Zəngəzur məsələsi Azərbaycan+Türkiyə, bütövlükdə Türk Dünyası üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Ancaq Ermənistan hələki Zəngəzur dəhlizinin açılmasına razılıq verməyib.
Azərbaycan İran üzərindən Naxçıvana Zəngəzur dəhlizinə paralel bir yol çəkir. Bu yol da son dərəcə önəmlidir. Onu da xatırladım ki, ABŞ+Avropa İttifaqı bu yolun İrandan keçməsinə rəsmən etiraz edib.
Mən dəfələrlə yazmışam ki, Azərbaycan həm İran, həm də Ermənistan üzərindən Naxçıvana giriş-çıxış əldə etməlidir. Yəni paralel olaraq şərti desək 2 Zəngəzur dəhlizi çəkilməlidir. İran öz ərazisindən keçən xəttə dəhliz statusu vermir, Ermənistan da vermək istəmir. Nikol Paşinyanın bugünkü məqaləsi də bunu bir daha sübut etdi. Azərbaycana İrandan keçən xətlə eyni statusda yol vermək istəyir. Rəsmi Bakı isə bundan imtina edir...
Bəs, Azərbaycan özü üçün bu qədər önəmli olan Zəngəzur dəhlizindən imtina edə bilərmi? Nəzəri baxımdan bu, mümkündür. Bəllidir ki, İranın türkəsilli prezidenti Məsud Pezeşkian Əli Xamneyinin adına istefa ərizəsi yazıb. Dini rəhbər istefanı qəbul etməyib. Aydındır ki, islahatçıları təmsil edən Məsud bəy istefa versə, İranda inqilabi hadisələr baş verə bilər. Niyə? Birincisi, ona görə ki, Məsud Pezeşkian türk amilinə istinadən prezident seçilib. Türklər İranda ciddi söz sahibi olduqlarını və böyük çoxluğu təmsil etdiklərini rəsmi şəkildə ortaya qoyublar. İkinci amil isə ondan ibarətdir ki, Məsud Pezeşkianın gedişi o deməkdir ki, İranda heç bir müsbət dəyişiklik olmayacaq. Yəni mühafizəkarlar islahatçıları tapdalayıb keçəcək. Xalq isə buna imkan verməz. Çünki Məsud Pezeşkian sayı 90 milyona çatan əhalinin islahatlara olan son ümididir.
O da bəllidir ki, Əli Xamneyi çox yaşlanıb. Onun hakimiyyətdən getməsi an məsələsi də ola bilər. Onun gedişindən sonra eynən Məsud Pezeşkian kimi birisinin türk amilinə istinad edərək İranın Ali Dini lideri olması son dərəcə real görünür. Bu, həm də İranda iqtidarın birdəfəlik türklərin əlinə keçməsinə gətirib çıxara bilər.
Təbii ki, İranda dini lider və prezident türk olduqdan sonra Ermənistandan keçən Zəngəzur dəhlizi bizim nəyimizə lazımdır ki? Bəlkə də bu ehtimal kimlər üçünsə fantastik görünə bilər. Ancaq mən bunu qayət real bir şey hesab edirəm. Dünənə kimi heç kim türk amilinə söykənən birisinin İranda prezident seçiləcəyini də ehtimal edə bilməzdi. Ancaq məhz belə də oldu. Türk düşüncəsinə ehtiram göstərən İranı qoyub nədən biz nala-mıxa vuran və pislik etmək üçün fürsət gözləyən Ermənistana minnət etməliyik ki?
Elbəyi Həsənli,
Sürix
