Türkiyə tarixinin dönüş nöqtələrindən biri olan Çanaqqala müharibəsi 19 fevral 1915-ci ildə Çanaqqala boğazında (Dardanel) dəniz döyüşü ilə başlayıb. 325 gün davam edən döyüşlər 1916-cı il yanvarın 9-da türk ordusunun qələbəsi ilə başa çatıb. 1915-ci il martın 18-də Çanaqqalada əldə edilən dəniz zəfəri Türkiyənin gələcəyi üçün dönüş nöqtəsi olub. Osmanlı arxivlərində Qafqaz cəbhəsindən Çanaqqala döyüşündə vuruşan Azərbaycan könüllüləri ilə bağlı bir çox sənədlər var.
Türkiyəli hərbi ekspert, general Yücel Karauz Modern.az-a bildirib ki, Çanaqqala zəfəri sadəcə bir zəfər deyil, yıxılmaqda ola Osmanlı imperiyasından sonra türk qurtuluş savaşının önsözüdür:
“Bu zəfər Çanaqqalanın keçilməyəcəyinin, türkün şərəfinin, torpağının son nəfərin qanı torpağa düşmədən əldə edilməyəcəyinin tarix önündə ortaya qoyulduğu zəfərdir. Eyni zamanda Mustafa Kamal Atatürkün “Mən sizə hücum etməyi yox, ölməyi əmr edirəm” dediyi, tarixə qızıl hərflərlə yazılmış zəfərdir”.
Y.Karauzun sözlərinə görə, Çanaqqala zəfəri tükənmiş millətin şahlanışıdır:
“Bu mənada eyni Qarabağ savaşı kimi məzlum millətlərə örnəkdir. Azərbaycanın haqq davasında milli güc ünsürləri ilə əldə etdiyi zəfər kimi Çanaqqala zəfəri də birinci dünya müharibəsi əvvəlində öz istiqlaliyyətini qurmaq istəyən məzlum millətlərə örnək oldu. Çanaqqala zəfərini bizim üçün daha anlamlı hala gətirən azərbaycanlı qardaşlarımızın da türk əsgərləri ilə birlikdə savaşmış olması və azərbaycanlı qardaşlarımızın Türkiyənin istiqlaliyyəti uğrunda şəhadət mərtəbəsinə yüksəlmələridir. Bu qardaşlarımız daha əvvəlcə də Balkan müharibəsinə qatılaraq Türkiyənin haqq davasına töhfə vermişlərdir. Bu gün necə Bakının mərkəzində türk şəhidləri qardaşlığımızın nişanəsi olaraq azərbaycan şəhidləri ilə birgə yan-yana, qucaq-qucağa yatırsa, azərbaycanlı şəhid qardaşlarımız da Çanaqqalada türk şəhidliyində türk şəhidlri ilə bərabər yatmaqdadırlar.Şanlı Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığının da ən nümunəvi örnəklərindən biri olaraq qardaşlıq tariximizə Çanaqqala müharibəsində Azərbaycan igidlərinin verdiyi mübarizə qızıl hərflərlə yazılıb. Dolayısıyla Çanaqqala deyildiyi zaman Türkiyə-Azərbaycan qardaşlığı ağıla gəlir. Allah dostluğumuzu, qardaşlığımızı daim əbədi və sarsılmaz etsin. Bütün Çanaqqala və Qarabağ şəhidlərimizi rəhmət və minnətlə anırıq”.
