimi böyük xöşbəxtlikdir, əlavə məlumat bazasına yol açılır. Ümumiyyətlə, əgər gənc mütəxəssis kimi özünü isbat etmək, yaxşı işə düzəlmək istəyirsənsə, kompüter dilindən əlavə, ən azı bir xarici dil bilməlisən. Rus dilində saytların daha çox oxunması paradoksu bu gün də davam edir. Uğurun digər amili isə heç bir siyasi ambissiyamın olmamasıdır. Mən mövqe tutmurdum, bizneslə məşğul idim. O zaman müxtəlif siyasi qurumlarla eyni məsafədə olmağım onlarla yaxşı münasibətlərimin olmasına gətirdi. Həm iqtidar, həm müxalifətdə olan siyasi xadimlərlə-hamısı ilə normal münsibətlərim var. Siyasi əqidəsindən asılı olmayaraq, onların hamısı mənim üçün Azərbaycan vətəndaşlarıdır.
- Rus dili məsələsinə toxundunuz, “Day.az” rus dilində fəaliyyətə başladı və ən çox oxunan saytlardan biri oldu. Siz bilirdiniz ki, saytı rus dilində açsanız, daha çox oxunacaq, yoxsa..?
- 2003-cü ildə “Zerkalo” qəzeti Azərbaycan dilli populyar və ən çox oxunan, oxucular tərəfindəın mövqeyinə hörmət edilən qəzet idi. Buna görə biz də layihəyə rus dilində başladıq. Uzun illər boyu istəmişəm Azərbaycan dilində layihəyə başlayım və bunu müsahibələrimdə də dəfələrlə qeyd etmişəm. Amma arzumu 2011-ci ildə-uzun müddətdən sonra rellaşdıra bildim. Hazırda bu layihədən çox razıyam və uğurlu olacaq.
- Dil məsələsinə yenidən toxunmaq istəyirik. Araşdırdınız ki, niyə rus dilində olan saytlar çox oxunur?
- Bu, bizdə tarixi parodoksdur. Uzun müddət ərzində “Zerkalo”nun populyarlığı nədən ibarət olub? “Zerkalo” da vaxtilə elə mövqe tuturdu ki, hamıdan uzaq olsun, eyni zamanda hamıya yaxın olsun. Orada yazılan məqalələrə adamlar inanırdı və ona görə populyar idi.
Ümumiyyətlə, jurnalistika bu gün bir az dayazlaşıb, maraqsız olub. Xəbər saytlarına baxsanız, onların 90 faiz materialları eynidir. Hamısı ya “kopi-past”dır, ya da eyni materiallardır. Yəni bu gün oxucunun marağını cəlb etmək çox çətindir. O zaman oxucunu cəlb etmək imkanı var idisə, indi o imkanlar məhdudlaşıb. Saytların 90 faizi eynidir. Bu gün baş redaktor kimi yox, oxucu kimi yanaşanda jurnalistika üçün bir az utanıram. Baxın, bu gün biz oxucuya nə “yedizdiririk”. Özü də bu məsələdə hamı eynidir. Fərq nədən ibarət olur, haradasa köşə yazarı sizin üçün nəsə yazır, ya da müsahibə və ya hardasa fotosessiya etdiniz, bu qədər. Bütün xəbər saytlarına baxın, hamısı eyni olacaq: bu gün nə baş verdi, idmançımız nə əldə etdi, hardasa yanğın oldu, kimsə kimisə öldürdü.
- Bunun səbəbi nə ilə bağlıdır? Bu bizim yaxşı çalışmamağımızdan irəli gəlir, yoxsa?
- Jurnalistikamız bir az zəifləyib, jurnalistlər tənbəlləşib. Əsas obyektiv məqam, bazar iştirakçılarının sayı artıb. İnternetin belə açıq imkanlar yaratması ona gətirib çıxardır ki, xəbər saytları artır.
- Bir az öncə qeyd etdik ki, açıq-saçıq şəkillər qoymaqla populyar olurlar. Beləliklə, daha çox oxucu qazanırlar. Bu, jurnalistikanı hara aparır?
- Heç nə gətirmir. Ucuz populyarlıq gətirir, o da bir müddətlikdir. Misal üçün o sayt yaza bilər ki, hansısa naziri işdən çıxartdılar. Ona inanmayacaqlar, normal saytlara baxacaqlar ki, o xəbər var, ya yox. O xəbər yoxdursa, onda gülümsəyəcəklər və ondan olan artıq digər doğru xəbərlərə inanmayacaqlar.
- Amma onları oxuyan çox olur...
- O oxumaq sayılmır. Misal üçün xəbər verirlər ki, “nazirin qızı soyundu – foto”, hamı keçib baxır və görürük ki, Peruda hansısa nazirin qızı nəsə edib, onun Azərbaycana heç bir aidiyyatı yoxdur. Elə xəbərlərə bu cür başlıq verməyə mən utanıram. Oxucu kimi tüpürürəm belə şeylərə. Bununla nəyi əldə edirsiniz, müvəqqəti populyar olursunuz, bəs sonra? Sizin populyarlığınız ucuzvari populyarlıqdır. O populyarlıq pula çevirilməyəcək. Elə auditoriya yığmaqla sabah kommersiya nöqteyi-nəzərindən sanballı şirkətə reklam sata bilməyəcəksiniz. O şirkətin əməkdaşları da baxırlar ki, o ucuzvari saytdır və orada reklam yerləşdirmək imiclərinə xələl gətirə bilər. Bu, çox vacib amildir.
- Bu gün internet qəzetləri ilə yazılı qəzetlərin mübarizəsi gedir, sizcə qalib-məğlub məsələsi olacaqmı?
- 10 il ərzində internet jurnalistikanın mövcudluğu əsasında qəzetlər uduzurlar. Bazarı götürsəniz, o bazarı internet saytlar və qəzetlərin nişanlarına bölsəniz, görərsiniz ki, qəzetlərin nişanı azalır. Bu gün internetdə pulsuz yayılan xəbəri sabah pulla alıb qəzetdən oxumaq heç kimə lazım olmayacaq.
- Maraqlı məqamdır ki, bizim məmurlar nədənsə daha çox qəzetdə yazılanlara inanırlar, nəinki hansısa ciddi saytın verdiyi xəbərə. Adi “reket” qəzeti də nəsə verəndə buna ciddi yanaşırlar.
- Artıq bu tendensiya dəyişir. Yəni biz işlədiyimiz layihələrdə artıq hansısa məmurlar istəmirlər ki, onlar adı ilə qəzetlərdə və ya internet saytlarda qeyd olunsun. “Reket”qəzetlərə gəlincə isə o məmur “reket” qəzetdən qorxur ki, onun əli təmiz deyil, onu qorxutmalı hansısa faktor var.
- Azərbaycanda və dünyanın bir çox ölkəsində internet qəzetləri qanuni şəkildə media adlandırılmır. Biz özümüzdən çıxartmışıq ki, internet qəzetik, mətbu orqanıq, amma bizi qəbul edən yoxdur. Nə etməliyik sizcə?
- Əsla razı deyiləm, bizi auditoriya, biznes seqmenti qəbul edir.
- Bəs qanunvericilik məsələsi?
- Qanunvericilik məsələsində internet media qeyd olunmayıb. Amma o da qeyd oluncaq. 10 ildir biz fəaliyyət göstəririk, uğurluyuq, qəzetləri sıxışdırmışıq, qəzetlərin reklam bazarını əldə etmişik, onların tirajları yoxdur. Bizdə şəffaf sayğac var, gün ərzində nə qədər insan sayta daxil olur, xəbəri nə qədər adam oxuyur. Bütün bunlara da reklam verən diqqət yetirir.
- İctimai rəyə təsir məsələsində hansı tərəf ağırdır, qəzetlər, yoxsa internet media?
- Axırıncı iki il ərzində Azərbaycanda internet istifadəçilərinin sayı iki dəfə artıb. Bu, çox böyük uğurdur. Bunun səbəbi isə internetin qiymətinin aşağı salınması oldu, mobil internet operatorlar tərəfindən təqdim olundu, müasir telefonlar çıxdı və onların da qiyməti aşağı düşdü. Artıq orta təbəqədən olan adam da yeni telefonlardan alıb bütün saytları burada oxuya bilir və qəzet alıb oxumağa ehtiyac qalmır. Digər tərəfdən, kompüterlərin qiyməti çox kəskin aşağı düşdü, kompüterləri kreditlə almaq imkanı yarandı. Bu gün bir çox çox ailələrdə kompüter var. Bundan başqa Facebook-un Azərbaycana gəlməsi də bu prosesi tezləşdirir. Bu, dünyada istifadə olunmuş faktordur ki, Facebook sosial şəbəkəsi gələndə avtomatik olaraq, internet istifadəçilərinin sayı artır. Facebook-un gəlməyinə sevindim, lakin Azərbaycanın jurnalistikasını kənara qoysaq, bu internet layihələrini öldürən bir layihədir. Facebook gələndən sonra Azərbaycanda yeni heç bir internet saytı peyda olmayıb. Bütün auditoriyada cəmlənən bir sayt, onun daxilində insanlar artıq kommunikasiya, inteqarsiya edirlər və siz gəlib desəniz ki, misal üçün mən nəsə layihə açıram, o çox-çox çətin olacaq, inkişaf etməyəcək. Burada sadəcə istisna xəbər saytlarıdır. İkinci istisna isə Facebook gəlməmiş yaradılan iri layihələrdir ki, onlar mövqelərini hansısa şəkildə saxlaya bilirlər. Bizdə internert industriyasının inkişafı çox zəif olub və Facebook gələndə Azərbaycandakı layihələrin çoxu körpə səviyyəsində olub və gələn kimi hamısını dağıdıb. Facebook Türkiyəyə daxil olanda çox güclü internet industriyası var idi, həmçinin Rusiyada.
- Bu gün internet mediasında jurnalistin etikası kodekslərinə əməl olunmasını necə qiymətləndirirsiniz?
- Həm agentliyin, həm nəşrin, həm qəzetin etika çərçivəsində fəaliyyət göstərib-göstərməməsi onların özlərindən asılıdır. Siz özünüz hansı fəlsəfəni redaksiyada yaradırsınızsa, hamı ona riayət edir. Əgər istəmirsinizsə ictimai qınaq obyekti olasınız, məhkəmədə sizin kimləsə mübahisələriniz olsun, mediada adınız etikanı gözləməyən, təhqiramiz ifadələr istifadə edən, təsdiq olunmamış faktları yazan bir qurum kimi hallansın, o zaman siz bu qaydaları gözləməlisiniz. Siz özünüzə uyğun jurnalist komandası yığıb etika çərçivəsində fəaliyyət göstərirsiniz. Bu kodeksdən asılı deyil, o kodeksin obyektlərindən asılıdır.
- Hər şey rəhbərlikdən asılıdır. Amma Azərbaycan cəmiyyətində etikadan kənar olan yazıların hamısını oxuyurlar.
- Yox, biz də oxyuruq, siz də oxuyursunuz. Amma onu qəbul edirikmi, ona inanırıqmı? Yəni çox uzunmüddətli məqsədlər üçün belə siyasət özünü doğrultmayacaq. Belə layihələr çox olub, qəzetlər çıxıb. Bizdə “Oxu məni” qəzeti var idi, ən tirajlı qəzet idi. O indi də çıxır. Təzə çıxan vaxtları çox populyar idi və o zaman “biz nə gündəyik, biz bunu niyə oxuyuruq” deyirdik. Amma bu gün bazarda yoxdur, getdi. Həmin saytları da eyni nəticə gözləyir.
- Bir maraqlı məqam da var ki, jurnalistika bu gün hadisə yarada bilmir və biz bu gün hadisələrin dalınca sürünürük, yəni hadisələrin önünə keçə bilmirik. Bunun səbəbini nə ilə izah etmək olar?
- Heç nə ilə, bunun səbəbi Azərbaycan mətbuatının siyasiləşməsidir. Ya müxalifət, ya da iqtidaryönlüsən. Çox az layihələr var ki, ortada çalışırlar. Belələri də hər iki tərəflə də düşmən olur. Və siz hansısa bir siyasi tərəfdə fəaliyyət göstərəndə, sizin xəbərləriniz eyni olur. Sizdə hər şey yaxşıdır, onlarda pisdir. Eyni məqamlar və adamlar, bu yorucudur.
Bütün həyatın boyu hadisələri siyasiləşdirmək, siyasi nəsə olanda özünün həyatında, ailəndə vacib olan hadisələri kənara qoyub, bununla yaşamaq, məncə həyatı yandırmaq deməkdir. Mən buna çox təəccübləndim. Bu düzgün deyil və medianın problemləri də haradasa ondan irəli gəlir. Ona görə də media qurumları elə auditoriyanın maraqlarını təmin etməyə çalışırlar və ona görə də uduzurlar. İkinci problem isə hesab edirəm ki, insanların yorğunluğudur. Bizə nəsə lazımdır. Bizə Qarabağda qələbə lazımdır və ya hansısa faktor bizə lazımdır ki, yenidən həyat cilovlansın, yenidən yazmağa mövzular olsun, yeni qəhrəmanlar gəlsin, yəni biz hamımız nəsə gözləyirik və bu gözləntimizi doğrultmaq lazımdır. Digər tərəfdən bizim bazar çox balacadır. Siz qlobusa baxsanız orada nöqtə kimi görsənirik. Və bu nöqtə şəklinin içində siyasətə cilovlanan böyük əhali və onların maraqlarını təmin edən media… Sözsüz ki, xəbər tapmaq çox çətindir. Xəbər yoxdur, heç nə baş vermir. Bir xəbər olanda bilirik və o saat yerləşdiririk
- Qarabağ məsələsini dediniz, mediamızın məsələyə yanaşması sizi qane edirmi? Yeni nəsə etmək, hərəkat yaratmaq lazımdırmı?
- Yeni hərəkat yaratmaq üçün biz media kapitanları birləşməliyik, amma azərbaycanlılara xas olan bir amil odur ki, biz birləşməyi xoşlamırıq, hərə müxtəlif maraqlara xidmət edir, hərənin müxtəlif gündəliyi var və birləşmək çox çətindir.
Mənim özümün xüsusi mövqeyim var. Erməni dilində saytın baş redaktoruyam. Hər dəfə izah etməyə çalışıram ki, bu layihəni niyə başladım. Ermənilər bizdən fərqli olaraq nə rus dilini, nə ingilis dilini bilirlər. Onlar mono dövlət, mono millət olduğundan yalnız erməni dilində danışırlar. Biz erməni dilində layihə ortaya qoyanda hansı məqsədləri güdürdük? Biz orada erməniləri nə təhqir edirik, nə hərbi ritorika aparırıq. Biz sadəcə Azərbaycanda gedən proseslər, siravi Azərbaycan həyatını onlara erməni dilində çatdırırdıq. Hesab edirəm ki, hansısa yolla - müharibə və ya sülh yolu ilə, torpağı dəyişmək və ya status vermək yolu ilə bu münasişə həll olunacaq. Bu həll olunanadan sonra azərbaycanlılar və ermənilər, iki qonşu xalq heç biri buradan köçüb gedən deyil. Hansısa şəkildə yenidən inteqrasiya baş verəcək. Birinci inteqrasiya Dağlıq Qarabağın özündə baş verəcək. İkinci Dünya Müharibəsini yaşayan almanlar və fransızlar milyonlarla adam itirdi, amma 1951-ci ildə Almaniya və Fransa ən sıx iqtisadi əməkdaşlıq edən iki xalq idi. Belə konfliktlər tarixdə olub və sonra məntiqi nəticəsi ondan ibarətdir ki, qonşuluqda yaşayan insanlar hansısa şəkildə sülh qonşuluğu ilə yaşamağa məhkumdurlar.
Ona görə biz Moskvada baş redaktorla görüşəndə qərara gəldik ki, millətləri təhqir etməyək. Millətlərin qadın nümayəndələrini, ölkə rəmzlərini-prezidenti, bayrağı, gerbi təhqir etməyək və orada olan jurnalistlər, baş redaktorlar artıq öz redaksiya siyasətində dəyişiklər ediblər. Onların idarə etdiyi qurumlar bu mövzulara toxunmurlar. Yəni müharibəni müzakirə edirlər, hardasa Azərbaycanı tənqid edirlər, amma nə qadınları, nə mədəniyyəti, nə bayrağa, nə prezidentə toxunulur. Hesab edirəm ki, nəsə əldə etmişik.
- Görüş barəsində qeyd etdiniz, siz orada iştirak edərək, Azərbaycan mediasının adından çıxış edirdiniz, amma ondan əvvəl Azərbaycan mediasının rəhbərləri ilə görüş keçirmədiniz...
- Sizinlə tamamilə razıyam. Amma bu görüşü mən təyin etməmişdim.
- Sizin orada qəbul etdiyiniz məsələləri burada qəbul edən KİV yoxdur.
- Düz deyirsiniz, bu polemika mən qayıdandan sonra da oldu. Amma bununla bağlı müraciət edənləri həmişə görüşün təşkilatçılarına ünvanlandırıram. Bu görüşü təşkil edənlər tədbir barədə mənə bir neçə gün əvvəl demişdilər. Səfirimiz Polad Bülbüloğlu zəng vurub, məni məlumatlandırdı. Mən orada heç bir şəkildə Azərbaycan jurnalistikasını təmsil etmirdim. Söhbət ondan gedir ki, orada sadəcə olaraq, sivil şəkildə vəziyyəti, gördüyüm çərçivəni izah etdim və inanıram ki, Azərbaycanda baş redaktorlar bu məsələdə mənimlə razıdırlar. Yalnız özüm bu məsələylə razıyam və özüm razı olmadığımı heç vaxt başqasına şamil edə bilmirəm. Onsuz da orada elə bir məsələ qaldırmamışam ki, burada baş redaktorlar narazılıqlarını bildirsinlər.
- ABŞ İranı vuranda bir amerikalı jurnalist dövlətinin cinayətlərinə qarşı bir yazı yazmadı, Xocalı soyqırımına görə bir erməni jurnalist iqtidarını qınamadı. Bizdə necədir bu məsələ?
- Bu, çox çətin məsələdir. Biz bir az əvvəl qeyd etdik ki, Azərbaycanda KİV-lərin əksəriyyəti siyasiləşib. Bu da o deməkdir ki, baş redaktorun özünü vətəndaş kimi göstərməsi çox çətindir. O zaman hər adamın özünün individual qərarı olur ki, “mən bu məqamda özümü necə aparmalıyam”. Bizdə hələlik vəziyyət elədir ki, siyasi amil vətəndaş amildən daha da üstündür. Hesab edirəm ki, bəzi məqamlarda biz millət kimi birləşib eyni mövqe göstərməliyik. Siyasiləşdirilməyimiz onu göstərir ki, bu çox çətindir.
- Bu gün Azərbaycanda müxtəlif sahədə monopoliya yaradıblar. Xəbər sahəsində də bu müşahidə olunur. Hansısa dövlət qurumuna xəbərlə bağlı zəng edirsən, sənə demir, deyir “get filan agentlikdən götür”. Halbuki, sən onu iki dəqiqəyə sayta qoya bilərsən.
- Bəzi dövlət qurumları tədbir hazırlayanda yalnız öz siyahılarında olan jurnalistləri çağırırlar. Mən bunu yenə qeyd edirəm. Dəfələrlə bu məsələni qaldırmışam, amma həll edə bilmirik. Siz dediyiniz isə plagiat məsələsinin yenidən cilovlanmasına gətirib çıxarır. Məcbursan plagiatlıq etməyə. Səndən xəbər istəyirəm, vermirsən, nəticədə gedib oradan götürürəm və o agentliyə zərbə dəyir. Bunun da digər səbəbi bəzi dövlət qurumlarının mətbuat xidmətlərinin rəhbərlərinin peşəkarlıqdan uzaq olmasıdır.
- Başqa bir hal da müşahidə olunur ki, sən hansısa xəbəri hazırlamaq üçün dövlət qurumuna müraciət edirsən və sənə deyir, “bir saatdan sonra zəng et”. Bir saatdan sonra sənin xəbərini press-reliz formasında hazırlayıb bütün mediaya yayırlar.
- İki cür olur, ya elə edirlər, ya da telefonu bağlayır, sonra tapmaq olmur. Jurnalist kimi hamımız bununla üzləşirik.
- Digər neqativ hal - hamıdan tez xəbəri qoyursan, başqası səndən gec qoyur. Sonra qəzetlər səndən oğurlayana istinad edirlər.
- Elə hallar çox olur, onun mübarizəsi iki cürdür: Qeyri-leqal mübarizəsi plagiatdır, leqal mübarizəsi məsələ qaldırmaqdır, adları, agentliyinin adını - hamısını deməkdir. Mətbuatın daxilində bu məsələni gündəmə gətirmək və adları çəkmək lazmdır. O adam gəlib cavab verməklə yalan danışacaq, ya da boynuna alacaq və ikinci dəfə elə etməyəcək.
- “Gün.az” saytını yaradarkən qeyd etmişdiniz ki, onu digərlərindirən fərqləndirən azsaylı xalqlar haqqında ayrıca məlumatları verməsi olacaq. Amma bu gün bu sahədə o qədər də yenilik hiss olunmadı. Nə deyə bilərsiniz.
- Hazırda “Gün.az”-da bölgələr üzrə bölmələr var və hər aparıcı bölgədə bizim xüsusi nümayəndəmiz var. Yeniliyə gəlincə, Azərbaycanda 90 faiz xəbərlər hamısı eynidir və siz digələrindən əvvəldə qeyd etdiyim kimi operativ olmağınız, müsahibə, şəkil, köşə verməyinizlə fərqlənə bilərsiniz. Yəni mən deyə bilərəm “bizdə hamıdan yaxşı işıqlandırılır, biz peşəkarıq”, amma bununla qeyri-səmimi olmaq istəmirəm.
- Qeyd etdiniz “Day.az” saytını Anar Məmmədxanovla birgə yaratmısınız, sonradan Anar Məmmədxanov oradan ayrıldı və bəyanat verdi ki, artıq ora heç bir aiddiyyatı yoxdur. Hansı səbəbdən belə bir addım atılmışdı?
- Anar Məmmədxanov layihəni 2009-cu ildə satdı və biz də “Day.az”ı tərk etdik.
- Dediniz ki, qeyri-ciddiliklə yaradılan saytlar, yəni açıq-saçıq materialları verib reytinq toplamaq istəyən saytların ömrü uzun olmayacaq. “Day.az” fəaliyyətə başlayanda açıq-saçıq fotosessiyalar verirdi. Daha sonra ciddi xəbərlər verilməyə başlandı. Bununla bağlı nə deyə bilərsiniz?
- Açıq-saçıq material verəndə də bizim ulduzları vermək lazımdır, əcnəbiləri yox (gülür).
- Hər şeydən danışdıq. Bəs fəaliyyətinizdə nə kimi yeniliklər gözlənilir?
- Hazırda ingilis dilli saytın baş redaktoruyam, orada siyasət tamamilə başqadır. Oxucu auditorityası azərbaycanlılar deyil, 99 faiz hamısı əcnəbilərdir. Xaricilər “google”da Azərbaycan sözünü yazanda axtarış sistemi onu o dəqiqə Azərbaycana aid olan saytlara çıxarır. Biz onu yaradarkən əsas məqsədimiz Azərbaycanı informasiya blokadasından çıxartmaq idi. Çünki ermənilər uzun müddət Azərbaycan barəsində mənfi məlumatlar yayırdılar. Bu blokadını qırmaq üçün yüksək səviyyəli sayt yaratdıq. O mənim üçün yeni məktəb idi. Nəticədə uzun müddət xarici aparıcı agentlikləri oxumaq məcburiyyətində oldum. Başa düşdüm ki, orada oxucu özünü necə aparır, ona necə xəbərlər lazımdır? Yəni bu çox vacib amildir. “Eurovision-2012” Mahnı Müsabiqəsi ərəfəsində bir gün ərzində 90 min adam girib məlumatları oxuyurdu. Həmin saytda məlumatlar xarici oxucu öyrəşən şəkildə verilir. Həm də orada başlıqlar çox qısa olur, bizdəki kimi deyil. Bizdə agentliyi açıb xəbərin başlığına baxanda informasiya haqqında ətraflı məlumat verirlər. Bu qeyri-peşəkarlıqdır. İşlədiyim layihələrdə hələ də o xəstəlik var, axıracan müalicə etməmişik. Yazını “like” edib içinə girmirlərsə, deməli, reklamda uduzacam. Biz bununla sərt mübarizə aparırıq. Bundan əlavə, bir neçə servis layihələrin müəllifiyəm: Turbo.az, boss.az, bina.az, disput.az saytı.
İkincisi, Azərbaycan jurnalitiskası getdikcə qeyri-peşəkarlaşır. Bu da məni narahat edir. Ona görə bizə təzə jurnalist gələndə biz onunla bir müddət trener kimi işləyirik.
Hələlik yeni heç nə görmədiyim üçün mövcud layihələrimi daha da inkişaf etdirmək fikrindəyəm.
Aytən ƏLİYEVA
