Dövlət İmtahan Mərkəzi fənlər və siniflər üçün “Yeni təhsil proqramı (kurikulum) üzrə qiymətləndirmə tapşırıqları” adlı vəsaitlər nəşr edib.
Mərkəzdən Modern.az-a bildirilib ki, qüvvədə olan tədris proqramına və fənn kurikulumlarına uyğun tərtib olunmuş bu vəsaitlər orta məktəb şagirdləri, abituriyentlər və müəllimlər üçün etibarlı mənbədir.
Vəsaitlərdəki tapşırıqlar yalnız bilikləri deyil, həm də bacarıq və qabiliyyətləri aşkara çıxarmaq imkanları yaradır. Qiymətləndirmə tapşırıqları işlənib hazırlanarkən test tapşırıqları ilə yanaşı, diaqramlar, sorğular, esselər, sxemlər, cədvəllər, mətnlər, situasiya tapşırıqlarından istifadə olunub.
Vəsaitləri aşağıdakı ünvanlarda yerləşən “Abituriyent” satış köşklərindən, həmçinin kitab mağazalarından almaq və ya www.abiturient.az saytından sifariş etmək olar (Vəsaitlərin elektron qaydada sifarişi sentybarın 17-dən etibarən mümkün olacaq):
Dövlət İmtahan Mərkəzinin Direktorlar Şurasının sədri Məleykə Abbaszadənin nəşr olunmuş vəsaitlərdə yer alan “Ön söz”ünü də təqdim edirik:
“Təhsil sahəsində həyata keçirilən islahatlar biliyin qiymətləndirilməsi sistemi qarşısında yeni tələblər qoyur. İndi ümumtəhsil müəssisələrini ağıl, intellekt məktəbinə çevirmək əsas hədəflərdən biridir. Tədqiqatçı alım İ.Lernerə görə, yaradıcı təfəkkür bilik və bacarıqların müstəqil olaraq yeni şəraitdə tətbiqinə, tanış situasiyalarda yeni problemləri və onların həllinin digər üsullarını görməyə kömək edir. Hafizə məktəbindən təfəkkür məktəbinə keçmək, təhsilin nəticəyönümlü və şəxsiyyətyönümlü olması kurikulum islahatının əsas tələblərindəndir. Bu prosesdə təhsilalanların müasir standartlara, islahatın tələblərinə, məzmun və mahiyyətinə uyğun tədris vəsaitələri ilə təminatı mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
2008-ci ildən başlayaraq hər il yeni fənn kurikulumlarının tələbi ilə müvafiq siniflərdə tədris olunan fənlər üçün müəyyən olunmuş məzmun xətləri və məzmun standartları əsasında dərslik komplektləri nəşr edilir. Həmin tələblərə əsaslanan qiymətləndirmə vasitələrinin hazırlanması da bu zərurətdən irəli gəlir. Qiymətləndirmə təlim prosesində məzmun standartlarının mənimsənilməsinə yönəlmiş fəaliyyəti izləməyə, yoxlamağa, qarşıya çıxan problemləri, uğursuzluqların səbəblərini araşdırmağa xidmət edir. Qiymətləndirmə təhsilalanların biliklərə yiyələnmək, onlardan istifadə etmək, nəticə çıxarmaq bacarıqları haqqında məlumatların toplanması rolunu da yerinə yetirir. Qiymətləndirmə təhsilalan və təhsilverənlərin fəaliyyətini istiqamətləndirməkdə, təhsilin keyfiyyətinə nəzarəti təmin etməkdə vacib amildir. Mühüm cəhət ondan ibarətdir ki, islahatların həyata keçirilməsi prosesində qiymətləndirmənin məzmun və forması da xeyli dəyişikliyə məruz qalır. Bu dəyişiklik, ilk növbədə qiymətləndirmənin bilik və bacarıqları aşkara çıxarmaqla yanaşı, qabiliyyət və kompetensiyaları müəyyən etməyə imkan yaratmasında da özünü göstərir. Dəyişikliklərin inkişafa, tərəqqiyə doğru istiqamətlənməsi, sözsüz ki, müsbət haldır. Lakin bu, dəyişikliklər prosesinin, ümumiyyətlə, təhsil islahatlarının rəvan, problemsiz getməsi demək deyildir. Xüsusilə məktəbdaxili qiymətləndirmənin üsul və vasitələrinin islahatların tendensiyasına uyğun qurulması istiqamətində xeyli işlər görülməlidir. Qiymətləndirməyə ciddi elmi-metodiki prinsiplərə əsaslanan, özünəməxsus standartları, formaları, üsulları, vasitələri və bunların reallaşdırılmasına aid prosedurları olan bir sistem kimi yanaşmaq lazımdır. Nəzərə alınmalıdır ki, qiymətləndirmə standartı – təhsilalanların bilik və bacarıq səviyyəsinə qoyulan dövlət tələbidir. Odur ki, yeni təhsil proqramları (kurikulum) əsasında məktəb dərsliklərini və metodiki vəsaitləri hazırlayan mütəxəssislər bu kimi məsələlərin həlli üzərində çox ciddi işləməlidirlər.
Ümumtəhsil müəssisələrinin V, VI, VII və VIII sinif şagirdləri üçün keçirilən monitorinq imtahanlarının məzmununun müəyyənləşdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən işlər ölkədə məktəb təhsili sahəsində aparılan islahatları izləməyə və qiymətləndirməyə imkan verir. Buna uyğun olaraq mövcud qiymətləndirmə vasitələri təkmilləşdirilir, yeniləri hazırlanıb tətbiq edilir. Onların yalnız bilikləri deyil, həm də bacarıq və qabiliyyətləri aşkara çıxarmaq imkanları araşdırılır. Belə qiymətləndirmə tapşırıqları işlənib hazırlanarkən qapalı (çoxseçimli) və açıq tipli test tapşırıqları ilə yanaşı, diaqramlar, sorğular, esselər, sxemlər, cədvəllər, mətnlər, situasiya tapşırıqlarından istifadə olunması da diqqət mərkəzində saxlanılır.
Hörmətli müəllimlər! Əziz şagirdlər və abituriyentlər! Sizə bu vəsaitdə müvafiq fənn və sinif üzrə tədris materialları əsasında hazırlanmış yeni (situasiya, mətn üzərində iş, Eyler-Venn diaqramı, BİBÖ, klaster üsulu və s.) tipli qiymətləndirmə tapşırıqları, qapalı (çoxseçimli) və açıq tipli test tapşırıqları təqdim olunur.
Bəs eyni bir sinif üçün qiymətləndirmə vasitələrinin müxtəlif formalarına aid sual və tapşırıqların təqdim olunmasına nə ehtiyac var?
Məsələ burasındadır ki, müasir məktəb təcrübəsində qiymətləndirmənin müxtəlif formalarından istifadə edilməsi, eyni bir mövzuya və ya məzmuna aid bilik və bacarıqların yoxlanılmasında qiymətləndirmənin müxtəlif üsul və vasitələrinin tətbiqi normal haldır. Əsas şərt odur ki, qiymət qiymətləndirilən keyfiyyətə maksimal dərəcədə uyğun olsun, onu dürüst, obyektiv əks etdirsin.
Müəllif kollektivi beynəlxalq miqyasda baş verən bütün yeniliklərə də həssaslıqla yanaşır, onları araşdırır, pozitiv və effektiv olan nə varsa, onları öz işlərində yaradıcılıqla tətbiq etməyə çalışır. Təqdim olunan materialların məzmun, mündəricat, tərtibat və təqdimat forması baxımından müxtəlifliyi məhz belə yanaşma tərzindən qaynaqlanır.
Vəsaitdə müəlliflər tərəfindən şagird, abituriyent və fənn müəllimlərinə ünvanlanmış “İzahat vərəqi” təqdim olunub. Burada vəsaitdən istifadə qaydalarına dair məlumat və tövsiyələr verilib.
Ümidvarıq ki, vəsait həm şagirdlər, həm abituriyentlər, həm də fənn müəllimləri üçün faydalı olacaqdır. Şagird və abituriyentlər ondan istifadə etməklə öz hazırlıq səviyyələrini yoxlayacaq, intellektual bacarıqlarını inkişaf etdirəcək, təhlillər, müqayisələr aparmağa həvəslənəcəklər. Müəllimlər isə vəsaitdən yararlanmaqla az vaxt ərzində daha çox şagirdin biliyini aşkara çıxara, təkcə ayrı-ayrı mövzuların deyil, bütövlükdə hər bir bəhsin, bölmənin, yarımillik və illik materialların şagirdlər tərəfindən necə mənimsənildiyini müəyyənləşdirə biləcəklər. Bununla da hər bir şagirdin hazırlığının yoxlanılmasına yanaşma imkanları xeyli genişlənəcəkdir.
Vəsait qüvvədə olan fənn kurikulumlarına və dərsliklərə uyğun tərtib olunub.
