Son zamanlarda tarım sektörüyle ilgili resmi istatistiksel göstergeler etrafındaki tartışmalar artmıştır.
Modern.az'ın edindiği bilgiye göre, tarım sektörüne ait resmi istatistiklere şüpheler oluştuğundan yerel yürütme makamları düzeyinde bu rakamların yeniden netleştirilmesine talimat verilmiştir.
İddialara göre, bazı bölgelerde verimlilik rakamları %20-30 oranında şişirilmiş, bazı yerlerde ise ithal ürünler yerli üretim olarak sunulmuştur. Örneğin, bazı uzmanlar, geçen yıl Kazakistan'dan getirilen koyunların bir kısmının Azerbaycan'da kesilerek “yerli üretim” olarak belgelendirildiğini belirtmektedirler. Bu tür gerçekler tarım politikasının etkinliğini sorgulatır.
Modern.az sitesi, tarım sektöründeki denetimlere, rakamların gerçeği yansıtıp yansıtmadığına dair iddialara ilişkin görüş almak üzere Milli Meclis Tarım Politikası Komitesi Başkanı Tahir Rzayev ile iletişime geçmiştir.
Milletvekili istatistik verilerle ilgili yayılan iddialar hakkında şimdiden yorum yapmanın doğru olmadığını belirtmiştir. Kendisinin ifadelerine göre, şu anda araştırmalar yürütülmekte olup, sonuçlardan sonra konu netleşecektir:
“Araştırmaları uzmanlar yürütüyor, biz bu konuya ancak denetimler tamamlandıktan sonra yorum yapabiliriz. Ben o olayların içinde değilim ki, istatistiğin doğru mu yanlış mı olduğunu söyleyeyim. Devlet İstatistik Komitesi var, biz bilgileri onlardan alıyoruz ve elbette bu bilgilere inanıyoruz. Ancak herhangi bir bakanlık veya kuruluş kendi istatistiksel göstergelerini doğru sunmuyorsa, bu zaten geniş çaplı bir araştırma gerektirir”.
Komite başkanı, yapılan denetimler sonucunda bazı gerçeklerin doğrulandığını, bazılarının ise yalanlandığını da belirtmiştir:
“Her bir kuruluşta, ister muhasebe hizmetinde, isterse de diğer organlarda araştırmalar yürütülmektedir. Ciddi bir eksiklik veya mali yetersizlik tespit edildiğinde, şüphesiz tedbirler alınır. Küçük hatalar olduğunda ise tavsiye ve önerilerde bulunulur. Ancak bir kez daha vurguluyorum, ancak denetimlerin sonucundan sonra somut bir görüş belirtmek mümkündür”.
Tarım uzmanı Vahid Məhərrəmov ise, Azerbaycan'da tarım sektöründeki istatistiklerle ilgili sorunların yeni olmadığını ve yıllardır bu alanda manipülasyonlara başvurulduğunu düşünmektedir:
“Defalarca açıklamalarımda, konuşmalarımda istatistiksel göstergelerde hatalara yer verildiğini söyledim. Bir keresinde ANS TV'de Devlet İstatistik Komitesi başkan yardımcısıyla bir programda yer almıştım. Komitenin resmi kitabından somut rakamları seçip, üretim göstergelerinin yapay olarak artırıldığını, ithalatın ise azaltıldığını gerçeklerle gösterdim. Bu eğilim özellikle 2010'lu yıllardan itibaren gözlemlenmektedir. Sonraki yılda artış göstermek için ise önceki yılın rakamları daha sonra düşürülüyordu”.
Uzmanın ifadelerine göre, aynı durum bugün tarım istatistiklerinde kendini göstermektedir:
“Örneğin, 2019 yılında eski bakan döneminde buğday üretimi 2 milyon 100 bin ton olarak gösterilmişti. Oysa bu yıl 1 milyon 580 bin ton üretilmiştir. 600 bin tonluk fark büyük bir göstergedir. Gerçekten de Azerbaycan o kadar buğday üretmiş miydi? Elbette hayır. Eğer bu kadar üretim olsaydı, neden 1 milyon 300 bin ton buğday ithal ediliyordu? Bu, mümkün değil”.
Mülakatçımız bazı durumlarda yurt dışından kesim için getirilen hayvanların yerli üretim olarak sunulduğunu vurgulamıştır:
“Ülkeye getirilen hayvanlar burada kesilir ve iç üretim olarak gösterilir. Oysa bu doğru değildir. Ayrıca yurt dışından getirilen buğday burada işlenir ve tamamen yerli üretim olarak sunulur. Şeker, bitkisel yağ gibi ürünlerde de aynı durum söz konusudur. Yani bu, genel olarak yanlış bir istatistik yaratır”.
V. Məhərrəmov, bu tür sorunların yolsuzluk ve sahtekarlıkla da ilişkili olduğunu dikkat çekmiştir:
“Yakın zamanda hatta bir girişimci bana, Tarım Bakanlığı'ndan denetime geldiklerini, bahçenin yoğun olup olmadığını kontrol ettiklerini söyledi. Bahçe sıradan olduğu halde, rüşvet karşılığında kurumuş dalları getirip toprağa dikmek teklif edilmiş ki, güya bu yoğun bir bahçedir ve sübvansiyon alabilsinler. Bu tür durumlar istatistik rakamları şişirir. Bazı memurlar kendi alanlarını daha büyük göstererek daha fazla sübvansiyon alırlar. Sonuç olarak ekonomik göstergeler gerçeği yansıtmıyor”.
Tarım uzmanı, bu sorunların ortadan kaldırılması için ciddi kadro reformlarının yapılmasının önemine de değinmiştir:
“Hem Tarım Bakanlığı'nda, hem İstatistik Komitesi'nde, hem de yerel yürütme organlarında kadro reformları yapılmalıdır. Aksi takdirde, sahtekarlık ve rüşvet olayları devam edecektir. Bu ise ülke ekonomisine doğrudan olumsuz etki eder”.
Uzmanın ifadelerine göre, şu anda bazı bölgelerde yapılan denetimler sonucunda üretim ve ekim alanlarıyla ilgili şişirmeler de tespit edilmiştir:
“Bazı eksiklikler ortaya çıkacak, ancak genel durum yine de gerçek tabloyu tam olarak yansıtmayacaktır. Şu anda tarım sektöründeki durum çok acınasıdır. Ancak denetimler tamamlandıktan sonra yeni rakamların ortaya çıkması mümkündür”,- diye V. Məhərrəmov sözlerini tamamlamıştır.
