Mətbuatda və sosial şəbəkələrdə Azərbaycanın BRICS təşkilatına üzvlüyü ilə bağlı müzakirələr aparılır. Bu barədə müzakirələrin başlamasına səbəb bir neçə gün əvvəl Bakıda keçirilən “Azərbaycan və BRICS: imkanlar və perspektivlər” adlı tədbirdə səsləndirilən fikirlər olub.
Tədbirdə Xarici İşlər Nazirliyinin Təhlil və Strateji Araşdırmalar İdarəsinin müdiri Mahur Qasımov bildirib ki, Azərbaycan Çin və digər BRICS üzvləri ilə aktiv əməkdaşlıq edir və təşkilatın fəaliyyətini yaxından izləyir:
"BRICS-in üzv dövlətləri böyük əmək bazarına, təbii resurslara malikdirlər. BRICS-in üzvləri BMT Təhlükəsizlik Şurası, G20 və Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı kimi böyük təşkilatların da üzvləridir. Bu gün bir sıra dövlətlər BRICS-ə üzvlüyə maraq göstərirlər. Bunlar təşkilatın beynəlxalq münasibətlər sistemindəki çəkisindən xəbər verir. 2009-cu ildə BRICS-in ilk Zirvə toplantısı keçiriləndə qəbul edilən birgə bəyanatda göstərilmişdi ki, beynəlxalq təhdidlərlə mübarizədə çoxtərəfli diplomatiyaya üstünlük verilir. BRICS sənədlərində həmrəylik, qarşılıqlı hörmət çərçivəsində əməkdaşlıq təşviq olunur. Ərazi bütövlüyü, suverenliyin toxunulmazlığı kimi məsələlər BRICS sənədlərində xüsusi vurğulanır. Siyasi və təhlükəsizlik, maliyyə və iqtisadiyyat, eləcə də mədəni və xalqlar arasında münasibətlər kimi üç istiqamət BRICS çərçivəsində əsas istiqamətlərdir”.
“Azərbaycan BRICS-ə üzv olmaq niyyətindədirmi?” sualını XİN rəsmisi “Niyə də yox?”, - deyə cavablandırıb.
BRICS Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin, Cənubi Afrika Respublikası, Misir, Efiopiya, İran və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərini özündə birləşdirən hökumətlərarası təşkilatdır.
Modern.az təşkilatın tarixinə nəzər salır.
2001-ci ildə "Goldman Sachs" investisiya bankında çalışan iqtisadçı Cim Oneill Braziliya, Rusiya, Hindistan və Çinin ingiliscə baş hərflərindən assosiasiyaya adını verən BRIC ixtisarını düşünüb. O zaman bu ölkələr iri, orta gəlirli, lakin sürətlə inkişaf edən iqtisadiyyatlar idi. Oneill bu ölkələrin 2050-ci ilə qədər dünyanın ən böyük iqtisadiyyatları arasında olacağını proqnozlaşdırmışdı.
2006-cı ildə 4 ölkə bir araya gəlməyə qərar verdi və BRIC-i yaratdı. 2010-cu ildə CAR-ın qoşulması ilə BRIC BRICS-ə çevrildi. Bu ölkələrin ümumi əhalisi 3 milyard 240 milyon civarındadır və milli iqtisadiyyatlarının həcm etibarilə cəmi 26 trilyon dollara uyğundur. Bu, dünya iqtisadiyyatının 26 faizini təşkil edir. BRICS ölkələrinin Beynəlxalq Valyuta Fondunda (BVF) 15 faiz səs hüququ var.
BRICS-in öz məlumatlarında göstərilir ki, birlik BVF və Dünya Bankı kimi beynəlxalq maliyyə institutlarının qurulmuş strukturunu təkmilləşdirmək və inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatlara daha çox “təmsil və səs”i təmin etmək üçün yaradılıb. 2014-cü ildə birliyə daxil olan ölkələr 250 milyard dollar kapitalla Yeni İnkişaf Bankını (NBD) təsis ediblər.
Bu bankın məqsədi inkişaf etməkdə olan ölkələrdəki inkişaf layihələrinə kredit vermək kimi müəyyən edilib. Misir və BƏƏ kimi BRICS-ə üzv olmayan ölkələr də Yeni İnkişaf Bankına qoşulub. Braziliya və Rusiyanın tanınmış siyasətçiləri bu yaxınlarda beynəlxalq ticarət və maliyyə bazarlarında hökmranlıq edən dollara rəqib olacaq BRICS-in vahid valyutasını yaratmaq ideyası ilə çıxış ediblər.
Lakin bu təklifin Yohannesburq sammitində müzakirə olunmayacağı bildirilir. Oneill də "Financial Times"a verdiyi müsahibədə yeni valyuta ideyasının cəfəngiyyat olduğunu qeyd edib. Ekspertlərin fikrincə, bütün BRICS ölkələri öz coğrafi bölgələrində mühüm ölkələrdir. Çinin dünyada dominant ölkəyə çevrilir, Pekin BRICS-dən dünyanın cənubunda ölkənin imici üçün bir vasitə olaraq istifadə edir.
Beləliklə, dünya düzənində cari vəziyyətin dəyişdirilməsi çağırışına zəmin hazırlayır. Bununla belə, BRICS-ə daxil olan Hindistan Asiya-Sakit okean regionunda Çinin rəqibidir. İki ölkə arasında sərhəddə də gərginlik var və Yeni Dehli hökuməti bəzi ölkələrlə, o cümlədən ABŞ-la qonşusunun təsir dairəsi məsələsində birlikdə hərəkət edir. BRICS-də Qərb ölkələrinə münasibətdə ortaq fikir yoxdur.
"Chatham House" analitik mərkəzinin təhlilçiləri belə düşünür ki, Rusiya Qərbə qarşı mübarizəsində BRİKS-i Ukraynanın işğalı ilə bağlı sanksiyalardan yan keçmək üçün bir vasitə kimi görür. Hindistan və Çin sanksiyalardan sonra Rusiya neftinin ən böyük alıcıları oldu. Moskva həmçinin Çin və CAR-la birgə dəniz təlimi keçirib. Lakin BRICS-ə üzv olan digər ölkələr aşkar surətdə anti-Qərb alyansına üzv olmaq istəmirlər.
Belə ki, Braziliya və CAR bölünmüş dünya görmək arzusunda deyil və Qərb əleyhdarlığının onların təhlükəsizliyi və inkişafı üçün pis addım olacağı qənaətindədirlər. BRICS-ə qoşulmaq istəyən ölkələrə gəlincə, 22 ölkə rəsmi olaraq birliyə qoşulmaq üçün müraciət edib və eyni sayda ölkə də üzv olmaqda maraqlıdır. Bu ölkələrə İran, Argentina, Kuba, Qazaxıstan, Efiopiya, Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ və Venesuela daxildir.
Akademik dairələrdə güc balansının Qərbdən BRICS ölkələri kimi inkişaf etməkdə olan ölkələrin xeyrinə dəyişməsi ilə bağlı müəyyən qənaətlər var. BRICS üzv ölkələr tərəfindən “özəl klub” kimi qəbul edilir və yalnız bir neçə ölkənin birliyə daxil olmasına "yaşıl işıq" yandırıla bilər. Siyasi şərhçilərin fikrincə, qəbul ediləcək yeni üzvlər İran kimi mürəkkəb bir dövlət deyil, Argentina kimi ölkələr olacaq.
Təşkilatın sonuncu sammitinin ev sahibi olan CAR daha 40-a yaxın ölkənin birliyə qoşulmaq istədiyini elan edib.
