"Azerbaycan Hava Yolları"nın (AZAL) J2-8243 numaralı Bakü-Grozni seferini gerçekleştiren "Embraer 190" uçağının Kazakistan'ın Aktau şehrinin 3 km yakınında kaza yapmasının üzerinden bir yıl geçti. Soruşturma henüz sonuçlanmadı. Rusya Devlet Başkanı Düşenbe görüşmesinde Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'e soruşturmanın sonuçlanma aşamasında olduğunu ve bizzat konuyu takip ettiğini belirtmişti.
Ancak olayın üzerinden bir yıl geçmesine rağmen, herhangi bir sonuç ortada yoktur.
Modern.az'a Milli Meclis Azerbaycan-Rusya Parlamentlerarası Çalışma Grubu üyesi, Büyük Azerbaycan Partisi Genel Başkanı Elşad Musayev, olayın yaşandığı ilk günden itibaren emrin kim tarafından verildiği, ateşi kimin açtığının belli olduğunu belirtti:
“Uçağımızın kaza yapmasının üzerinden 1 yıl geçti. Ne yazık ki, bu 1 yıl içinde Rusya üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmedi. Bir-iki kez Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in özür konuşması oldu. Ancak aydınlatma ile ilgili verilen vaatler yerine getirilmedi ve bu da ilişkilerin kötüleşmesine neden oldu.
O zaman da ben buna sert bir şekilde tavır belirtmiştim ki, Rusya bu olayı kasten gerçekleştirmiştir. O zamandan beri emrin kim tarafından verildiği, ateşi kimin açtığı bellidir. Ne yazık ki, bu suçu işleyen kişiler hala cezalandırılmadı”.
Elşad Musayev, üyesi olduğu Azerbaycan-Rusya Parlamentlerarası Çalışma Gruplarının olayla ilgili ayrıca bir görüşme yapmadığını ekledi:
“Bu mesele müzakere edilmedi. Ancak ben hem milletvekili hem de parti başkanı olarak üzerime düşeni yerine getirdim, bir bildiri yayınlayarak sert bir tavır sergiledim, Rusya'yı kınadım ve Azerbaycan'ın haklı olduğunu belirttim.
Rusya imparatorluk emellerinden vazgeçmedikçe, saldırgan siyaset yürütmeye devam ettikçe bu tür olaylar çok olacaktır. Rusya hala, ne yazık ki, etrafındaki ülkelere yukarıdan aşağıya bakıyor. Azerbaycan'a karşı da ne yazık ki Rusya eski emellerinden vazgeçmedi.
Sadece Azerbaycan önceki Azerbaycan değil – ekonomik, siyasi ve askeri açıdan güçlendi. Ne yazık ki, Rusya ilişkileri düzeltmek için adımlar atmadı. Bu adımları ne kadar atmazsa, ilişkiler de o kadar iyi olmayacaktır”.
Milli Meclis Azerbaycan-Rusya Parlamentlerarası Çalışma Grubu'nun diğer bir üyesi Azer Allahverenov, Rusya'nın Azerbaycan'ın beklentiler üzerine kurulu ilişkilerine kayıtsız yaklaştığını belirtti:
“Her Azerbaycan vatandaşı gibi beni de zamanında sarsan bir olay oldu. Bugün de biz o olayın yaşanmasının 1. yıl dönümünü anıyoruz. O olayın yaşanmasında suçu bilinen insanlar veya Rusya Federasyonu silahlı kuvvetlerine ait herhangi bir askeri birliğin temsilcilerinin cezalandırılması, yani sorumluluğa çekilmesi ile ilgili herhangi bir bilgiye rastlamadık.
Düşenbe'de gerçekleşen görüşme sırasında Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin açıkça özür dileyerek, o olaydan dolayı suçluların sorumluluğa çekilmesi ve olaydan zarar görenlere tazminat ödenmesi ile ilgili kesin tavrını açıkladı. Ancak ne yazık ki, bu iki husus bugüne kadar çözüm bulamadı.
Aynı zamanda 1 yıl içinde nihai rapor yayımlanmalıydı, ancak bu gerçekleşmedi. Ayrıca, Rusya Federasyonu soruşturma grubunun soruşturma materyallerine de atıfta bulunulmalıydı. Rusya tarafı şimdiye kadar soruşturma materyallerini sunmadı.
Bütün bunlar doğal olarak Azerbaycan tarafında çok net ve beklentiler üzerine kurulu ilişkilerin oluşumunu etkileyebilecek bir durumdur. Her halükarda yine de Rusya tarafının belirttiğim unsurlar doğrultusunda üzerine düşen işleri gerçekleştirmiş olmasını bekliyoruz. Ancak herhangi bir adım atıldığını görmüyoruz.
İlk değerlendirme veyahut soruşturma tedbirleri ile ilgili bazı süreçlerin devam ettiği Rusya medyasında resmi kaynaklar üzerinden belirtilmişti. Ancak gerçekte bugünün 25 Aralık olduğunu göz önüne alırsak, hala nihai kararın verilmemesi, Rusya tarafının Azerbaycan'ın beklentiler üzerine kurulu ilişkilerine kayıtsız yaklaştığını göstermektedir”.
Parlamenter, dostluk gruplarının üyelerinin temaslarında olayın müzakere edildiğini söyledi:
“Olayın dostluk grubu çerçevesinde müzakeresine gelince, çalışma grubunda buna ayrılmış ayrıca bir müzakere yapılmadı. Ancak çalışma grubunun üyeleri arasındaki temaslar sırasında bu konu dikkat merkezinde tutuluyor. Medya üzerinden ve çeşitli medya kanalları aracılığıyla da bununla ilgili tavrımızı açıklıyoruz.
Sonuç itibarıyla temel ümidimiz yine de şudur ki, Rusya tarafı kendi iyi niyet prensibi üzerine kurulu ilişkilerini diğer alanlarda olduğu gibi burada da bir nevi eşlik etsin, somut olarak yaşanan olayla ilgili üzerine aldığı yükümlülükleri yerine getirsin.
Her halükarda Rusya tarafı açıklama yapmıyor. Burada Azerbaycan tarafının uluslararası mahkemeye başvurma hakkı vardır ve bu hak yürürlükte kalır. Bununla ilgili ilgili çevrelerde müzakereler yapıldıktan sonra uygun karar açıklanacaktır”.
Milli Meclis Azerbaycan-Rusya Parlamentlerarası Çalışma Grubu üyesi Vüqar İskenderov bazı konularda Rusya'nın irrasyonel siyasetinin üzüntü verici olduğunu söyledi:
“İlişkilerimize olumsuz etki eden yine de, ne yazık ki, Rusya'dır. Müttefiklik ilişkileri aramızdaki karşılıklı faydalı işbirliğini dikte ettiği halde, Rusya tarafından yetersiz bir siyasetin şahidi olduk. Bunlardan biri de AZAL'a ait uçağın Rusya semasında vurulması ve sonuç olarak Aktau yakınlarında kaza yapmasıdır.
1 yıldır bu yönde komisyon çalışıyor. Azerbaycan-Rusya-Kazakistan komisyonunda temsilciler mevcuttur ve çalışmalar devam ediyor. Bu 1 yıl içinde Rusya Devlet Başkanı defalarca özür diledi. Hatta o, Düşenbe'de Sayın Cumhurbaşkanı ile görüşmede hepimizde umut yaratan bir birkaç fikir dile getirdi, Sayın Cumhurbaşkanı'na izahat vererek meselenin kontrolünde olduğunu ve kısa zamanda çözüleceğini vaat etti.
Bu olayda parmağı olanların sorumluluğa çekilmesi ve Rusya tarafının tazminat vermesi konularından bahsediliyor. Mesele uluslararası Chicago Konvansiyonu, ayrıca iki ülke arasındaki ilişkiler ve kanunlar ile düzenleniyor. Bütün bu adımları Rusya mutlaka atmalıdır. Bu hem uluslararası hukukun, hem adaletin, hem de ilişkilerin diktesidir”.
Parlamenter, iki ülkenin parlamentlerarası çalışma gruplarının temsilcilerinin görüşmeleri sırasında meselenin müzakere edildiğinden ve karşı tarafın söylediklerinden de bahsetti:
“Azerbaycan-Rusya Parlamentlerarası Çalışma Grubu'nun üyesi olarak belirtmeliyim ki, iki ülke arasında bu konuyla ilgili özel bir görüşme yapılmadı. Ancak Azerbaycan heyetleri Rusya'da yeterince ziyaretlerde bulundular. Bu mesele iki ülkenin milletvekilleri arasında müzakere edildi. Onlar da komisyonun çalışmalarının tamamlanmasından sonra nihai kararın beklenmesi gerektiğini belirttiler.
Olayın üzerinden 1 yıl geçmesine rağmen, Rusya tarafından açıklamalar yoktur. Bize öyle geliyor ki, mesele mutlaka kendi çözümünü bulacaktır. Çünkü inanıyoruz ki, Rusya anlamalıdır: Azerbaycan güçlü bir devlettir ve kendi vatandaşlarının haklarını koruyor ve koruyacaktır. Azerbaycan devletinin bu tür konularda hiçbir taviz verme niyeti yoktur.
Resmi Moskova, Cumhurbaşkanı'nın dediği gibi meselenin doğru ve adil çözümüne çalışarak ona son vermelidir. Bu da mutlaka tazminatın ödenmesi ve bu meselede parmağı olan herkesin tespit edilerek cezai sorumluluğa çekilmesinden bahsediyor. Bugün bunlar Azerbaycan tarafının temel resmi talepleridir”.
