Bugün Ankara'da dünyanın diplomatik sahnesinin dikkat merkezinde duran bir görüşme gerçekleşecek. Volodimir Zelenski ile Recep Tayyip Erdoğan arasında Türkiye'nin başkentinde bir görüşme olacak. Bu sahnenin arkasında pratik diplomasi ile birlikte ciddi engeller de görülüyor.
Görüşmeden önce tarafların yaptıkları açıklamalara dikkat edelim. Ukrayna Devlet Başkanı, Türkiye'ye gitmesinin temel amacının “adil barış” için yeni fırsatlar yaratmak olduğunu belirtti.
Türkiye hükümetinin bildirdiğine göre, görüşmede hem Türkiye-Ukrayna ikili ilişkileri hem de savaşa son verilmesinin çözüm yolları müzakere edilecek.
Rusya görüşmeye yüksek resmi düzeyde katılmıyor, Amerika yetkilileri ise bugün Ankara'da olacak. Bu bağlam, görüşmenin bir tür dağıtım noktası olabileceğini gösteriyor.
Türkiye coğrafi ve diplomatik açıdan Avrupa ile Asya'nın, Rusya ile Batı'nın arasında yer almaktadır. Bu açıdan ciddi bir role sahiptir.
2022 yılında Türkiye arabuluculuk yaparak Karadeniz bölgesinde tahıl ihracatı anlaşması imzalamıştı. Bu tecrübe, Türkiye'nin “savaş koşullarında diplomasi platformu” rolünü sergilemektedir.
Şimdi “Dünyanın gözü Ankara'da”, “Ankara bu savaşa son versin” gibi düşünceler hem slogan ve arzu, diplomatik platform için ise ideal bir vizyon olarak yankı buluyor.
Bu açıdan Ankara için iki önemli rol var: diplomatik platform ve barış için müzakerelerin açılması ve dünyaya “biz diyaloğa çağırıyoruz, barış mümkün olmalıdır” mesajının verilmesi.
Savaş sonucunda Ukrayna'da şehirler boşaldı, yüz binlerce insan kendi ülkesinden ayrılmak zorunda kaldı. Bu, savaşların arkasında duran jeopolitik, stratejik, ekonomik çıkarları gösteriyor. Silah sanayisi, enerji kaynakları, nüfuz mücadeleleri, ne yazık ki insanlık bu çıkarlar karşısında ikinci plana atılıyor. Bu noktada Ankara görüşmesi bir diplomatik harekettir. Aslında bu, bir insanlık hareketidir ve savaşın yükünü taşıyanlar için bir ışık noktası olabilir.
Görüşme aracılığıyla Türkiye ve Ukrayna yeni bir diplomatik mekanizma kurarsa, ardından bir anlaşma hazırlayıp Rusya ve diğer uluslararası oyunculara teklif edebilirler. Türkiye'nin Batı ve Rusya ile ilişkileri kurumsal fayda sağlayabilir. En azından bu görüşme dünyaya bir mesaj verebilir ki, savaş devam edemez, barışın alternatifi yoktur.
Görüşmeden sonra Türkiye ve Ukrayna, esir değişimi, insani koridorlar, belirli düzeyde ateşkes çağrısı gibi sınırlı bir anlaşma çerçevesi açabilirler.
Paralel olarak Türkiye, “Ankara formatı” çerçevesinde diplomatik kanalını açık tutarak, bundan sonra Rusya ve diğer taraflarla arabuluculuk rolüne yönelebilir.
Kısa sürede tam barış olmasa da güvenlik garantilerinin müzakeresi, “barışa hazırlık” mekanizması kurulması mümkün olabilir.
Biraz romantik gelse de, dünya artık savaşlardan yoruldu. İnsanlık daha çok hayat, özgürlük ve gülüş talep ediyor.
Bu nedenle, bu görüşmeden sonra gerçek diplomatik mekanizmalar, güvenlik garantileri, insanlık merkezli adımlar gündeme gelmelidir ki, bu “başlanğıç” söz olarak kalmasın. Aksi takdirde, “yeni bir barış aşaması” deyip dururken, yine savaşın getirdiği yıkımları göreceğiz.
Sevinc MƏHƏRRƏMOVA
