“Diplom satan dükanları bağlayıb əsl unversitetlər yaratmalıyıq”

Demokratik İslahatlar Partiyasının sədri, millət vəkili Asim Mollazadənin Modern.az saytına müsahibəsini təqdim edirik.

- 2012- ci ildə ictimai-siyasi mühitdə kifayət qdər mühüm hadisələr baş verdi. Prezident seçkilərinə qədəm qoyduğumuz bir vaxtda video-kaset qalmaqalı,  ayrı-ayrı ölklərin Azərbaycan münasibətində hiss olunan  dəyişiklik və digər  məsələlər ölkə gündəmindən düşmür. Fikrinzicə, nə baş verir? İctimai-siyasi situasiyanı necə qiymətləndirirsiniz?

- Dünyanın  Azərbaycana baxışı dəyişmək üzrədir. Mən burda daha çox müsbət amilləri qeyd eləmək istərdim. Mənfi olan təsirlərin isə artıq uzun tarixi var. “Ayrı-ayrı ölkələr” dedikdə yəqin Rusiyanı nəzərdə tutursunuz. Azərbaycan-Rusiya münasibətlərində hər zaman gərginlik olub. Bu yeni bir şey deyil. Rusiya ilə münasibətlərimizdəki son proseslər isə Moskvanın “yumşaq güc” texnologiyasından istifadə etdiyini göstərir.  Kreml ABŞ-da istifadə olunan “yumşaq güc” texnologiyalarını öyrənərək, ölkəmizdəki ictimai-siyasi müstəviyə təsir imkanlarını yoxlayır. Moskvanın məqsədi Azərbaycanın mediasina, siyasi vəziyyətinə güvənərək, bizim QHT təşkilatları ilə münasibət  qurmaqdan ibarətdir. Bu artıq yeni çalarlardır. Bu əslində Azərbaycan üçün müsbət bir şansdır. Çünki indiyə qədər üstümüzə tanklarla,  toplarla gələnlər artıq siyasi müstəvidə bizimlə mübarizə aparmaq istəyirlər. Bu da normal bir şeydir. Odur ki, indi bizim əsas məqsədimiz Azərbaycanı müasir, müstəqil, demokratik  dövlət kimi yüksək səviyyəyə qaldırmaqdan ibarətdir. Biz istənilən belə bir çağırışlara, problemlərə hazır olmalıyıq.

Dünya ölkələrinin Azərbaycana marağı artmaqdadır. Ölkəmiz dünyanın mühüm bir məkanı olan Avropa Birliyinin enerji təhlükəsizliyində bu gün aparıcı rol oynayır. 

TANAP layihəsi ilə Azərbaycan dünyaya çox maraqlı bir mesaj verdi. TANAP 80%-i Azərbaycan məxsus olan bir layihədir. Bu layihənin önəmi çox böyükdür.  Çünki Avropada maliyyə imkanlarının aşağı olması üzündən NABUCCO və ya hansısa digər layihələrin maliyyələşməsində imkanları az idi. Bu həlledici məqamda Azərbaycan öz sözünü dedi. Bundan sonra ölkəmizi müstəqil görmək istəməyənlər bizimlə ciddi mübarizə yolunu seçdilər.

Qarabağla bağlı sülh danışıqlarına baxın. Ermənistan-Azərbaycan arasında münaqişənin həlli ilə bağlı uzun illər davam edən imitasiya prosesi yoxdur. Artıq bu danışıqların imitasiyası da dayandırılıb. Ermənistan danışıqlar prosesindən uzaqlaşıb. Bu da öz-özlüyündə onu göstərir ki SSRİ dövründə bu ərazidə olan münaqişələrin məqsədi gənc dövlətlərin inkişaf etməyinin qarşısınıl almaq, yeni əməkdaşlığının qarşısını almağa yönəlik “mina”lar idi.  Bölgələrdə yerləşdirilən bu “mina”ların  Rusiyanın hərbi bazaları ilə coğrafiyası bir idi. Biz bütün bunlara rəğmən yeni müstəqil, futbol termini ilə desək, beynəlxalq nöqteyi-nəzərdən yeni bir qrup mərhələsindəyik.

- Siz “dünyanın bizə baxışı dəyişmək üzrədir” dediniz. Bu məsələdə müxtəlif yanaşma var: bir qisim belə hesab edir ki, bu hakimiyyət dəyişikliyi deməkdir, digəri iqtidarın aparacağı  qaçılmaz “demokratik islahatlar” hesab edir. 90-cı illərdən bəri Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyası üçün mübarizə aparan siyasətçi olaraq necə düşünürsünüz, bu hansı gözləntilərdir?

- Əslində bir çox şeylər sürətlə dəyişir. Amma biz bu dəyişiklərin daha sürətlə olmasını istəyirik. Biz dəyişikliklərin bilavasitə xalqın həyatına dərindən təsir göstərən şəkildə davamını gözləyirik. Zahiri bir çox dəyişiklər olub. Mən iqtisadi bazadan danışdım. 2000-ci ildə parlamentə gələndə bizim müzakirə elədiyimiz büdcə 950 milyon dollardan ibarət idi. İndi bu büdcənin milyardlarla olması  hər kəsin gözü qarşısındadır.... 

- Bu axı problemlərin həlli üçün vacib olan islahatların ləngidilməsinə bəraət vermir...

- Mən sizə 25, 50 hətta 200 yaşında ölkələrin adını deyə bilərəm ki, on il ərzində belə bir iqtisadi inkişaf onlarda olmayıb. Bu inkişaf Azərbaycanın real təbii qaynaqları ilə bağlıdır. Bu özü-özlüyündə bizim müəyyən potensialımızın göstəricisdir. Doğrudur, “bu potensialla 20 il sonra Avropanın bir parçasına və üzvünə çevrilmişik” desək, düzgün olmaz. Çünki bir neçə sahələrdə ölkəmiz böyük işlər görməlidir.  

İlk növbədə zəruri hesab elədiyim məsələr insan amili ilə bağlıdır. Bu idarəetmədə olan islahatlardır. Bununla yanaşı, insanın sosial müdafiəsi, təhsil, bilavasitə sosial və humanitar sahəni əhatə edən məsələrdə xeyli irəli getməliyik. Bu məsələlər həyati məsələlərdir. Bu sahələrdə köklü dəyişikliklər olmalıdır. Çox təəssüf ki, təhsil sistemin islahatlarını həyata keçirə bilməmişik. Yeni, ingilis və Azərbaycan dilində danışan ciddi bir peşəkər sinif yarada bilməmişik. Bura həm siyasi və sosial  idarəçilər, həm də hər bir sahəni idarə edən idarəçilər daxildir. Bizə peşəkarlar sinfi lazımdır.

Bununla bağlı çox ciddi müzakirə aparılıb. Son iki il ərzində Sovet İttifaqının dağılmağının 20 illiyi, kommunist sistemin dağılmağı müzakirə edilərkən  dünyanın bir sıra araşdırma mərkəzləri maraqlı bir məqama diqqət verdilər: necə oldu ki, Şərqi Avropa ölkələri sürətlə inkişaf etdilər və Avropaya yaxınlaşdılar? Baltikyanı ölkələrdə müəyyən dəyişiklər oldu. Amma nə üçün keçmiş Sovet İttifaqı respublikalarında bu dəyişiklər belə bir ləng formada gedir?

- Səbəblərini müəyyən edə biliblər?

- Bunun da öz səbəbləri var.  Bu onunla bağlıdır ki, bolşevik totalitar rejim 20-30-cu illərdə Azərbaycanda Şərqin ən aparıcı müasir ideyasını cəmiyyətə və dünyaya təqdim edən nəslini məhv etdi. Uzun illər dil, din və ümumiyyətlə hər şeydən mərhum olmuşduq. İlk növbədə  problemlərin həlli üçün yeni nəsillər yetişməli idi. Bu özü özlüyündə daha çox zamana ehtiyac olduğunu göstərir.

Şərqi Avropa və Baltik ölkələrindən fərqli olaraq, bizə bərpa üçün daha çox zaman lazımdır.

Digər tərəfdən bu bərpa üçün təxirəsalınmaz işlər görülməlidir. İlk növbədə bu işlər təhsil və mədəniyyət sistemi ilə bağlı olmalıdır. Yeni bir maarifçilk sistemi formalaşmalıdır. Hamı təəccüblənir: Necə oldu ki, burada dini cərəyanlar özlərinə çox asanlıqla yer tapa bildilər? Çünki insanlar fizioloji və bioloji olaraq haqq- ədalət axtarırlar. Və mənəvi bir mənbə axtarışındadırlar. Təbii ki, mənəviyyat hər bir xalqın tarixində onun dini ilə bağlıdır. Din isə hansısa siyasi formalarda bizə ixrac olunur, ya da hansısa zəngin bir ölkənin dini misioner qrupları, dini şəbəkələri siyasi formada bizə çatdırlır. 

- Nə təklif edirsiniz? Azərbaycan insanı yenidən “yapılmalıdır”?

- Azərbaycan insanı yenidən yapılmalıdır. Gənclik yenidən yetişdirlməlidir.  Biz müasir peşəkarların sayını cəmiyyətdə artırmalıyıq. Biz Avropadan danışanda ilk növbədə dəyərlər barədə söhbət edirik. Çünki  bu dəyərlər bilavasitə insanla və onun azdlığı ilə bağlıdır. Ölkədə iqtisadi, siyasi mülkiyyət haqlarının olduğu, bu təfəkkür daşıyıcısı olan insanları yetişdirməliyik. Bu cür insanları yetişdirmək üçün ciddi işlər görməliyik.

İnsanların azadlıqları bir sıra sahələrdə pozulur. Söhbət nəhəng şirkətlərin fəaliyyətindən deyil, orta sahibkarın hüququndan gedir. Azərbaycanda bir çox idarəçilər onları  gəlir mənbəyi kimi görürlər. Onlar düşünürlər ki, iş adamı  dələduzdur, “o pulunu mənə verməlidir”. Hansısa sahibkarın daxili mülkiyyət hüququ indiyə qədər daxilən tanınmır. Hələ üstəgəl sovet sisteminin ətaləti... Əhalinin böyük bir hissəsi gözləyür ki, hökumətdən kimsə gəlib ona nəsə verməlidir. Qəribə situasiyadır. Amma əslində sosial müavinətlər, güzəştlər yalnız əllilərə, fiziki sağlamlıq imkanları olmayanlara şamil edilə bilər. Bundan savayı dövlətin yalnız vətən torpaqları üçün canını-qanını vermiş insanlara borcu var. Mənim onların qarşısında bir azərbaycanlı kimi borcum var. Qalanları öz inkişafı barəsində düşünməlidir. Hərə öz sahəsində haqqının tələb etməklə yanaşı, peşəkarlıq göstərməlidir.

Məni yandıran bir məsələ isə “uğurlu” universitetlərlə bağlıdır. Azərbaycan bu sahədə unikal bir ölkədir. Dünyanın hər yerində insanlar böyük pullar xərcləyirlər ki, təhsil alsınlar, bizdə təhsil, bilik almamaq üçün bu vəsaitlər xərclənir. Deməli bu cəmiyyətin özündə müəyyən problemlər var.

- Gəlin elə hər şeyi cəmiyyətin üzərinə atmayaq...

- Əslində bu günah mənə də, sizə də, hər birimizə aiddir. Şaquli bütün sistem olaraq, cəmiyyətə dövlətə aiddir.

- Cəmiyyətdə belə bir fikir səsləndirilir ki, Azərbaycan 20 ildir müstəqil ölkə olsa da, idarəetmə strukturlarının hamısı sovetdən qalma sistem kimi işlənilir.

- Biz hələ indiyə qədər bu idarəetmə sistemində köklü dəyişikiyə nail ola bilməmişik. İlk növbədə məmurun xalqın qarşısında məsuliyyətinə nail ola bilməmişik. Mən istəyirəm ki, Azərbaycana yeni bir siyasi mədəniyyət gəlsin. Kimsə kiminləsə vuruşur, buna mədəniyyət demək olmaz. Nəyin uğrunda mübarizə apardığımız bilməliyik. Nəyisə tənqid etdiyimiz zaman mütləq bir təklif olmalıdır.

- Məmurları sərt şəkildə tənqid edirsiniz. Ölkədə belə bir rəy mövcuddur: hər məmurun pis işləməsi, çatışmazlığı məhz  dövlət rəhbərliyinin problemidir. Məmurlar bununla məsuliyyətdən kənarda qalmırlarmı?

- Mən deyərdim ki, bu başqa cür də olur. Hətta çox vaxtı məmurlar mənfi işlərini ört-basdır eləmək üçün yuxarıları göstərirlər ki, “o, mənə deyib”. Bəyəm o sənə deyib ki, buranı oğurla, dağıt və insanlardan kənara qaç. Bir millət vəkili kimi işimin böyük bir hissəsi seçicilərin həyatı ilə bağlı məişət problemlərin həlli ilə məşğul olmaqdır. Adi, sadə məişət məsələləri... Axı bu problemləri həll etmək üçün müvafiq qurumlar var... Deməli, insanların məişət problemləri ilə bağlı şikayətlərini  dinləmirlər. Bəs onlar nə ilə məşğul olurlar?  Bu məmurlar vətəndaşın qarşısında məsuliyyət hiss etmirlər. Çünki sovet sisteminin əcaib şüarı olub: Dövlət insana “sən bir lazımsız əşyasan, lazım olsa, istədiyimi edə bilərəm” prinsipi ilə yanaşıb. Bu gün xaric bizi idarə eləmir, biz özümüz özümüzü idarə edirik. Onlar da bizim içimizdən çıxıblar. Ona görə də bu problemin həllinin “açarını” ilk növbədə müasir siyasi elitanı yetişdirməkdə görürəm. Onun üçün də bizdən soruşanda ki, ən əsas məsələ ən təxirə salınmaz məsələ nədir? Mən deyirəm: təhsil və mədəniyyət. Bu iki sahə bizim inkişafımız üçün ən əsas amildir. Diplom satan dükanlar bağlanıb onların yerinə  real universitetlər yaradılmalıdır.

- Bütün bunları etmək üçün bizim hazırkı siyasi elitamız buna qadir deyil?

- Bu gün bizim siyasi səhnədə iki siyasi qurumun-  Kommunist partiyası və Xalq Cəbhəsinin aktivliyi görünür. Bu gün Azərbaycanın siyasi mühiti bu iki qüvvədən ibarətdir. Azərbaycan parlamentində nəhayət  sonuncu çağırışda Xalq Cəbhəsinin Kommunist Partiyası üzərindəki qələbəsinin biz tam şahidi olduq. AXC-nin sədri Əbülfəz Elçibəyin Əli Kərimlidən başqa bütün müavinləri deputatdır. Kommunist rəhbərliyndən isə cəmi 2-3 nəfər qalıb artıq.

Mən parlamentdə niyə kommunist rejimlərlə bağlı sənədin qəbulunu tələb etdim? Gördüm ki, bizim TV-lər tənbəllikdən Rusiya telekanallarının Stalinin anadan olmasına dair süjetlərindən hansısa kadrları götürüblər, bəh-bəhlə Azərbaycan tamaşaçısına təqdim edirlər. İndi Rusiyada belə bir hərəkat var ki, bir əlində Nikolayın, o birində Stalinin şəklini tutub mitinqə çıxırlar. Onlar özləri bu xəstəlikdən qurtara bilmirlər. Eyni problemlər bütün sovet ölkələrində var. Bu özü-özlüyündə təfəkkürdə və beyində qarışıqlıq olduğunu göstərir. İnkişafa, Avropaya gedən yol bilikdən, peşəkarlıqdan keçir. Əgər zülmət varsa, bu zülməti çox asanlıqla doldurmaq olur. Bizim dəyərlərimizi çox asanlıqla məhv edirlər. Buna görə də, bizə təhsilin işığı lazımdır.

Bizdə siyasi idarəetmə, siyasi mədəniyyətlə bağlı islahatlara ciddi ehtiyac var. Bura insan hüquqları, hüququn aliliyinin bərqərar olması, seçki sisteminin mükəmməl formalaşması və s. daxildir. Düzdür, parlament, prezident seçkilərinə hər yerdə önəm verirlər, amma inkişaf etmiş ölkələrdə hamının əsas diqqətini cəlb edən seçki adətən yerli özünüidarəetmə orqanlarına olan seçkilərdir. Çünki insanların həyatı ilə birbaşa bağlı olan seçkilər məhz yerli özünüidarəetmə orqanlarına keçirilən seçkilərdir. Bizdə bu sistem indiyə qədər oturuşmayıb. Bizdə bələdiyyələr yerli icra hakimiyyətlərinin əlində qeyri-qanuni işləri həyata keçirmək üçün bir alətdir. Onlara inam yoxdur, onlar uğrunda mübarizə getmir. Bu onu göstərir ki, bizdə demokratiya ilə bağlı ciddi problem var. Demokratiya heç vaxt yuxarıdan aşağı gələ bilməz. Demokratiya aşağıdan yuxarıya gəlməlidir. Demokratiyaya inam məhz yerli idarəetmə sisteminin formalaşması ilə bilavasitə bağlı olan məsələdir. Azərbaycan o zaman real demokratik ölkə olacaq ki, siyasi qüvvələr arasında rəqabət yerli idarəetmə orqanlarına seçkilərdən gedəcək. Siyasi qüvvələrin əsas gücü bu seçkilərdə özünü göstərməlidir. Bizdə mübarizə prosesində böyük iddialarla yaşayan siyasi qüvvələr yoxdur.

- Bələdiyyələrin də axı heç bir rolu yoxdur...

- Hətta xırda olsa da, bələdiyyələr insanların səsini ifadə etməsi üçün yaxşı vasitədir. Bələdiyyələr icra strukturları ilə danışaraq yerli səviyyədəki problemlərin aradan qaldırılmasına yönəlmiş işləri həyata keçirməlidir.

- Sizin bütün çıxışlarınız, mesajlarınız məsuliyyəti xalqın üzərinə qoyur.

- Məgər kimsə xalqın xaricindədir? İqtidar, müxalifət, məmurlar... Bunlar hansı xalqdan deyil?

- Sizcə Məhəmmədhəsən əmi nə etməlidir?

- Məhəmmədhəsən əmi ağıllı uşaq yetişdirməlidir. Çünki onun üçün artıq gecdir. O özü bacarmayacaq. O nəyi varsa, kolxozdan oğurladığı kartofu da satıb uşağının təhsilinə verməlidir, saxta diploma yox. Başqa yol yoxdur. Onun uşağı ağıllı, peşəkar olmayana qədər, dünya səviyyəsində rəqabətə hazır olmayana qədər, Məhəmmədhəsən əminin də, onun uşağının da başına qapazı vurub əlindən hər şeyi alacaqlar. ABŞ-da, Avropada demokratiya məhz belə qurulub. Onlar bu yolu çox uzun müddət keçiblər. Və orada demokratik mübarizə davam edir. Sadəcə olaraq mən bu tarixi öyrənərək biliyə, peşəkarlığa və qeyri-zora arxalanan mübarizəyə üstünlük verirəm. Zora köklənmiş mübarizə məğlubiyyət deməkdir. Zorla olan mübarizənin nəticəsi zorla da məhv edilir. Ona görə zordan imtina etmək lazımdır.

- Yeni yüzilliyin əvvələrində Azərbaycanda yeni partiyalar dalğası yarandı. Təsəvvürlərə görə, bu partiyalar 21-ci əsrin partiyalarına çevrilməli idi. Amma bunu müşahidə etmədik. Sizin mesajlarınızı cəmiyyət anlamadı, yoxsa çətinliklər başqa şeylərlə bağlı oldu?

- Bizə zaman lazımdır. Bizim gözləntilərimiz özünü doğrultdu. Biz hələ diqqətini cəlb etdiyimiz təbəqənin içərisində genişlənirik. İlk növbədə söhbət gənclikdən gedir. Yeri gəlmişkən, bizim siyasi mübarizə formamız da, texnologiyalarımız da  fərqlidir. İstəyirik öz-özlərini yaratmış, özləri uğur əldə etmiş insanlar siyasətə gəlsin.

- O kateqoriyadan olan insanlar varmı?

- Var, amma azdır. Bizim işimiz də bununla bağlıdır. Biz gənclik üçün bu qapını açmaq istəyirik. Onların mübarizəsinə dəstək vermək, onların düzgün yetişməsinə, peşəkar olmasına çalışmaq başlıca vəzifəmizdir. Bu gün bizim əsas işlərimizdən biri Avropa Parlamentində olan Avropa partiyalarının təcrübəsini əldə etməkdir, Avropanın, ABŞ Konqresinin mətbəxinə daxil olmaqdır. İstəyirik siyasətin necə həyata keçirilməsi təcrübəsinə yiyələnək. Bunu necə etmək lazım gəldiyini bilək.

Meydanda qışqırmaq dövrü getdi. Biz qalib gəldik. Azərbaycan indi müstəqildir. Bu gün mübarizənin başqa yollarına və texnologiyalarına ehtiyac var. «Mən nə istəyirəm, nəyi tənqid edirəm və təkliflərim nədir?» mesajlarını vermək və onu cəmiyyətin dərin qatlarına çatdırmaq. “Onlar getsin, biz gələk” təfəkkürü  “ağ-qara” düşüncəsidir. Sən gəlib nə edəcəksən? Sənin fərqin nədir?

Bizim istəyimiz isə rəngli dünyadır. Cəmiyyəti narahat eləyən məsələlərin birgə müzakirəsini və həll yollarını tapmaq istəyirik. Mən bu gün ortada hakimiyyətə layiq olan, yüksək peşəkar, bilikli, bacarıqlı siyasi qüvvəni görmürəm. Hamısının bir qüsuru, bir boşluğu var. Biz çalışmalıyıq ki, xalqın bütün intellektini səfərbər eləyək. Bu siyasi koalisiyaları təşkil edək. Siyasi birliklər kimin istəyini ifadə etdiyini müəyyənləşdirməlidir. Hansı sosial təbəqəni təmsil etdiyini müəyyənləşdirməlidir. Əsas mesaj budur. Bizdə isə tamamilə fərqli yanaşma var. Bizdə Azərbaycan müxalifətinin əksəriyyəti özünü sağ-mərkəzçi müxalifət adlandırır. Dünyada sağ-mərkəzçi qüvvələr ilk növbədə maliyyə oliqarxlarıdır, sənaye lordları, baronlarıdır. Bizimkilərin isə sosial təbəqəsi lümpen səviyyədə olan insanlardır. Sən hansı dəyəri təmsil edirsən?  

- Sola meyl edirlər..

- Solun da başqa şüarları, başqa yanaşmaları, başqa mübarizə tərzi var. Bizdə nə sol var, nə sağ var. Çətindir müəyyən etmək. Deməli, hələ Azərbaycanın siyasi mühiti, siyasi döyüş arenası formalaşmayıb.

- Prezident seçkisi öncəsi ölkədəki vəziyyətin necə qiymətləndirirsiz? Demokratiyanın üç əsası var: azad seçki, azad media, azad məhkəmə. Elşad Abdullayevin yaydığı videolar azad seçkini, azad medianı və azad məhkəməni kölgə altına saldı...

- Bu məsələlər çox ciddi araşdırılmalıdır. Bu araşdırma indiki mərhələdə hüquq-mühafizə orqanlarının istintaqının yekunlaşmasından, onun konkret olaraq həm cəmiyyətə, həm də məhkəməyə təqdim olunmasından ibarət olmalıdır. Biz bu hadisələrlə bağlı fikrimizi ona görə ifadə etmirik ki, istintaq davam edir. Bu istintaq bitməli və ortaya bir şey çıxmalıdır. Kim günahkardır, nələr baş verib, bu açılmalıdır.

- Parlamentdə bu boyda məsələlər müzakirə olunmadı. Deyirsiz ki, parlamentdə Xalq Cəbhəsinin nümayəndələri var. Amma Xalq Cəbhəsinin nümayəndələri olanda belə məsələlər müzakirəyə çıxarılırdı...

- Bu hələ ki, siyasət və parlament məsələsi deyil. Hələ ki, cinayət məsələsidir. Cinayətlə də hüquq-mühafizə orqanları məşğul olmalıdır. Konkret nəticələr olandan sonra bu mütləq parlamentdə də, cəmiyyətdə də müzakirə olunmalıdır.

- Elşad Abdullayev məsələsi cəmiyyətdə ciddi rezonans doğurdu...

- Çox ciddi rezonans doğurdu, buna görə də çox ciddi araşdırılıb, nəticə əldə olunmalıdı. Hüquqi nəticələr əldə olunandan sonra siyasi nəticələr də əldə olunmalıdır. Biz parlamentdə nə danışacağıq? Axı hələ nə baş verdiyini dəqiq bilmirik. Sadəcə ortada videolar və iddialar var.

- Orda deyirlər ki, mandat pulla alınır...

- Deməli, bütün ittihamlar araşdırılmalıdır və hüquq-mühafizə orqanları ortaya konkret cavablar qoymalıdır.

- Bu məsələlərin prezident seçkilərinə bir təsiri olacaqmı?

- Hər şeyin prezident seçkilərinə təsiri olur. Həm müsbət, həm də mənfi hadisələrin bu prosesə təsiri var. Təəssüf ki, siyasi güc müstəvisi hələlik müxalifət tərəfindən itirilib. Müxalifətin yetərincə siyasi gücü, cəmiyyətə təsir etmək, cəmiyyəti öz ardınca aparmaq gücü çox azdır.

- Bəs xalq hardadır?

- Xalq var. Amma hesab edirəm ki, xalq siyasi nöqteyi-nəzərdən yetişməlidir. Xalq bilirsiz niyə susur? O bilmir nə desin. Ona görə də xalqın istəklərini ifadə edən, peşəkar siyasətlə məşğul olan bir nəsil gəlməlidir ki, siyasi mühit formalaşsın.

- Burada söhbət təkcə müxalifətə dəstək verən xalqdan getmir. Məsələn, seçici çıxıb deyə bilər ki, “mənim səs verdiyim prezidentimin imicinə niyə ləkə yaxılır?”. Amma o, ümumiyyətlə heç nə demir..

- Mənim fikrimi ifadə elədiniz. Cəmiyyətin özünün peşəkarlığı artmalıdır, məsələlərə münasibəti formalaşmalıdır. Siyasi fəaliyyət də dedi-qodulardan ibarət olmamalıdır. Mətbəxdə oturub danışırlar, amma çölə çıxanda susurlar. Yəni kolxoz sədri heç kəsin xoşuna gəlmir, amma heç kəs də bunu dilinə gətirmir. Peşəkar siyasi təşkilatlar artmalı və güclənməlidir. Bunların hamısı bir-birilə bağlı olan məsələlərdir. Deyəcəksiz ki, niyə iqtisadiyyatla bağlayırsız? İqtisadi  baza, maliyyə bazası olmayanda, bu mübarizə də zəif və qeyri-peşəkar olur. Ötən ilin önəmli qərarlarından biri də siyasi partiyaların maliyyələşməsi ilə bağlı oldu. Bəlkə bu imkan verəcək ki, siyasi təşkilatların formalaşması üçün maliyyə imkanları artacaq. Bu işin cazibəsi artacaq. Sovet Azərbaycanında siyasətlə məşğul olmaq təhlükəli bir işdi. İndi də hamı deyir ki, “ay oğul, ay uşaq siyasətə qoşulma”. Nə qədər adam siyasətlə çox məşğul olsa, onda siyasətin önəmini anlayacaq. Siyasət o vaxt çirkin iş olur ki, o çirkin məqsədlər üçün istifadə olunur.

- Azərbaycan iqtidarına qarşı son dövrlərdə nüfuzlu beynəlxalq qurumlardan ittihamlar səslənir. Bundan bəhrələnən müxalif düşərgədə də bu il hakimiyyətin dəyişəcəyi barədə fikirlər ifadə olunur. Bu nə ilə bağlıdır?

- Mən bu barədə ancaq Rüstəm İbrahimbəyovdan eşitmişəm...

- Belə ab-havada olan təhlillər və mövqelərin sırası kəsilmir...

- Bu ab-hava harda var? Hiss olunmur axı.

- Siz Qərb təşkilatları ilə ciddi təmasları olan, informasiyalı şəxssiniz.  Onlar bu hakimiyyətdən razıdırlarmı, yoxsa..?

- Nə iləsə razıdırlar, nə iləsə razı deyillər. Azərbaycan bu gün ABŞ-la çox ciddi əməkdaşlıq edir. Bu əməkdaşlıq əsasən 3 sahəni əhatə edir: təhlükəsizlik, iqtisadiyyat və enerji, demokratik islahatlar və demokratik dövlət quruculuğu. Azərbaycanın Avropa Birliyi ilə əməkdaşlığı da bu müstəvidə gedir. Mən ötən ili Azərbaycanın Avropa Birliyi ilə əməkdaşlığında çox uğurlu bir il kimi dəyərləndirirəm. Çünki bir neçə irəliləyişlərə nail olmuşuq. Avronest Parlament Assambleyasının ikinci toplantısının Bakıda keçirilməsi, Azərbaycanla Avropa Birliyi arasında assosiativ sazişin imzalanması istiqamətindən irəli gələn məqamlar, vizaların yüngülləşməsi istiqamətində danışıqlarda ciddi irəliləyişlərin olması müşahidə edilib. Cari ildə bu sahədə müvafiq qərarlar veriləcək.

Belə təfəkkür var ki, Avropa qurumları Azərbaycanı vurmalıdırlar,  cəzalandırmalıdırlar. Axı bunlar islah əmək müəssisələri deyillər. Bunlar öz təcrübəsini bölüşən təşkilatlardır. Əgər sən onun təcrübəsini bölüşürsənsə, onunla əməkdaşlıq edib inkişaf edirsən. Məgər kimsə bizi Avropa Birliyinə zorla aparır? Yaxud da Avropa Şurasına bizi zorla üzv ediblər ki, bizi nəyəsə görə döysünlər, cəzalandırsınlar? Bu düzgün baxış deyil. Biz həm AŞ-la, həm AB ilə, ATƏT-lə ciddi əməkdaşlıq edirik. Nəsə bizi qane edir, nəsə etmir. Qane etməyən məsələlərin çoxu Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə, münaqişəyə fərqli baxışlarla bağlıdır. Biz dünya siyasətini hələ indi-indi öyrənməyə başlamışıq. Onların mətbəxinə indi daxil olmuşuq və bir sıra şeyləri öyrənirik. Çox vaxt Azərbaycana qarşı təbliğat aparan Ermənistan və onun arxasında dayanan qüvvələr var. Rusiyanın maliyyə imkanları yenidən dəyişib. Rusiya maliyyə imkanlarından istifadə edərək başqalarına, o cümlədən də Azərbaycana qarşı təzyiqlər göstərməyə çalışır. Münaqişənin həlli ilə bağlı problemlər yaradırlar. Müzakirələri elə təşkil edirlər ki, guya Azərbaycan Ermənistana hücum eləyib. Yəni bu cür amillər nəzərə alınmalıdır.

Əgər kimsə hesab edirsə ki, kimsə Amerikadan, Avropadan gəlib bizə demokratik dövlət quracaq, ciddi surətdə yanılır. Elə şey yoxdur. Bunu yalnız biz etməliyik. Amerika demokratik dövlət qura bilirdisə, gedib onun qonşuluğunda, Cənubi Amerikada demokratik dövlət qurardı da. Amma Amerika, eləcə də Avropa bizim dostumuzdur və bir çox sahələrdə onlarla bizim maraqlarımız üst-üstə düşür. Ermənistan bizim dostumuz deyil. Öz müstəqilliyini itirmiş və başqa dövlətlərin əlində alətə çevrilmiş dövlətdir. Azərbaycanın istəyi Cənubi Qafqazda sülhə və əməkdaşlığa nail olmaqdır. Biz Ermənistanı tərəfdaş kimi görmək istərdik. Əgər Ermənistan bizimlə tərəfdaş olsaydı, bu üç Cənubi Qafqaz respublikası Baltik ölkələri kimi sürətlə inkişaf edə bilərdi. Burda isə Ermənistan kimisə girovuna çevrilib.

- Siz deyirsiniz ki, Azərbaycanda hakimiyyəti xalq müəyyənləşdirməlidir. Amma bizdə Azərbaycan hakimiyyətinin formalaşmasında ABŞ-ın, Rusiyanın rolundan danışmayan politoloqlar ciddi qəbul olunmur.

- Bu gün Azərbaycan kifayət qədər öz müstəqilliyini əldə edib. Mən inanmıram ki, İran, Rusiya, Türkiyə, yaxud da Amerika Azərbaycanın siyasi həyatını formalaşdırır, hakimiyyəti təyin eləyir. Onu Ermənistanda edə bilərlər.

- Bəs "Milyarderlər İttifaqı" ?

- O da bir texnologiyadır da. Bir bəyanatdır veriblər. Onlar öz milyardlarını atıb gəlib Azərbaycanda siyasi mübarizə ilə məşğul olacaqlar?

- Bu təsir faktorudur?

- Bu bir siyasi texnologiyadır. Bir təsir göstərmək istəyidir. Əlbəttə istək var. Amma bu istək gerçəkləşdiriləcəkmi? Mənə deyirdilər ki, İvanişvili gələcək, Gürcüstan Azərbaycan münasibətləri pozulacaq. Mən deyirdim ki, yox belə olmayacaq. İstənilən adamı, lap Putini gətirib Gürcüstanın prezidenti qoysalar, o da Rusiyaya müqavimət göstərəcək və Azərbaycanla əməkdaşlıq edəcək. Bu reallıqdır. Çünki bizimlə əməkdaşlığın xaricində Gürcüstanın perspektivləri yoxdur.

Mən Azərbaycanın gələcəyinə çox nikbin baxıram. Bunun da əsas səbəbi Azərbaycanın istedadlı gəncliyidir və bu xalqın genetik üstünlüyüdür. Biz hər zaman İslam və Türk dünyasının lideri olmuşuq. İndi də bizim bunun üçün böyük şanslarımız var. Sadəcə bu şansdan istifadə etməyə çalışmalıyıq.

- Prezident seçkisində iştirak edəcəksiz?

- Biz mütləq seçkidə iştirak edəcəyik. Hansı formada, hansı namizədlə, necə, biz zamanında qərar verəcəyik.

- Koalisiya yaratmaq barədə fikirləşirsiz?

- Hələ bu barədə danışmaq tezdir. Biz zamanında öz qərarımızı verəcəyik.

Pərvin ARZUQIZI
Xaqani SƏFƏROĞLU