“Qarabağda sosial abidə komlekslərinin salınması bütün dünya ictimaiyyəti ilə Qarabağ arasinda körpü rolunu oynayacaq. Sosial reklam və memarlıq vəhdəti bu ərazilərin turizm potensialına öz töhfəsini verəcək”.
Bununla bağlı fikirlərini Modern.az-la bölüşən Azərbaycan Reklamçılar İttifaqının İcraçı direktoru, memar Cahid Həsənov ilk növbədə atılmalı olan addımlardan danışıb.
O, azad olunmuş ərazilərimizdə açıq məkanda reklamın daha hansı formasından istifadənin mümkünlüyü barədə fikirlərini bölüşüb.
– Reklam deyəndə insanların gözü önündə ilk növbədə hansısa əmtəə canlanır. Amma reklamın kommersiya reklamından da güclü bir formatı vardır. Bu sosial reklamdır. Yaxşı formada memarlıq həllini tapmış bir abidə kompleksi əslində ən böyük sosial reklama çevrilə bilər. Hansısa bir milli ornametli fiqur özü bir sosial reklamdır.
Sosial reklamın ənənəvi və yeni formatları var:
Birincisi, reklam lövhələri. Sosial reklam dedikdə həmin ərazilərdə hər 100-200 metrdən bir abidələrin tarixi fotoları, dağıdılmış fotoları, bərpadan sonrakı fotoları yerləşdirilməlidir. Və əlavə olaraq o bölgələrə məxsus mədəni irsimizi tərənnüm etdirən sosial reklamlar yerləşdirilməlidir. O ərazilərdə xüsusi zona bölgüləri də həllini tapmalıdır. Zonalar üzrə sosial reklamlar yerləşdirmə strategiyası həll olunmalıdır. Qəhrəmanlar parkı ərazilərində, bu parklara gedən yollarda vətənpərvərlik mövzulu reklamlar yerləşdirilməlidir. Bu dediklərim sosial reklamların lövhə versiyasıdır.
İkincisi, heykəllər, atributlar. Dediyim kimi, o ərazilərdə - yol ətrafı hissələrdə vətənpərvərlik, sülhsevərlik mövzulu müxtəlif formatlı kiçik həcmli olsa abidə kompleksləri, heykəllər, bununla yanaşı, mədəni irsimizi tərənnüm etdirən abidə kompozisiyaları da ucaldılmalıdır. Məsələn: qarabağlı bir xanımın Qarabağ xalçası toxuyan anı, Qarabağda kişi, qadın, uşaq geyimlərinin heykəl forması, musiqi alətləri, muğam üçlüyü, dulusçuluqla, zərgərliklə əlaqəli kiçik həcmli heykəl və s. kompozisiyalar, kiçik memarlıq formatları quraşdırılsa, çox gözəl olar. Bu dediklərim sosial reklamın memarlıq formatıdır. Bu formatın tətbiqi həm də o ərazilərdə açıq muzey formatının yaranmasına xidmət edəcək. Hər hansı bir turist bu ərazilərdə qonaq olarkən, daha doğrusu bir tədbirə gedib və həmin gün qayıdarsa – vaxtı olmadığına görə muzeylərə gedə bilməzsə belə, dediyim formatlar əsasında bu regionun tarixinə elə yolüstü, yəni sosial reklamlar vasitəsi ilə geniş miqyasda səyahət etmiş olar. Tam məsuliyyətimlə deyə bilərəm ki, bu, dünya memarlıq və şəhərsalma tarixində bir ilk formatdır, sosial reklamların yeni bir formasıdır.
Üçüncüsü, park və xiyabanlar. Memarlıq və şəhərsalmada şəhərlər ərazisində parklar mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Şəhərə gələn qonağı biz mütləq şəhərin ən yaxşı parklarına səyahətə aparırıq. Daha dolğun desəm, parkları şəhərin qonaq otaqlarıdır. İşğaldan azad olunan ərazilərimizdə inşa ediləcək parklar, qələbə kompleksləri, bayraq meydanları, hətta Şəhidlər xiyabanları heç də sovetlər birliyindən qalan ənənəvi formatlar kimi olmasın gərək. Bunun üçün işlədiyim layihələrdə ilk olaraq bu parklar ərazisində olacaq abidə komplekslərinin heç də ənənəvi yaralanmış heykəl, güllələnmiş uşaq, ağlayan ana və s. kimi formatları mən tam inkar edirəm. Yeni təklifimlə burada ucaldılacaq heykəllər gülümsəməli, qürurlu duruşlu, xeyrin şərə qalibiyyətini özündə tərənnüm etdirməlidir. Və parklar da rəngarəng çıraqlarla, şırıltılı fəvvarələrlə, yaşıllıqla, gül-çiçəklərlə zənginləşməlidir. Bu adda parklar daha əvvəlkilər kimi ildə bir dəfə anım günlərində ziyarət olunan məkan yox, insanların gündəlik gəldikləri yerə çevrilmiş olur. Və təbii ki, yeniyetmələrimizin vətənpərvər ruhda böyüməsində böyük rol oynamış olar. Digər tərəfdən də park və xiyabanlarda ucaldılacaq hər hansı bir abidə kompleksi (təbii ki yaxşı memar layihələndirilməsi ilə) bütün dünya xalqları ilə öz dillərində birbaşa danışa bilən bir vasitədir. Yəni reklamın yayımında daşdan olan heykəllər keşməkeşli yollarımızı, tariximizi dünyaya daha çevik çatdıran bir vasitədir. Bu, sosial reklamın genişmiqyaslı yayım formasıdır.
Cahid Həsənov özünün də bir memar və reklamçı kimi konkret təklif və layihələri olduğunu diqqətə çatdırıb:
- Fürsətdən istifadə edib iki hazır layihəmi ictimaiyyətə təqdim etmək istərdim. Bildiyiniz kimi, dünya şöhrətli yazıçı Aleksandr Düma Xan qızı Xurşidbanu Nətəvan ilə görüşüb. Bunu əsərlərində də təfərrüatı ilə yazıb. Amma fransızların əksəriyyətinin bundan xəbəri yoxdur. Məhz belə bir dünya şöhrətli adamla şair Natəvanın, Qarabağ xanının qızının şərəfinə park salınsa gözəl olar. Mən bunun layihəsini artıq hazırlamışam. Təsəvvür edin ki, bu layihə həyata keçib, Qarabağa gələn xarici turistlər bu kompleksdə xatirə şəkilləri çəkdirib dünyaya yayımlayırlar. Yaxud da “Sarı Gəlin” Abidə Kompleksi layihəm. Şuşa şəhəri üçün “Sarı Gəlin” Abidə Kompleksi layihəsi işləmişəm. Bu layihə 60 metr diametrindədir. Musiqili fəvvarənin orta hissəsində Sarı gəlinin heykəli yerləşir. Bu heykəlin kürsüsü 4 metr, heykəlin hündürlüyü isə 3.5 metrdir.
A.Qorxmaz
