Vəfa Allahverdiyeva
Təhsilin birinci şəxsi rus dili ilə bağlı sərəncam imzalayıb.
Bir vaxtlar böyük nifrət fırtınasına, siyasi-ideoloji və coğrafi ayrılıq politikasına qurban getmiş rus dilinin məktəblərdə tədrisi bir çəkinmə hissi altında olsa da, tədricən genişlənir. Başa düşülən bu.
Amma heç “intensiv tədris” kəlməsi də rus dilinə münasibətdə buraxılan xətanı yetərincə düzəltmir. Nəzərə alsaq ki, paytaxtın mərkəzi məktəblərinin hamısında rus dili dərsləri keçirilmir.
Əski zamanlar deyil, ictimai qınağa görə qorxa-qorxa rus sevgisi göstərə, yaxud da özündən çıxasan ki, yenə bu rus kəlməsinin arxasında nə dayanır, görəsən?!
Xalqa və mədəniyyətə sevgi dövlətin siyasətinə, strategiyasına sevgi deyil. Bizim rus dilinə ehtiyacımız var. Çünki o, beynəlxalq dil sistemində yerini tam itirməyib.
Vahid siyasi sistemdən qopmuşuq biz; ingilis ətrinə, Qərb qoxusuna buhuş olsaq da, o coğrafiyada deyilik. Rus dilində danışan bir məkanda qalırıq. Avrasiya hələ ingilisdilli məkana büsbütün çevrilməyib. Demək babat-yaxşı “rusca”mız olmalıdır.
“İntensiv tədris” göstərişinin pərdəarxasında heç nə yoxdur; təhsil heç bir siyasi ssenarinin içində deyil.
Sadəcə, rus dilinin hörmətini, sanballını hiss etmiş insanların zəkası yetir ki, 17, 5 milyon kvadrat km-dən artıq bir ərazinin, böyük mədəniyyətin sahibi olan Rusiyanın özü bir kənara, dilindən heç bir xalqa zərər gəlmədiyini, Avropanın şərqində, Avrasiya coğrafiyasında hələlik bu dilsiz keçinməyin mümkünsüzlüyünü dərk edə bilsin.
Yazılmış təriflərə və yazılmamış qanunlara görə dilin yalnızca bir funksiyası var-anlatmaq, anlamaq.
Rusiya istilaçı xarakterinə görə darmadağın olmanı və başqa xalqların söyüşünü haqq edirdi, dilsə yox. Dil siyasətin deyil, xalqın məhsuludur- qüsursuz və şəffaf.
Zehinlərdəki düşüncələri qarşılıqlı ötürmə funksiyasını daşıyan mədəniyyət körpüsüdür.
Dilin üzərinə kin yükləmək, Rusiyanın imperial ambisiyaları ilə rus dilini qarışıq salmaq ucbatından 90-cı illər nəslinin ( o nəsilə mən də daxiləm-müəl.)orta təhsil səviyyəsindəki ruscası ali təhsil müstəvisində başlayan qadağalarla, rusdilli mühütün zəifləməsi ilə axsadı, sonrakı nəsillərin- bizim övladlarımızınsa, ümumiyyətlə, rus dilində təsəvvürü belə olmadı; böyük əksəriyyətin heç yoxdur da.
Rus dili bu gün ictimai təfəkkürdə bəraət almağa başlayır. Ona görə ki, qurunun oduna yaş kimi yanan rus dilinin siyasət ucbatından ölməsi vaxtı 90-cı illər deyildi.
Rus dilinin ölü dil qrupunda başa çatan taleyini dünyadakı geopolitik savaşın sonu özü həll edəcək.
Başından bir qrup həqiqi millətsevər insanlar və psevdovətənpərvərlər məsələni belə qoysaydılar ki, əzilən xalqlar dilə, mədəniyyətə sevgini siyasətin çirkablarına bulaşdırmasınlar, o zaman rus dili dünyanın bir-biri ilə asanca görüşdüyü bu çağdaş zamanda insanlar arasında rabitəyə dilmanc axtarmaz, müasir insanın tarix, mədəniyyət axtarışlarında ona gərəkli yol yoldaşı ola bilərdi.
Çağdaş nəsil getdiyi, olduğu yerlərdə rus dilinə gözünü döyməzdi. Sələflərinin kitabxanasındakı toz basmış dəyərli kitablara sahib çıxa bilərdi.
Çox dil bilmənin faydası haqqında tövsiyyələr və cəhdlər də buna görə deyilmi...
Əgər dilin ölkənin istilaçı xisləti ilə bir əlaqəsi varsa, demək on ildir biz ingilislərin köləsiyik.
Fransızlar və almanlar tərəfindən ovlanmaq cəhdləri ilə qarşı-qarşıyayıq. Axı Bakı və rayon məktəblərində bu üç dilin üstünlüyü hökmranlıq edir!
Dünya insanlarının vahid dildə bir-biri ilə danışması üçün daha neçə on illər lazımdır. O vaxta qədər rus dil çox xalqların əlindən tuta bilər. Rus dilinə sevgidə, ehtiyacda əsas gerçək, nədən budur. Odur ki, Azərbaycanda rus dilinin tədrisi ilə bağlı atılan addımlar hələ kifayətedici sayıla bilməz.
Rus dili başqa dillərdən fərqli olaraq, insanı estetik baxımdan gözəl təqdim edir- ağız-çənəsini-mimikasını əymir. Ona eybəcər görüntü vermir, əksinə simaya bir gözəllik, ağırlıq, nitqə bir füsünkarlıq gətirir. Rus dilinin cazibəsi bir az da burdadır.
Dünya düzəninin dəyişməsi ucbatından belə bir mədəniyyətin tədricən itə bilməsinə də çox heyf!!!
