Nikol Paşinyan, Ermenistan'ın son yıllardaki en tartışmalı ve aynı zamanda en tanınmış siyasi figürlerinden biridir. Siyasete gazeteci ve sivil aktivist olarak girmiştir. 2018 yılında gerçekleşen “Kadife Devrim” sırasında halkı peşinden sürükleyerek Serj Sarkisyan'ın istifasını sağlamıştır.
N. Paşinyan, Ermenistan'da güçlü popülist retoriği ve halkla duygusal temas kurma becerisi olan bir lider olarak tanınmıştır.
O, post-Sovyet coğrafyasında Batı yanlısı siyaset yürütmeye çalışan az sayıdaki devlet başkanlarından biridir. Rusya ile geleneksel ittifak ve güvenlik bağımlılığı zemininde Batı'ya yönelmek, Paşinyan'ı karmaşık bir jeopolitik ikilemle karşı karşıya bırakmıştır. Hem Rusya'nın desteğini sürdürmeye hem de Avrupa ve ABD'ye yakınlaşmaya çalışmaktadır.
2020'deki İkinci Karabağ Savaşı'ndaki yenilgi, Paşinyan'ın liderlik kabiliyetine ciddi bir darbe vurdu. Ermenistan toplumunun bir kısmı onu başarısız ve yetersiz bir başbakan olarak görmektedir. Siyasi rakipleri, halkı Paşinyan'a karşı kışkırtmak için onu Türklere ve Azerbaycanlılara çalışmakla suçlamakta, "Türk casusu", "hain", "satkın" olarak adlandırmaktadırlar. Diğerleri ise ülkedeki durumun önceki yönetimlerden miras kaldığını düşünerek onu desteklemektedirler.
Mevcut başbakan iç siyasette esnek ve hızlı adımlar atsa da, bölgesel ve güvenlik politikalarında bazen belirsiz ve çelişkili kararlar vermektedir.
Nikol Paşinyan, seçim kampanyalarında kullandığı retorik ve konuşma tarzı (örneğin, “siz hepiniz başbakansınız”, “eski rejimin hatasıdır” vb.) aracılığıyla halkla derin bir bağ kurma becerisi sergilemiştir.
Paşinyan, rakiplerini saf dışı bırakmak için çeşitli yollara başvurmaktadır. Bu, hem iç siyasi rekabeti en aza indirmek hem de seçim öncesi hoşnutsuzlukları azaltmak için uygulanan kurnaz bir taktik olarak değerlendirilmektedir.
Bazı analistler Paşinyan'ı, halkın panik durumunu kullanan çok yönlü bir siyasetçi olarak görmektedirler. Başka bir deyişle, durumdan kurtulmak için kurnazlık becerisine sahiptir.
Başbakan olarak faaliyetleri geniş kamuoyunun dikkatini çekse de, kişisel hayatı, özellikle de ebeveynleri hakkındaki bilgiler nispeten az bilinmektedir.
Modern.az sitesi "Liderlerin Ebeveynleri" köşesinde bu kez Nikol Paşinyan'ın anne ve babasından bahsediyor.
Bu yazımızda Nikol Paşinyan'ın kimden geldiği, hangi ailede büyüdüğü ve ebeveynlerinin hayatı hakkında bazı gerçeklere değineceğiz.
Nikol Paşinyan'ın babası Vova Paşinyan Sovyet döneminin tipik aydınlarından biri olmuştur. Ermenistan'ın İcevan şehrinde doğmuştur. Vova Paşinyan mesleği gereği beden eğitimi öğretmeniydi ve yerel toplum arasında nüfuz sahibi sayılıyordu.
Uzun süre İcevan'daki 1 numaralı ortaokulda beden eğitimi öğretmeni olarak görev yapmıştır. Vova Paşinyan'ın öğrencileri arasında sonradan çeşitli alanlarda tanınan insanlar olmuştur.
Ermeni kaynaklarında belirtildiğine göre, Vova Paşinyan sade bir yaşam tarzına sahip, açık fikirli ve milliyetçi düşüncelere sahip bir insan olarak tanınıyordu. Oğlunun gazetecilik ve siyaset alanına olan ilgisini küçük yaşlarından itibaren desteklemiştir.
Nikol Paşinyan'ın annesi Svetik Ovanesyan ev hanımı olmuştur. Onu tanıyanlar, ailesine ve çocuklarına bağlı bir insan olarak hatırlarlar. Hakkında medyada çok az bilgi olsa da, bazı yerel kaynaklardan edinilen bilgilere göre, Svetik Ovanesyan temkinli, sakin tabiatlı ve çocuklarının eğitimine özel dikkat ayıran bir kadın olmuştur.
Svetik Ovanesyan 1987 yılında, Nikol 12 yaşındayken hastalıktan vefat etmiştir. Bu sebeple aile reisi Vova Paşinyan ikinci kez evlenmiştir.
12 yaşında annesiz kalan Nikol'u ve kardeşlerini üvey annesi Yercanik Çibuxçyan büyütmüştür.
Nikol Paşinyan 1975 yılında İcevan şehrinde dünyaya gelmiştir. Ona İkinci Dünya Savaşı'nda hayatını kaybetmiş baba dedesinin adı verilmiştir.
Ailede demokratik bir eğitim sistemi mevcuttu. Ebeveynleri, özellikle babası, oğlunun serbest düşünme kabiliyetini geliştirmeye çalışmıştır. Paşinyanlar ailesinde kitaplara, tarihe ve siyasete büyük ilgi gösterilmiştir. Bu da Nikol'un gelecekte gazeteci ve siyasetçi olarak şekillenmesinde ciddi bir etki yapmıştır.
Nikol Paşinyan röportajlarından birinde ebeveynleriyle ilgili şunları söylemiştir:
“Babam bana dürüst olmayı, fikirlerimi açıkça söylemeyi öğretti. Annem ise sabırlı olmayı ve insanlara saygıyla yaklaşmayı telkin ediyordu.”
Bu ifadelerden de görüldüğü üzere, Paşinyan'ın kişiliğinde ebeveyn eğitiminin rolü az değildir.
Paşinyan'ın kendisinden büyük iki ağabeyi vardır - Armen ve Artak. Yeri gelmişken, Nikol orduda hizmet etmemiştir, ondan önce ağabeyleri askerlik yapmışlar - Azerbaycan ile savaşta yer almışlardır. Ermenistan yasalarına göre, ailede iki kardeş savaşta yer almışsa, üçüncü kardeş bu yükümlülükten – askerlik hizmeti yapmaktan muaftır.
Nikol Paşinyan İcevan'daki 1 numaralı ortaokulu bitirmiştir.
Paşinyan'a ortaokulda ders vermiş adını açıklamayan öğretmenlerden biri “Hraparak” gazetesine onun yaramazlıklarından bahsetmiştir. Nikol'un okul yıllarında öğretmenlerine ciddi sorunlar yaşattığını belirtmiştir.
“Sık sık dersten kaçardı, tüm okula bela idi ve iş o noktaya geldi ki, babası, okulda beden eğitimi öğretmeni olarak çalışan Vova Paşinyan onu herkesin gözü önünde dövdü. Başka bir deyişle, o, ergenlik yıllarından itibaren problem çıkarmak, fitne fesat çıkarmakla karakterize ediliyordu”, - öğretmen demiştir.
Nikol 1991 yılında Erivan Devlet Üniversitesi Filoloji Fakültesi gazetecilik bölümüne girmiştir. Öğrencilik yıllarında "Dprutyun", "Hayastan", "Lragir", "Lragir or", "Molorak" gazeteleriyle işbirliği yapmıştır.
Beşinci sınıfta Nikol üniversiteden atılmıştır - kendisi bunu siyasi nedenlerle ilişkilendirmektedir.
“Hraparak” gazetesi yazıyor ki, Nikol öğrencilik yıllarında çalıştığı gazetelerde üniversitesine, öğretmenlerine, çeşitli memurlara karşı o kadar çok yazı yazmıştır ki, 5. sınıfta eğitimini yarıda bırakmak zorunda kalmıştır. Çünkü onu Erivan Devlet Üniversitesi'nden atmışlardır,
“Gazetecilik Fakültesi Dekanı, kendisi de İcevanlı (Nikol'un hemşehrisi-red.) olan Garnik Ananyan onun hakkında her zaman kötü konuşurdu. Paşinyan sadece dekan hakkında değil, onun kız kardeşi, İcevan vilayet komitesinin sekreteri Cemma Ananyan hakkında da yazılar yazmıştır. Bir yandan derse gitmiyordu, bir yandan da çatışma yaratıyordu, fakülte dekanı 5. sınıfta onu üniversiteden atmaya karar verdi. Bundan sonra o, ciddi şekilde gazetecilikle uğraşmaya başladı, “Planet” gazetesinde çalıştı, sonra oradan ayrıldı, “Oragir”, daha sonra ise “Haykakan Jamanak” gazetelerini açtı”, - başbakanın eski öğretmeni demiştir.
N. Paşinyan 1998 yılında muhalif “Oragir” yayın organının kurucusu ve baş editörü olmuştur. İftira atma ve ticari itibarın zedelenmesi suçlamasıyla birkaç ceza davasında sanık olmuştur. Nikol Ermenistan'ın birinci cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan'ı aktif şekilde desteklemiş ve ikinci cumhurbaşkanı Robert Koçaryan'ı, savunma bakanı Serj Sarkisyan'ı (sonradan başbakan, ardından ise ülke cumhurbaşkanı olmuştur-red.) ve onların müttefiklerini keskin bir şekilde eleştirmiş, onları “Karabağ klanı” olarak adlandırmıştır.
“Oragir” gazetesi 1999 yılında mahkeme kararıyla faaliyetini durdurmuştur.
1999 yılında Nikol Paşinyan günlük "Haykakan Jamanak" (“Ermenistan Zamanı”) gazetesini kurmuş, 2012 yılına kadar ona liderlik etmiştir. Daha sonra baş editörlük görevini eşi Anna Akopyan üstlenmiştir.
2004 yılının Kasım ayında Paşinyan'ın “Niva”sı Erivan'ın merkezinde - “Haykakan Jamanak” gazetesinin yazı işleri ofisinin yanında patlatılmıştır. O sırada arabada kimse yoktu. Nikol Paşinyan olayı suikast girişimi olarak değerlendirmiş ve işadamı Gagik Tsarukyan'ı suçlamıştır.
Nikol Paşinyan 2006 yılından itibaren siyasete atılmıştır. Önce “Alternatif” girişimini kuranlardan biri olmuş, daha sonra “İmpeachment” siyasi bloğunu organize etmiş ve onun lideri olmuştur. Parti birliğinin temel amacı başbakanın ve cumhurbaşkanının istifasını talep etmekti.
2008 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Nikol Paşinyan, ikinci sırayı alan aday Levon Ter-Petrosyan'ın karargahında çalışmıştır. Seçimlerden sonra muhalifler Erivan'ın merkezinde mitingler düzenlemişlerdir. Sonuç olarak polisle çatışma yaşanmış, ölenler olmuştur. Bu olaylarda aktif rol alan Paşinyan, kitlesel ayaklanmaları organize etmekle suçlanarak gözaltına alınmıştır. Mahkemenin verdiği 7 yıllık hapis cezasının 2 yılını cezaevinde geçirmiş ve 2011 yılının Mayıs ayında af kapsamında serbest bırakılmıştır.
Serbest bırakıldıktan sonra Nikol Paşinyan yeniden siyasete dönmüştür. 2012 yılının Mayıs ayında Ermeni Milli Kongresi'nden parlamentoya milletvekili seçilmiştir. Bir yıl sonra Nikol Paşinyan bu siyasi kuruluşu terk etmiştir. 2015 yılında ise “Sivil Sözleşme” partisini kurmuştur. 2017 yılında yeniden milletvekili seçilmiştir.
Siyasetçi 2017 yılının Mayıs ayında Erivan belediye başkanlığı görevine adaylığını koymuştur. Ancak kaybederek ikinci sırayı alabilmiştir.
Nikol Paşinyan durmaya niyetli değildi. O, 2018 yılı Mart ayının 31'inde o zaman başbakan olarak atanması beklenen Serj Sarkisyan'a karşı “Benim Adımım” adlı bir yürüyüş düzenlemiştir. Yürüyüş Gümrü şehrinde başlamış ve 14 gün sonra Erivan'ın Özgürlük Meydanı'nda sona ermiş, burada bir eyleme dönüşmüş ve katılımcılar ülkede “Kadife Devrim”in başladığını ilan etmişlerdir. Nisan ayında Sarkisyan yeniden Ermenistan hükümetinin başkanı olarak atanmış, ancak protestoların etkisiyle başbakan 23 Nisan'da istifa etmiştir. Bunun yerine Paşinyan taraftarları onun başbakanlık görevine adaylığını ileri sürmüş ve erken parlamento seçimlerinin yapılmasında ısrar etmişlerdir.
2018 yılındaki eylemlerde Nikol'un ebeveynleri – Vova Paşinyan ve Yercanik Çibuxçyan da katılarak oğullarını desteklemişlerdir.
2018 yılının Mayıs ayında Ermenistan parlamentosu Nikol Paşinyan'ı hükümet başkanı görevine onaylamıştır. Zafer kazanan Paşinyan, kısa süre içinde erken parlamento seçimlerinin yapılacağına söz vermiştir. Bu amaçla 16 Ekim'de resmen istifa etmiş ve 9 Aralık'ta yapılan oylamadan sonra Nikol Vovayeviç resmi olarak yeniden hükümete liderlik etmiştir.
2018 yılının Mayıs ayında Nikol'un babası Vova Paşinyan 81 yaşında vefat etmiştir. Uzun süren bir hastalık sebebiyle – kanserden hayatını kaybetmiştir.
Başbakan seçilen Nikol Paşinyan'ın iç siyasetinin temel önceliklerinden biri yolsuzlukla mücadeledir. O, iktidara geldikten sonra ülkede İçişleri Bakanlığı, Vergi Hizmetleri ve diğer devlet kurumlarında ciddi temizlikler yapılmıştır.
Paşinyan döneminde küçük işletmelerin vergi yükünün azaltılması, bakanlık ve daire sayılarının azaltılması, ayrıca yabancı yatırımcılar için teşviklerin uygulanması gerçekleştirilmiştir.
Nikol Paşinyan kariyerinin başında Karabağ ile ilgili sert bir siyaset yürütüyordu ve işgal altındaki toprakları Azerbaycan'a geri verme niyetinde değildi. Ancak Azerbaycan Ordusu'nun zaferiyle sonuçlanan İkinci Karabağ Savaşı'ndan sonra siyasetçi bu probleme yönelik tutumunu değiştirmek zorunda kaldı ve Karabağ'ı Azerbaycan'ın toprağı olarak tanıdı.
Karabağ Savaşı'ndaki yenilgiden sonra rakiplerinin baskısıyla karşılaşan N. Paşinyan, 2021 yılının ilkbaharında yeni parlamento seçimleri ilan etmiş ve resmen istifa etmiştir. Aynı yılın yazında onun “Sivil Sözleşme” partisi %54 oy toplayarak yine rakiplerini geride bırakmıştır. Bu, vatandaşların hala Paşinyan'ın siyasetine inandığını göstermiştir.
Ermeni kaynakları belirtiyor ki, Nikol Paşinyan'ın ebeveynleri o, başbakan seçildikten sonra da İcevan'da sade bir evde yaşamışlardır. Yalnızca eşinin ölümünden sonra Yercanik Çibuxçyan başkente taşınmak zorunda kalmıştır.
Paşinyan'a 12 yaşından itibaren annelik yapan Yercanik Çibuxçyan medyaya yaptığı açıklamada Nikol'u çok sabırlı bir adam olarak tanımlamıştır.
“Eğer o, her şeyi hayal ettiği gibi yaparsa, biz güzel bir ülkede yaşayacağız”,- diyerek üvey annesi Nikol Paşinyan'a inandığını vurgulamıştır.
Yercanik Çibuxçyan, Nikol'un üvey annesi olsa da, her zaman birbirlerine karşı öz gibi davrandıklarını söylemiştir. Onun sözlerine göre, Nikol'un diğer kardeşlerine de öz anneden daha fazla olmuştur.
"Şimdi onların çocukları - torunlarım bana “nine” dediğinde biliyor musunuz nasıl seviniyorum… Aile en büyük mutluluktur. Nikol'un babasıyla evliliğimin ilk günlerinde oğlanlara baktığımda şaşırırdım - hangisinin Artak, hangisinin Armen, hangisinin Nikol olduğunu karıştırırdım?! Sonra yavaş yavaş özleştik ve onlar bana tüm akrabalarımdan daha yakın oldular", - diye üvey anne basına verdiği röportajda söylemiştir.
Üvey annesi, Nikol'un Ermenistan'ı aydınlık günlere çıkaracağına emin olduğunu söylüyor: "Halkımla gurur duyuyorum ki, 2018 yılında herkes bir kişi gibi ayağa kalktı ve amacına ulaştı. Şimdi halk iyi günlere doğru ilerliyor", - Nikol'un üvey annesi belirtmiştir.
Nikol Paşinyan, öğrenci arkadaşı olmuş Anna Akopyan ile evlidir. Onlar birinci sınıfta tanışmışlardır.
“İlk kez amfiye girdiğimde hemen bu adı duydum - Nikol Paşinyan. Herkes ondan bahsediyordu: öğretmenler, dekanlar, öğrenciler. Sonra birinci sınıf öğrencisi olarak bana önemli bir görev verildi: gazeteye makale yazmak. İşte o zaman Nikol'un çalıştığı yazı işleri ofisine gittim. Nikol bana ilk görüşte aşık oldu, ben de ona”, - Anna Akopyan belirtmiştir.
Anna ile Nikol'un evliliğinden dört çocuk dünyaya gelmiştir: oğulları Aşot, kızları Mariam, Şuşanna ve Arpine.
Ə.Qafarlı
***
Ayrıca okuyun:
Zelenski'nin ebeveynleri: “Onun başkan olmasını istemiyorduk”
Trump'ın ebeveynleri - ABD lideri: “Annem cennettedir, babam hakkında ise buna emin değilim"
Putin'in ebeveynleri - “Babamı hiçbir zaman sarhoş görmedim, annem ise bir kez bile küfür etmedi”
Meloni'nin ebeveynleri: “Her şeyi anneme borçluyum, babama ise nefret etmek isterdim”
