Azerbaycan'ın güneybatısında, dağların koynunda yer alan Sobu köyü – Zengilan ilçesinin doğası ve tarihiyle öne çıkan eşsiz yerleşim yerlerinden biridir. Bu köyü görenler der ki, Sobu'ya bir kez yolun düşse, geri dönmek istemezsin. Dağların çevresinde, serin pınarların, yeşil ormanların koynunda yer alan köy aynı zamanda insanlarıyla da farklıydı – temiz, saf yaşam tarzı, uzun ömürlülüğü, derin köklere sahip gelenekleriyle...
Modern.az sitesi Sobu köyü ile ilgili ilginç anıları öğrenmek için sakinleriyle sohbet etti. Onlar geçmiş günlere bakarak, hem doğanın güzelliğinden hem de köyün kendine özgü geleneklerinden bahsettiler.
Sobulu matematik öğretmeni Elbrus Hüseynov diyor ki, köyde neredeyse doğanın her bir güzelliği mevcuttur:
“Köyümüz pınarları, zengin flora ve faunası, sık ormanları, ceviz ağaçları, verimli tarlaları ile sanki canlı bir doğa müzesini andırıyor. 30 haneden oluşan köyde yıllarca oluşmuş bir yaşam tarzı vardı: sağlıklı beslenme, temiz hava ve en önemlisi ise sigara ve alkollü içkilerin adı bile anılmazdı”.
Elbrus öğretmenin sözlerine göre, 1980'li yıllara kadar Sobu'da ne sigara içen ne de içki içen olmuştur.
“Ağsakalların dediğine göre, bu zararlı alışkanlıklar bir zamanlar köye misafir gelmiş iki gencin etkisiyle girmiştir. Onların getirdiği sigara ve içki bazı gençler tarafından kabul edilse de, köyün ana kitlesi bu tür alışkanlıklardan uzak yaşamıştır”.
Sohbet ettiğimiz kişinin sözlerine göre, Sobu köyünü farklı kılan özel özelliklerden biri de erkeklerin “eşme bıyık” bırakması olmuştur:
“Bu, sadece dış görünüş değil, bir gurur sembolü, erkeklik örneği sayılırdı. Köyün ağsakalları, hatta 80-90 yaşındaki erkekleri bile ata binerek ormana gider, 30-40 dakika geçmeden yüklü geri dönerlerdi. Halk böyle sağlıklı bir doğada, sağlıklı bir ortamda yaşam tarzı sürdürürdü”,- diye E. Hüseynov ekledi.
Dokunmuş tarih – halıların dili
Halılar – bir dönemin, bir halkın, bir köyün hafızasını içinde yaşatan sanat örnekleridir.
Foto röportajımızın ana özünü de geçen yüzyılda Zengilan'ın Sobu köyünde dokunan el emeği halı örnekleri oluşturmaktadır.
Fotoğraflarda gördüğümüz halılar, dokumacılık örnekleri Sobu köyü sakini Ördek Hasanova tarafından hazırlanmıştır.
Onun kızı Medine Cümşüdova halıların tarihi, annesinin vasiyeti hakkında izlenimlerini bizimle paylaştı.
Mülakat yaptığımız kişinin sözlerine göre, sunulan halılar 19. yüzyılın 50'li yıllarına, ayrıca 1965 ve 1982 yıllarına aittir. Annesinin göz nuruyla dokuduğu bu halılar, el işi olan çoraplar ona vasiyet olarak emanet kalmıştır.
“Annem vefat etmeden önce demişti ki, Zengilan azat olursa, bu halılar doğduğum yurda geri döndürülsün ve müzeye verilsin. Benden elime, obama, halkıma, milletime yadigâr olsun”,- diye o belirtti.
Medine Hanım, bu halıların sadece ev eşyası değil, aynı zamanda belirli bir anlam ve motif taşıdığını da dile getirdi:
“Annemin dokuduğu halılar üzerindeki ceylan nakışıyla tanınır ve yalnızca Zengilan ilçesinin Sobu köyünde dokunmuş halılarda bu elemente rastlanır. Onlar “Aslı ve Kerem” motifli halılar olarak kabul edilir ve bu nakışlar kendi içinde bölgenin kültürel kimliğinin sembolüne dönüşmüştür”.
1993 yılında Zengilan'ın Ermenistan silahlı birlikleri tarafından işgali sırasında evden çıkarken alınan en son eşyalar da işte bu halılar olmuştur:
“Sevinirim ki, annemin el emeği, göz nuru olan bu halılar dışarıya, çöpe atılmıyor. Ben onu devletimize teslim ediyorum”, - diye o göz yaşlarıyla söyledi.
