Bu gün Beynəlxalq Türk Akademiyası (TWESCO) türk dünyasının məşhur türkoloqu, hərbi-siyasi xadim, başqırd milli-azadlıq hərəkatının başçısı, tarixçi alim Əhməd Zəki Validi Tuğanın həyatına həsr olunmuş “Zeki Validi Toğan: Bilik adamı, siyasətçi və şəxsiyyət” adlı konfrans keçirib. Konfransada TWESCO-nun prezidenti dr. prof. Darxan Kıdıralı, Zəki Velidinin övladları İsenbikə Togan və Subidey Togan, Qazaxıstan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü professor Mambet Koygeldiyev, Rusya Eilmlər Akademiyasının Ufa Elmi Mərkəzi, Tarix, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun başçısı Firdovsi Hisamutidnov, həmin elm mərkəzinin elmi işçisi Ahar Salihov, Özbəkistan Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutunun şöbə müdiri, elmlər doktoru prof.dr. Qəhrəman Rəcəbov, Nazarbayev Universitetinin rpofessoru Uli Şamiloğlu, Türk Tarixi bölməsinin müdiri Tuncer Baykara, Qırğızıstanın tanınmış türkoloqu prof.dr. Kıdırali Konkobayev, “Agidel” Başkurt Mədəniyyət Mərkəzinin sədri Əzəmət Rıskildin iştirak ediblər.
Konfransda 1890-cı ildə Başqırdıstanda dünyaya gələn Zəki Validinin gənc yaşlarından türk dünyasının birliyi üçün gördüyü işlər, yazdığı əsərlər və əməli fəaliyyəti barədə geniş müzakirələr aparılıb. Qeyd olunub ki, hazırda dünyanın bir çox məşur elm mərkəzləri, türkoloji irsini araşdıran universitetləri Əhməd Zəki Validinin özündən sonra qoyub getdiyi əsərlərinə müraciət edir. Sabiq Sovetlər ölkəsinin və indiki türk dünyasının danılmaz ismi, türk tarixi irsini yazıb bu günümzə saxlayan böyük alimin büstü və barelyefi bu yaxınlarda Sankt Peterburun Türk Tədqiqatları Elm Mərkəzinin qarşısından götürülüb.
Konfransada çıxış edən Özbəkistan Elmlər Akademiyasının Tarix İnstitutunun şöbə müdiri, elmlər doktoru prof.dr. Qəhrəman Rəcəbov bu olaydan bütün türkdilli xalqların narahatlıq keçirdiyini bildirib.
Konfransın spikeri Beynəlxalq Türk Akademiyasının prezidenti Darxan Kıdıralı alimin bu narahatlığına cavab olaraq bildirib ki, Qazaxıstan Milli Komissiyası bu yaxınlarda qədim Çimkənt şəhərinin böyük meydanlarından birinə Əhməd Zəki Validinin adını verəcək. Həmin meydanda Zəki Validinin büstü də, barelyefi də olacaq.
Nazarbayev Universitetinin professoru Uli Şamiloğlu sonda bildirib ki, Atatürklə sıx dostluq əlaqələri olan Əhməd Zəki Validinin unutmaq, türk tarixini unutmaq deməkdir. O, Türkiyədə ən böyük tarixçi qəbul edilib.
“Biz belə qərara gəlmişik ki, XXI yüzilin türkolojisini qurmalıyıq. Biz siyasəıt üzündən tarixçilərimiz və tariximiz də silinib. Ona görə də türk oğulları və qızlarının qoyub getdiyi mirası yenidən öyrənməliyik”.
Konfranssın sonunda, professor Darxan Kıdıralı bildirib ki, Türk dünyasının ən böyük tarixçisi, əlçatmaz zirvəsi olan Zəki Validinin əsərlərini bütün türk dillərinə çevirib təhsil ocaqlarında yaymalıyıq. Bu kitabları tərtib edib yayanlara isə Türk Akademiyası dəstək göstərəcək. Onun 130 illiyi münasibəti ilə Beynəlxalq Türk Akademiyası bütün gücünü səfərbər edəcək.
