İsrail'in modern tarihindeki en nüfuzlu siyasetçilerden biri olan Benyamin Netanyahu, Orta Doğu ve küresel siyasette önemli rol oynayan şahsiyetlerdendir. “Bibi” lakabıyla tanınan B.Netanyahu, kendine özgü retoriği ve Filistin'e karşı sert duruşuyla öne çıkmaktadır.
Netanyahu, karakter itibarıyla realist, stratejik düşünen ve bazen de inatçı bir lider olarak tanınır. O, olaylara duygusal değil, analitik yaklaşır. Güvenlik meselelerinde taviz vermeye eğilimli değildir; İsrail'in varlığı onun için ölüm kalım prensibidir.
“Bibi”nin taraftarları onu “İsrail'in koruyucusu”, eleştirenler ise “otoriter eğilimli siyasetçi” olarak nitelendirmektedir. Netanyahu, kamuoyunun gücünü ve medyanın rolünü derinden anlayan bir iletişim ustasıdır.
İslam dünyasında ise bazı liderler - örneğin, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan - onu Filistin'de gerçekleştirdiği yıkım ve katliamlar nedeniyle Alman faşistlerinin lideri Adolf Hitler'e benzetmektedir.
Onun siyasi felsefesinin merkezinde İsrail'in güvenliğinin sağlanması yer almaktadır. Netanyahu, “iki devletli çözüm” fikrine ihtiyatla yaklaşır, Filistin ile müzakerelerde her zaman güç dengesini korumaya çalışır.
İç politikada ise ekonominin liberalleştirilmesi, teknoloji ve inovasyonların geliştirilmesi, ayrıca uluslararası yatırımların çekilmesi onun temel önceliklerindendir.
Benyamin Netanyahu, uluslararası düzeyde çelişkili ancak etkili bir figürdür. Onun ABD ile ilişkileri tarihsel olarak yakın olmuştur. Özellikle Cumhuriyetçi başkanlarla (örneğin, Donald Trump döneminde) Tel Aviv, Washington ile sıkı iş birliği sağlamıştır.
Onun girişimiyle İsrail, bir dizi Arap ülkesi - BAE, Bahreyn, Fas ve Sudan ile — “İbrahim Anlaşmaları” çerçevesinde diplomatik ilişkiler kurmuştur. Bu, Orta Doğu'da tarihi bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.
Bununla birlikte, Avrupa Birliği ve BM gibi kurumlarda Netanyahu'nun Filistin politikası sıkça eleştirilmektedir.
Analistler, B.Netanyahu'nun siyasi mücadeleyi bir satranç oyunu gibi yürüttüğünü belirtiyorlar: her hamleyi önceden planlar, rakiplerini zayıflatmak için hem iç hem de uluslararası arenada taktiksel adımlar atar. O, koalisyonların dağılmasından korkmaz, çünkü krizi kendi siyasi gücünü yeniden tesis etmek için bir araç olarak görür.
Bu özellik onu İsrail'in hem en güçlü hem de en çok tartışma yaratan liderlerinden birine dönüştürmüştür.
Ancak onun kişiliği sadece seçim kampanyaları, hükümet kararları ve diplomatik manevralarla açıklanmaz. Onun için oluşmuş görüşlerin, ideolojik pozisyonların, nesilden nesile aktarılan değerlerin kökenini anlamak için ebeveynlerine de bakmak faydalıdır. Peki onlar kimlerdir?
Modern.az sitesi "Liderlerin Ebeveynleri" köşesinde bu kez Benyamin Netanyahu'nun anne ve babasından bahsediyor.
Benyamin Netanyahu, Orta Doğu'nun karmaşık mozaiğinde istikrar ve değişim arasında duran bir siyasetçidir. Onun karakteri ve duruşu, İsrail'in şimdiki ve gelecekteki rotasını belirlemede belirleyici rol oynamaktadır. “Bibi” hem küresel siyasetin şekillenmesinde yer alan bir stratejist, hem de kendi milletinin çıkarlarını sert bir şekilde koruyan bir liderdir.
İsrail siyasetinde “Netanyahu dönemi” henüz uzun yıllar hatırlanacak - hem başarıları hem de yarattığı tartışmalarla. Benyamin, İsrail devleti kurulduktan bir yıl sonra - 1949'da doğmuştur. Tel Aviv'de doğmuş olan Netanyahu, İsrail'in bağımsızlıktan sonra doğmuş ilk Başbakanıdır.
“Bibi”nin babası Benzion Netanyahu, 1910 yılının Mart ayında Polonya'nın başkenti Varşova şehrinde doğmuştur. Onun asıl soyadı Mileykovski'dir. Benzion Mileykovski'nin ailesi 1920 yılında Filistin'e göç etmiştir. Burada onun babası (Benyamin Netanyahu'nun dedesi) ailenin yeni soyadını kabul etmiştir. Netanyahu kelimesi "Tanrı tarafından verilmiş" olarak tercüme edilir.
Benzion Netanyahu, Kudüs Yahudi Üniversitesi'ni bitirmiştir. O, Yahudi tarihçisi, ansiklopedist ve ortaçağ uzmanı bir bilim insanı olarak tanınmıştır.
Benzion Netanyahu, 1950'li ve 1960'lı yılların ortalarında ABD'nin Colorado eyaletindeki Denver Üniversitesi'nde tarih ve İbrani edebiyatı kürsülerinin profesörü, New York eyaletindeki Cornell Üniversitesi'nde Semit dilleri ve edebiyatı kürsüsünün başkanı görevlerinde çalışmış, Yahudi halkının tarihi üzerine uzman olmuştur. Aynı zamanda, 10 yıldan fazla bir süre boyunca İbrani Ansiklopedisi'nin baş editörü olarak görev yapmıştır. Akademik kariyeri boyunca ABD ve İsrail arasında sık sık seyahat etmiştir. O, akademik çevrelerde İspanya'daki Yahudileri hedef alan orta çağ engizisyonuyla ilgili araştırmalarıyla daha çok tanınıyordu. Benzion Netanyahu ayrıca Yahudi devletinin kurulmasına destek vermek için ABD'de lobicilik hareketinin aktivistlerinden olmuştur.
Netanyahu ailesi birkaç yıl (1956–1958 ve 1963–1967) ABD'de yaşamıştır. Benyamin, ortaokulu o dönemde ABD'de bitirmiştir.
Benzion Netanyahu uzun süre Yahudi devleti uğruna mücadeleye odaklanmış uzlaşmaz revizyonist Siyonist hareketinin üyesi olmuştur. O, hareketin önde gelen isimlerinden Ze'ev Jabotinsky'nin özel sekreteri olarak da çalışmıştır. "Haaretz" gazetesi bir zamanlar Benzion Netanyahu'yu siyasetçinin "ideolojik pusulası" olarak adlandırmıştır. O, Ürdün Nehri'nin her iki yakasında Yahudi devletinin kurulmasını savunuyordu.
Benzion Netanyahu, 1944 yılında Filistin'de tanıştığı Silya Segal ile evlenmiştir. Çiftin üç oğlu dünyaya gelmiştir: Yonatan (1946), Benyamin (1949) ve Ido (1952).
Benzion Netanyahu'nun ideolojisi ve biyografisi, oğlu Benyamin'in siyasetinde izler bırakmıştır. O, kadim Yahudi tarihini, diasporanın travmasını ve İsrail'in güvenliğini daima ön planda tutuyordu. Benyamin, babasını “Tarihi bilmeyenler şimdiki zamanı anlayamaz, şimdiki zamanı anlamayanlar geleceği göremezler” sözleriyle anmaktadır.
Benzion Netanyahu'nun siyaset ve tarih yaklaşımında “Yahudi devleti”, “Yahudi kimliği” ve “Yahudi devletinin güvenliği” gibi kavramlar ön planda olmuştur. Bu kavramlar, oğlu Benyamin'in sıralanan konulara nasıl yaklaştığını anlamakta anahtar rol oynamıştır.
Benzion Netanyahu, 2012 yılında 102 yaşında Kudüs şehrindeki evinde vefat etmiştir.
Benzion Netanyahu'nun annesi Silya Segal, 1912 yılında Filistin'de doğmuştur. Silya Segal'ın ebeveynleri Litvanya ve Polonya kökenli Yahudilerdi. Sonradan ABD'nin Minnesota eyaletine göç etmiş, ardından Filistin'e taşınmışlardı.
Silya Segal'ın İngiltere'nin başkenti Londra'daki bir enstitüde hukuk eğitimi aldığı belirtilmektedir.
Ancak o, üç oğlunu büyütmek için kariyerinden vazgeçmiştir. Silya Segal'ın asıl işi aile ve çocukların eğitimi olmuştur.
O, çocuklarının gelişiminde etkili rol oynamıştır. Oğlu Benyamin, her zaman annesinin dil, telaffuz ve dünya görüşü açısından oğullarına verdiği eğitimi hatırlamaktadır.
Silya Segal'ın kökenleri ve eğitimi, Yahudi diasporasıyla bağlantısı, Benyamin Netanyahu'nun ABD'de ve İsrail'de eğitim almasına, İngilizceyi akıcı konuşmasına ve Batı izleyicisiyle iletişim kurmasına zemin hazırlamıştır. O, oğlunun İsrail'in güvenlik stratejisine yaklaşımına da doğrudan etki etmiştir.
Silya Segal, 2000 yılında vefat etmiştir.
Ebeveynler sadece biyolojik olarak değil, ideolojik olarak da çocuklarına bir miras aktı sunmuşlardır - Yahudi devletçiliği anlayışı.
Böylece, ebeveynleri - Benzion ve Silya Netanyahular - Benyamin Netanyahu ve kardeşlerinin görüşlerinin, ideolojisinin, meziyetlerinin ve hatta siyasetinin temel yapı taşıdırlar.
Belirtmek gerekir ki, Benyamin'in ağabeyi Yonatan Netanyahu, 1976 yılında Uganda'nın Entebbe şehrinde 100 Yahudi'nin rehin alındığı Air France uçağının kurtarılması operasyonuna liderlik ederken öldürülmüştür. O, İsrail Özel Kuvvetleri'nin komutanıydı.
Başbakanın küçük kardeşi Ido, şu anda ABD'de doktor ve dramaturg olarak çalışmaktadır.
Ailenin ortanca oğlu Benyamin, 1967'den 1972'ye kadar İsrail Savunma Kuvvetleri'nde hizmet etmiştir. Askerlik hizmetinden sonra 1972'den 1976'ya kadar ABD'nin Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) eğitim almıştır. 1975 yılında mimarlık alanında lisans derecesine, 1976 yılında ise MBA derecesine sahip olmuştur. O, ayrıca MIT ve Harvard Üniversitesi'nde siyasi bilimler üzerine eğitim almıştır.
B.Netanyahu, 1976'dan 1978'e kadar uluslararası Boston Consulting Group şirketinde çalışmıştır. Daha sonra İsrail'e dönmüş ve orada merhum ağabeyinin anısına Yonatan Enstitüsü adını verdiği Uluslararası Terör Problemleri Enstitüsü'nü kurmuştur.
1980'den 1982'ye kadar Kudüs'teki Rim Industries şirketinde yüksek bir görevde bulunmuştur.
1982 yılında Netanyahu, Washington'daki İsrail diplomatik misyonunun başkan yardımcısı olarak atanmıştır. Sadece iki yıl sonra o, İsrail'in BM'deki daimi temsilcisi olmuş ve bu görevi 1988 yılına kadar sürdürmüştür.
1988 yılında İsrail'e dönen “Bibi”, iktidardaki Likud partisinin üyesi olarak ilk kez ülkenin parlamentosu olan Knesset'e seçilmiştir. O, ayrıca dışişleri bakan yardımcısı olmuş ve bu görevi 1991 yılına kadar sürdürmüştür. 1993 yılında ise Likud partisinin lideri seçilmiştir.
1990'lı yılların sonlarında İsrail müesses nizamının belirli çevrelerinde Benyamin Netanyahu'ya karşı düşmanlık çok güçlüydü. Babası ise oğlunun siyasi rakipleri tarafından pratik olarak bir şeytan olarak görülüyordu.
1996 yılında Başbakanlık seçimlerinde Benyamin Netanyahu, oyların %50,49'unu kazandı. 1999 yılında erken seçimler yapılmış ve “Bibi” mağlup olmuştur.
Başbakan ve Likud partisi lideri görevinden ayrıldıktan sonra B.Netanyahu, çeşitli şirketlerde yüksek teknolojili danışman olarak çalışmıştır.
2002 yılının Ekim ayında Netanyahu siyasete geri dönmüş ve Likud lideri Ariel Sharon'un kurduğu koalisyon hükümetine katılmıştır. 2002-2003 yıllarında İsrail'in dışişleri bakanı görevinde bulunmuştur.
2003-2005 yıllarında maliye bakanı olmuştur. O, A.Sharon'un Gazze Şeridi'nden ayrılma kararına itiraz ederek istifa etmiştir. Sharon kısa süre sonra Likud'dan çıkarılmış ve Netanyahu parti liderliğini üstlenmiştir. 2005–2009 yıllarında parlamentoda muhalefet lideri olmuştur.
2009-2021 yılları arasında ikinci kez İsrail'in Başbakanı görevini üstlenmiş,
2022 yılının sonunda Netanyahu üçüncü kez İsrail hükümetine liderlik etmeye başlamış ve bugüne kadar Başbakanlık görevini sürdürmektedir. 2022 yılının Aralık ayında Netanyahu, İsrail tarihinin en aşırı sağcı ve dini hükümetini iktidara getirmiştir.
2023 yılında İsrail ile Filistin'in HAMAS hareketi arasında yeni bir savaş başlamış ve şu anda taraflar arasında resmi bir ateşkes rejimi hüküm sürmektedir.
Benyamin Netanyahu üç kez evlenmiş ve üç çocuğu, torunları vardır.
İlk eşi Miriam Weizmann idi. Onlar 1970'li yılların ortalarında evlenmişler ve birkaç yıl sonra boşanmışlardır. Çiftin Noa (1978 doğumlu) adında bir kızı dünyaya gelmiştir.
Netanyahu'nun ikinci eşi Fleur Cates idi. Onlar 1981'den 1988'e kadar evli kalmışlardır.
1991 yılında B.Netanyahu, Sara Ben-Artzi ile evlenmiştir. Çiftin iki oğlu vardır: Yair (1991 doğumlu) ve Avner (1994 doğumlu).
E.Kafarlı
