Modern.az'ın “Azerbaycan'daki yabancı ülkeler” projesinin bu seferki konusu İtalya'ya ayrılmıştır.
Avrupa'nın nüfuzlu ülkelerinden sayılan, “Büyük Yedili”nin üyesi İtalya, Azerbaycan'ın temel stratejik ortaklarından biridir.
Hâlihazırda İtalya Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella Azerbaycan'da bir ziyarettedir.
O, dün Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile baş başa ve geniş katılımlı bir görüşme gerçekleştirdi.
İtalya, 1992 yılında Azerbaycan'ın bağımsızlığını tanımış ve 1997 yılından itibaren Bakü'de büyükelçilik açmıştır.
İlk aşamada ilişkiler daha çok enerji alanındaki ekonomik çıkarlarla sınırlı kalsa da, zamanla kültür, eğitim ve güvenlik konularını da kapsamıştır.
Hâlihazırda büyükelçilik görevini Luca Di Cianfrancesco yürütmektedir (Mayıs 2024'ten itibaren). Büyükelçilik Bakü şehir merkezinde yer almaktadır.
Azerbaycan'ın Roma'daki büyükelçiliği ise 2003 yılından beri faaliyet göstermektedir. Hâlihazırda büyükelçilik görevinde Reşad Aslanov bulunmaktadır.
2024 yılında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev İtalya'da bir ziyarette bulunmuştur.
İtalya Başbakanı Meloni ise COP29 etkinliğine katılmak üzere Bakü'ye gelmişti.
Azerbaycan'daki İtalyanlar, İtalya'daki Azerbaycanlılar
Azerbaycan'da İtalyan topluluğu küçüktür. Hâlihazırda ülkede yüze yakın İtalyan yaşamaktadır. İtalya'daki Azerbaycan topluluğu ise daha büyüktür, 2024 yılı istatistiklerine göre, yaklaşık 1.100 Azerbaycan vatandaşı İtalya'da resmî ikamet eden olarak kaydedilmiştir.
Gayriresmî bilgilere göre ise bu ülkede yaşayan soydaşlarımızın sayısının birkaç kat daha fazla olduğu belirtilmektedir.
Hâlihazırda İtalya'da Azerbaycanlılara ait birkaç diaspora teşkilatı faaliyet göstermektedir.
Ekonomik İşbirliği
İtalya, Azerbaycan'ın birinci ticaret ortağıdır.
Devlet İstatistik Komitesi'nin 2025 yılı verilerine göre, dış ticaret hacminin yüzde 26'sı İtalya'nın payına düşmektedir. Başlıca ihraç ürünü petrol ve gaz olup, ithalatta ise ekipmanlar, mekanik, kimyasal ürünler ve gıda sanayii ağırlık taşımaktadır.
Geçen yıl iki ülke arasındaki ticaret hacmi 11 milyar 390 milyon dolar olmuştur. Azerbaycan ve İtalya arasındaki en büyük ticaret hacmi ise 2022 yılında kaydedilmiş olup, bu rakam 18 milyar 122 milyon dolardır.
İtalya'nın en büyük şirketleri Azerbaycan'da aktif bir şekilde yer almaktadır.
“Snam”, Trans-Adriyatik Gaz Boru Hattı'nın (TAP) hissedarı olarak Azerbaycan gazını Avrupa'ya ulaştırmaktadır. “Saipem” ise bp ile Hazar'daki deniz operasyonlarında mühendislik ve inşaat hizmetleri sunmaktadır.
“Ansaldo Energia”, Mingaçevir'de hizmete açılan “8 Kasım” Termik Elektrik Santrali'nin türbinlerini sağlamıştır.
“Danieli”, Sumgayıt'ta büyük bir metalurji kümesinin kurulmasında yer almaktadır.
“Leonardo”, Azerbaycan'a AW139 ve AW189 tipi helikopterler teslim etmiştir.
SOCAR, 2025 yılında İtalya'nın en büyük yakıt şirketlerinden biri olan “Italiana Petroli”nin (IP) satın alınması konusunda anlaşma imzalamıştır.
Bu adım, Azerbaycan'ın Avrupa pazarındaki konumunu daha da güçlendirecektir.
Eğitim, kültür
Azerbaycan ve İtalya arasındaki en önemli eğitim projesi İtalya-Azerbaycan Üniversitesi'dir.
ADA Üniversitesi bünyesinde kurulan bu yükseköğretim kurumu Politecnico di Milano, Politecnico di Torino, Sapienza, Bologna ve Luiss gibi önde gelen İtalyan üniversiteleriyle işbirliği yapmaktadır. Burada mühendislik, ziraat ve sosyal bilimler alanlarında ortak programlar yürütülmektedir. Bugün üniversite binasının açılışı planlanmaktadır.
İtalyan üniversiteleri, Azerbaycanlıların en çok tercih ettiği yükseköğretim kurumlarından sayılmaktadır. Bu ülkenin üniversiteleri yurt dışında eğitim devlet programına da dahil edilmiştir. Son yılın sonuçlarına göre, 10 öğrenci İtalyan üniversitelerinde devlet bursuyla okuyacaktır.
İtalya büyükelçiliği Bakü'de düzenli olarak film festivalleri, mimarlık sergileri ve kültürel etkinlikler düzenlemektedir.
Askerî işbirliği
Askerî alanda belirli bir işbirliği mevcuttur. İtalya Deniz ve Hava Kuvvetleri temsilcileri bu yıl Azerbaycan'a ziyaretlerde bulunmuşlardır. İtalya'nın “Leonardo” şirketinin helikopterleri sivil savunma, arama-kurtarma ve tıbbi hizmetlerde kullanılmaktadır. Şirket tarafından üretilen “C-27J Spartan” tipi askerî nakliye uçağı ise geçen yıl envantere alınmıştır.
Böylece, Azerbaycan-İtalya ilişkileri artık geleneksel diplomatik çerçeveyi aşmış, iki ülke arasında stratejik ortaklık modeli kurulmuştur.
Bu ortaklığın temelinde enerji işbirliği önemli bir rol oynasa da, eğitim, kültür, bilim ve inovasyon alanlarında atılan adımlar, ilişkilerin yeni ufuklara ulaşmasına olanak sağlamaktadır.
Azerbaycan, Avrupa'nın, özellikle de İtalya'nın enerji güvenliğinde önemli bir rol oynamaktadır. Trans-Adriyatik gaz boru hattı ile Güney Kafkasya'dan çıkan Azerbaycan gazı Brindisi'ye kadar uzanmakta olup, bu hat hem Azerbaycan için hem de Avrupa için stratejik bir arterdir. Ekonomik rakamlar da bu gerçeği doğrulamaktadır; İtalya yıllardır Azerbaycan'ın temel ticaret ortağıdır. Petrol ve gaz ihracatının büyük bir kısmı özellikle bu ülkeye gitmektedir.
Aynı zamanda İtalyan şirketleri Azerbaycan'da büyük projeler yürütmektedir. Bu durum, ilişkilerin tek taraflı değil, karşılıklı çıkarlara dayandığını göstermektedir. ADA Üniversitesi bünyesinde kurulan İtalya-Azerbaycan Üniversitesi, iki halk arasında gelecekteki bağların güçlenmesi için sembolik bir köprüdür.
Azerbaycan için İtalya aynı zamanda Avrupa Birliği'nde önemli bir ortaktır. Roma, Bakü'nün Avrupa ile ilişkilerinde köprü rolünü oynamakta, çeşitli uluslararası platformlarda Azerbaycan'ın konumunun güçlenmesine destek vermektedir. Bugünün gerçekliğinde Azerbaycan, İtalya'nın enerji güvenliği için stratejik bir tedarikçi, İtalya ise Azerbaycan'ın Avrupa pazarlarına erişimi için güvenilir bir ortaktır.
İki ülkenin yolları hem ekonomide hem de kültürün yumuşak gücünde kesişmektedir.
Modern Analiz ve Araştırma Grubu
