Aida Eyvazlı Göytürk,
İpək Yolu Mədəni və Tarixi Araşdırmalar İB-nin sədri, jurnalist
Azərbaycan xalqı daha bir imtahandan üzüağ çıxdı. Bu imtahanda da can qurbanımız oldu. Hər zaman olduğu kimi, biz qanımız axıdıldıqca güclənir və yenilənirik.
Yerkaterinburqda soydaşlarımızı xüsusi amansızlıqla qətl edənlərin ehtimal olunan fotoları yayıldıqda, bir foto diiqqətimi cəlb etdi. Bu şəxlsərdən biri tatar milliyyətindən olan FSB mənsubu idi. Bizdə belə bir söz var: dalağıım sancdı.
Görəsən bir tatar öz tatarına necə qıyır?
Bildiyimiz kimi tarixin bəlli bir dönəmində türkləri həm də tatar adlandırırdılar. Mən Şimala doğru gedən məskənlərdə qalan türk tayfaları və tatarların bir çoxunun beyninin rus şovnizmi ilə yuyulduğunun şahidi olmuşam. Sibirdə xantları, şorları, dohaları, buryatları və digər azsaylı tayfa və xalqları arağa, spirtə öyrədərək, yurdlarını ələ keçirdilər, saylarını və soylarını azaltdılar. Dillərini belə unutdurdular.
Bu yazdıqlarımı o tatar balası oxusaydı deyərdium ki, türkün daş yaddaşı, Ana Yasa kitabı olan “Kitabi Dədə Qorqud”dan xəbərin varmı? Rusların Uruz xanın törəmələri olduğunu bilirsənmi? Qolun qırılaydı, öz soydaşını vuran yerdə.
Uruz xandan törəyib bu gün adları “rus” yazılanlar da bilməlidirlər ki, əslində onlar uruz və ya urusdurlar.
Bəxtimə və qismətimnə həm də Saxa –yakutlarının tarixini araşdırmaq, öyrənmək düşdü. “Sahaya” adlandırdığım həmin kitabda tarixi mənbələrdən götürdüyüm məhkəmə sənədlərinə istinad etmişəm. (kitab bu il işıq üzü görəcək). Həmin sənədlərdə yakutları öz doğma inanclarından döndərmək, var-dövlətlərini əlindən almaq üçün, inadlarını sındırıb, öz hakimiyyətlərinə tabe etmək üçün min bir-əzab verirlər. 16-cı əsrin sonundan başlayan bu istila 17-ci əsrin əvvəlində Rusiya İmperiyasının qurulması ilə başa çatır. Rus kazakları haraya gedirdilərsə, haranı zəbt etmək istəyirdilərsə, həmin yerdə əvvəlcə zindanlar, türmələr tikir, tabe olmayan xalqı bu zindan və türmələrdə əzablara məhkum edirdilər.
Birinci Pyotr tərəfindən təsdiq olunan həmin ssenari bu gün də qüvvəsindədir, həmin cəza metodunu Azərbaycanın torpaqlarını Rusiya imperiyasına tabe etmək üçün işlək mexanizm kimi hər zaman işlədiblər. Birinci Pyotrun isə urus olmadığı artıq tarixi sənədlər əsasında sübuta yetirilməyə başlayıb. Bir çox tarixçi alimlər onun Avropadan urusların içərisinə soxuşdurulduğunu iddia edirlər. Məhz onun islahatları və qanunları “rus adamı jandarmasını” yaradıb.
Bu “rus jandarması” da ancaq qan içmək, qan tökmək, parçalayıb, bölmək və talan etməkdən başqa heç nə bacarmır. Bəli deyə bilərsiniz ki, mədəniyyət, ədəbiyyat yaratdı. Onu da unutmayaq ki, qızılla, almazla, ən nadir əlvan metalla dolu olan sərvətli Sibir xaqanlıq torpaqlarının bütün var-dövlətini sümürüb, özünü İmperiya edən Rusiya , bu var dövlətin əvəzində yerli nvətəndaşlara ancaq qənim kəsildi. Bəli, sonradan həmin yerlərə yerləşdirdiyi emissarlarının, kazakların xatirinə mədəniyyət, tibb və təhsil ocaqları da yaratdı.
Tarixi mənbələri araşdıranda məlum olur ki, həmin mədəniyyətləri, ədəbiyyatları, geoloji kəşfləri , Rusiya İmepriya Elmlər Akademiyasını belə Avropadan gətirilən savadlı miqrantların hesabına yaradıb. Hətta Çar Pyotr və Yekatrinaya etiraz edənləri Şimalın sərt soyuqlarının olduğu yerlərə , insan ayağı dəyməyən məkanlara sürgün edib. Düşünən beyinlər çarın zəbtb etdiyi torpaqlarda tikdirdiyi türmələrdə çürüyüblər.
Lakin unutmayaq ki, türklər bir yurdu fəth edəndə ya, zəbt edəndə, əvvəlcə məktəb, mədrəsə tikdilər, zindan tikmədilər.
Rusiyanın Qafqazda ən çox zülm etdiyi və təsir dairəsini güclü saxladığı məkan isə Azərbaycan olub. Azərbaycanın zəngin torpaqları onun üçün yem yeri olub. Rəhmətlik Bəxtiyar Vahabzadə “Gülüstan poeması”nda yazdığı kimi:
Min ləkə vurdular şərəfimizə
Verdik, sahibimiz yenə "ver" - dedi.
Lap yaxşı eləyib doğrudan, bizə
Biri "baran" - dedi, biri "xər" - dedi.
Bizi həm yedilər, həm də mindilər,
Amma dalımızca gileyləndilər.
30 il ərzində Qarabağ və ətrafdakı işğal edilmiş ərazilərimizin rusun top-tüfəngi ilə işağl edildiyi, bu münaqişənin 30 il ərzində uzadıldığı kimsəyə sirr deyil.
Azərbaycan özünün sarsılmaz birliyi və Ali Baş Komandan, Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin əzmi və şücaəti, dəqiq taktiki gedişləri sayəsində, əsgərlərimizin əzmi tarixi torpaqlarımızı ilə geri qaytardı. Təbii ki, bu imperialist düşüncəli rus hakimiyyətinin ürəyindən ola bilməzdi. Ax 200 il ərzində rus işşğal etdiyi, zəbt etdiyini heç vaxt qaytarmamışdı.
Hətta iki dövlətin müttəfiqliyi haqqında imzalanan sənədi də məqam gəldikcə, heçə saymaq, beynəlxalq saziş və qanunlara əməl etməməklə, Rusiya öz filmlərində bəhs etdiyi kriminal çəkişmələr kimi həll etmək istəyir. Kinostudiyalarda “kriminal razborka” səvviyyəsində bu mövzunu qabartsa da, əslində Rusiya hakimiyyəti özünü mütəəşəkkil cinayətkar dəstə kimi aparır.
Azərbnaycanın Rusiyanın əli və imzası ilə viran olan , xarabazara çevrilən yurdlarını, torpaqlarını abadlaşdırıb gülüstana çevirməyini şovinzt və rusizm təfəkkürlü Kreml həzm edə bilmir. Öz hirsini və həsədini boğa bilməyən Kreml hətta Azərbaycan Prezidentinin təyyarəsi göydə Moskvaya sarı uçarkən, Qroznıdan sürət götürən Azərbaycan təyyarəsini Müdafiə Nazirliyinin əmri ilə vurdurur. Təyyarədə öz vətəndaşları olmaqla, 38 nəfər faciəli surətdə həlak olur. Heç nə olmayıbmış kimi, nə dövlət səviyyəsində üzr istənilir, nə də ki, kompensasiya ödənilir.
Azərbaycan özünü hüquqi və qanuni tələbindən geri çəkilməyəndə isə Rusiyanın iqtisadiyyatını rövnəqləndirən, rus bazarlarını Azərbaycan məhsulları ilə təmin edən azərbaycanlı soydaşlarımıza qarşı təqibləri başlatdı. Guya ki, miqrant ovuna çıxan rus FSB-si iki soydaşımızı xüsusi qəddarlıqla evindəcə məhkəməsiz, sübutsuz döyə-döyə öldürdü. Banditskiya Rosiyya öz mahiyyətini yenə də göstərdi.
Ukraynada törətdiyi qırğın və qətllər isə tarixin ən qanlı səhifəsidir. Azərbaycan əlindən çıxandan sonra ,özünün imperiya ideyaları və qəzəbi səbəbindən bütöv bir xalqı qırğına və soyqırıma məruz qoydu. Burada da tənəzzülə uğrayan Rusiya tərkibində məcburi əsir kimi saxlanınlan türk xalqlarının oğlanlarını, kişilərini müharibəyə göndərir. İndi Rusiya tərkibində yaşayan türk xalqlarının da sayı azalıb. İdeyalarını , kriminal rus hakimiyyəti cinayətkarlığını dəstəkləyənləri isə Qazaxıstana, Özbəkistana, Qırğızıstana, Türkmənistana, Ermənistana, Tacikistana, Azərbaycana göndərdi. Yəqin ki, Ukrayna ilə müharibəni başlayanda türk dövlətlərinin sərhədlərində yaranan rus vətəndaşlarının növbələrini unutmamısınız. Buraya qaçırtdıqları, ölkədən çıxardıqları isə öz emissarları idi. Necə ki, 18-ci əsrin əvvəlində Azərbaycana emissarlarını göndərib, burada qərarlaşmağın, dövlətin içəridən dağıdılmasının planlarını ququrdular, bu gün də həmin ssenari ilə Azərbaycanda və türk respublikalarında şəbəkələndilər.
Tarixin bütünm dönəmlərindən Rus İmperializmi və Rusiya hakimiyyəti türklərin təmərküzləşməsiundən və birliyindən qorxublar. Bu birliyə hər cür mane olublar. Bu gün Krımın, Tatarıstanın, Yakutiyanın zindanlarında türkçülükdən danışan, türklük ideyalarını daşıyan nə qədər insan yatır. O zindanlara düşən adamlar sonra “itkin” kimi qələmə verilirlər. Çünki həmin zindanlarda bu gün də qadınlar, qızlar, kişilər zorlanır, bədənləri toka verilir. Bir nəfər yaxından tanıdığım krım tatarını keçən il həbs etmişdilər. Ona ilk sualları bvu olmuşdu ki, sən Türkiyəyə niyə tez-tez gedirsən? Müstəntiqin bu sualına qarşı “Məgər Türkiyə ilə biz müttəfiq deyilik?sualı verən krım tatarına demişdilər ki,”Xeyr, türk bizim dostumuz ola bilməz!”.
Keçən il türk dünyasını tanınmış imzası, özbək, azərbaycan ədəbiyyatlarını türk dilinə çevirən, rus dilini öyrənmək istəyən aydınımız Atabəy Barış dövlət tərəfindən Tatarıstan Respublikasının Kazan şəhərində iki illik təhsil almağa göndərilmişdi. Təpədən dırnağa qədər türk olan bu gənc və istedadlı oğlan Kazan tatarları ilə də dil birliyinə nail oldu. Orada gözəl teatr səhnələri qurdu, gənclərin beyninə bir ziya, bir işıq gətirdi. Bu ilin əvvəlində isə onu FSB mənsubları çağıraraq, 3 gün ərzində şələ-küləsini yığışdırıb Ankaraya dönməsini tələb etmişdiulər. Rus hakimiyyəti “türkəm” deyən hər kəsdən qorxur.
Buna görə də Türk Dövlətləri Təşkiulatına üzv olan ölkələrin Rusiyada işləyib-yaşayan və ya çörək pulu dalınca gedən vətəndaşlarını sıraya düzərək, dizin-dizin sürüyür, qətl edir, cəza verir ki, TDT respublikaları “Rus qanuni oğrusu”nun dediyinə əməl etsinlər.
Amma, lakin… və nə yaxşı ki, TDT- üzv ölkələri bu gün birlikdə çalışmağın, Birliyin yolunu tapıblar. Bu birliyin yolu Zəngəzur dəhlizindən keçir.
Rusiya FSB-sinin bizə və vətəndaşlarımıza, soydaşlarımıza qarşı etdiyi varvarlıq və vəhşilikdən sonra, dövlət səviyyəsində görülən tədbirlərimiz əslində bütün Rusiyadan asılılığı rədd etmək istəyən qonşu dövlətlərə bir güc, bir enerji verdi. Mən inanıram ki, onlar da rus hakimiyyətinin ayaqaltısına çevrilməkdən vaz keçəcəklər. Unutmayaq ki, Türk dünyasının bütün başlanğıcları Azərbaycandan başlayıb… Elə Rusiya hakimiyyətinin çöküşü də hər zaman Azərbaycanda yaranan zəlzələlər səbəbindən baş verib.
Tanrı 400 ildir ki, Yer üzündəki rus zülmünü görürdü. Daha Tanrının da səbri tükənib. XXI əsr türk əsridir. Beli və onurğası Ukraynada qırılan, İranda iflasa uğrayan bir imperiya isə yaxşı olardı ki, özünün elə aparsın ki, gələcəkdə onu qapımızın ağzında it kimi də olsa, hürmək üçün saxlaya bilək.