Enerji sektorunda qlobal dəyişikliklər fonunda Azərbaycanda neft hasilatının gələcək perspektivləri də diqqət mərkəzindədir.
Modern.az-a açıqlamasında Neft Araşdırmalar Mərkəzinin sədri İlham Şaban qeyd edib ki, hazırda Azərbaycanın ən böyük neft ehtiyatı və hasilatı olan yatağı Azəri-Çıraq-Günəşli blokudur. Onun sözlərinə görə, bu yatağın neftinin artıq yarıdan çoxu 1997-ci ilin noyabrından bəri çıxarılıb.
Ekspert bildirib ki, təxminən 4,5 milyard barel həcmində neft hasil olunub. Müstəqillik illərində isə ümumilikdə Azərbaycanda 950 milyon ton neft çıxarılıb:
“Müstəqilliyin ilk 10 ilində cəmi 100 milyon ton neft hasil edilib. Yerdə qalan təqribən 850 milyon ton neft isə son 24 ildə, yəni intensiv hasilat dövründə çıxarılıb. İntensiv hasilat prosesi nəticəsində Azərbaycan müstəqillik illərində böyük həcmdə neft hasilatına nail olub.
Məsələn, 1850–1920-ci illər arasında - yəni 70 ildə Çar Rusiyası və Azərbaycan Demokratik Respublikasının (ADR) dövründə ölkəmizdə təqribən 300 milyon ton neft hasil olunub. 70 illik Sovet dövründə isə Azərbaycanın yataqlarından 1 milyard tondan çox neft çıxarılıb. Statistik göstəricilərdən göründüyü kimi, müstəqillik dövründə Azərbaycanda neft hasilatı olduqca sürətli və intensiv şəkildə artıb”.
İ.Şaban əlavə edib ki, proqnozlara görə, təxminən 2027-ci ilin ortalarında Azərbaycan müstəqillik dövrünün ilk milyardıncı ton neftini çıxaracaq:
“Bu, cəmi 35 il ərzində baş verəcək. Faktiki olaraq, müstəqillik illərində neft hasilatının bu qədər sürətlə artması texnologiyanın inkişafı ilə bağlıdır. Yeni texnologiyalar sayəsində yerin daha dərin qatlarından neft ehtiyatları daha effektiv və sürətlə çıxarılır.
Digər tərəfdən, neftin hasilatını tələsik artırmağın səbəbi də budur ki, neft erası geridə qalacaq - dünya iqtisadiyyatında bu əsrin ortalarına doğru digər karbohidrogenlər və yaşıl enerji mənbələrinə tədricən keçid olacaq. Ona görə də nefti mümkün qədər tez çıxarmaq və dəyərləndirilən kapitala çevirmək Azərbaycan üçün daha məqbuldur”.
O həmçinin vurğulayıb ki, neft hasilatının nə qədər müddətə davam edəcəyi isə intensiv hasilatın sürətindən asılıdır:
“Qeyd etmək lazımdır ki, Azəri-Çıraq-Günəşli yatağı üzrə hasilat müqaviləsinin müddəti 2050-ci ilə qədərdir. Lakin mən hesab edirəm ki, 2060-cı ilə qədər Azərbaycanda kommersiya baxımından rentabelli neft hasilatı mövcud olacaq.
Müstəqillik dövründə isə Qarabağ yatağından başqa, neft ehtiyatları kiçik səviyyədədir. Yeni neft yataqları kəşf edilməyib. Azəri-Çıraq-Günəşli yatağı Sovet dövrünün məhsuludur və burada əsasən hasilat həyata keçirilir”.
İlham Şaban qaz sahəsində vəziyyətin fərqli olduğunu diqqətə çatdırıb:
“Bütün iri qaz yataqları məhz müstəqillik illərinə təsadüf edir. Əsrin sonunadək qaz ehtiyatları intensiv işlənməklə ölkənin tələbatını ödəyəcək. Sonrakı dövrdə isə ümumiyyətlə karbohidrogenlərə ehtiyac azalacaq və təbiətin verdiyi bərpa olunan enerji mənbələri prioritet təşkil edəcək”, - deyə o bildirib.
