Nərimanov irsinin araşdırıcısı: Onun məzarı Azərbaycanda yerini tapmalıdır | Modern.az

“Hazırda Nəriman Nərimanova birmənalı münasibətin olmaması təbii haldır”. Bu sözləri Modern.az-a açıqlamasında N. Nərimanov irsinin dərin araşdırıcısı, “Nəriman Nərimanov – ideal və gerçəklik” kitabının müəllifi Firdovsiyyə Əhmədova deyib. “Öz xalqına, geniş coğrafiyada isə Şərq xalqlarına bütün ömrü boyu xidmət etmiş Nərmanovun məzarının Azərbaycana köçürülməsi reallaşarsa, bu təqdirəlayiq hal kimi qiymətləndirilməlidir”, – deyə F. Əhmədova öz sözlərinə əlavə edib.

O, qeyd edib ki, belə bir şəxsin nəinki məzarına, onun siyasi fəaliyyətinə münasibətdə də ölçülü-biçili bir münasibət olmalıdır. “Dövlət səviyyəsində məzarların köçürülməsi məsələsi müzakirə olunarkən, ayrı-ayrı xalqlara mənsub olan şəxsiyyətlərin köçürülməsi zamanı dövlət səviyyəsində qərar verilməlidir. Təbii ki, əgər Nəriman Nərmanovun məzarı Azərbaycan Respublikasına köçürüləcəksə, fəxri şəkildə həmin məzar özünün yerini tapmalıdır. Əks halda hər hansı bir həqarətə, başqa münasibətə məruz qalacağı təqdirdə məzarın köçürülməsi yol verilməzdir. İndiki Azərbaycan dövlətinin Nərimanovun şəxsiyyətinə olan münasibəti konteksində əgər onun məzarı köçürüləcəksə, bu yüksək səviyyədə öz həllini tapacaq”.

Firdovsiyyə Əhmədova eyni zamanda Azərbaycanda Nərimanovun ziddiyyətli şəxsiyyət hesab edilməsinin məzarının köçürülməsi ideyasının necə təsir edəcəyi fikrə də münasibət bildirib. “Nərimanov özünün ictimai-siyasi fəaliyyəti baxımından ziddiyyətli şəxsiyyət deyil, sadəcə Nərimanovun siyasi fəaliyyətinə görə birmənalı münasibətin olmaması cəmiyyətdə o ziddiyyətlilik fikrini doğurub. Bu da Nəriman Nərimanovun Azərbaycan istiqlaliyyəti dövründə, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə münasibəti ilə bağlı ortaya çıxan məqamdır.

Qeyd etmək lazımdır ki, Nərimanov Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinə deyil, Cümhuriyyət dövründə vəzifədə olmuş insanların xalqın mənafeyini həqiqətən ifadə etməsi baxımdan müxalif mövqedə dayanıb. Hələ XX əsrin əvvəllərindən Nərimanov “respublika”, “cümhuriyyət” quruluşunun tərəfdarı olmuş bir şəxsdir. Onun siyasi fəaliyyəti ilə yanaşı, zəngin ictimai məzmunlu fəaliyyəti olub. Nərimanovun siyasi fəaliyyətinin bir motivi olub: insanın insan tərəfindən istismarına yol verməmək. Bu proqramı isə o, Rusiya sosial demokratların proqramında götürüb”. Qeyd edək ki, Moskvadakı Qızıl Meydanında, Kremlin divarları yaxınlığındakı qəbirlərin Mtışi Federal Hərbi Memorial qəbiristanlığa köçürüləcək. Ümumən Lenin mavzoleyinin arxasında yerləşən nekropolda 116 nəfər dəfn olunub. Məzarı başqa məkana daşınacaq şəxslər arasında sovet Azərbaycanın ilk rəhbərlərindən biri olmuş Nəriman Nərimanov da var.   

Aytən ƏLİYEVA