İsrail ordusu Qəzzanın cənubundakı Rəfah şəhərində əməliyyata başlayıb. Ordu əvvəlcədən 100 minə yaxın fələstinlini Xan Yunus və Əl Mevasi bölgələrinə getməyə çağırıb. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) Rəfahda humanitar fəlakətin baş verə biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib. Təxminən 1,4 milyon məcburi köçkün fələstinlinin yaşadığı ehtimal edilən şəhər Qəzzada 7 aydır davam edən müharibədən qaçan mülki əhalinin son sığınacaqlarından biri olub.
Rəfah Qəzza zolağı ilə Misirin Sinay yarımadasını ayıran sərhəddə yerləşir. Qəzza zolağında Misirlə sərhəddə yerləşən ən böyük şəhərdir. 55 kvadrat kilometrlik bölgə strateji əhəmiyyətə malikdir. Qəzza ilə Misir arasındakı yeganə sərhəd keçid məntəqəsi olduğundan bölgəyə onilliklərdir ki, buradan humanitar yardımlar edilir. Yaralıların müalicə üçün təhlükəsiz ərazilərə daşınması da çox vacibdir.
Ona görə də biz beynəlxalq mediada Rəfahdan tez-tez bəhs edilir. Son onilliklərdə Qəzza-Misir sərhədində qeyri-rəsmi olaraq uzadılan onlarla tunel Misir tərəfindən sökülüb. Əksəriyyətinin Misirdən Qəzzaya mal axını üçün gizli şəkildə qazıldığı düşünülən bu tunellərin nə olduğu bilinmir. Buna görə də Rəfah Qəzza zolağı üçün kritik iqtisadi və kommersiya əhəmiyyətinə malikdir. Müharibə başlamazdan əvvəl hər gün yüzlərlə yük maşını Rəfah vasitəsilə Qəzzaya daxil olurdu.
Tarixi qədim şəhərlərdən sayılan Rafah 5 min il əvvəl qurulmuş və Qədim Misir, Assuriya, Qədim Yunanlıstan və Romalılar tərəfindən idarə olunub. Fironlar “Rubihui”, assuriyalılar “Rafihu”, Romalılar və Qədim Yunanlar isə “Rafia” adını istifadə edirdilər. Sonralar ərəblər buranı Rəfah adlandırdılar. 1917-ci ildə Fələstin və Rəfah Britaniya hakimiyyəti altında idi. 1948-ci ildə Misir ordusu şəhərə daxil olduqdan sonra suverenlik Misirə keçdi.
1956-cı ildə şəhərə nəzarət İsrailə keçsə də, Misir 1957-ci ildə nəzarəti bərpa etdi. 1967-ci ildə İsrail şəhəri yenidən nəzarətə götürdü. Misirlə Hayfa arasında bu bölgədən keçən dəmir yolu xəttinin yaradılması ilə bölgənin əhəmiyyəti daha da artdı. Bu xətt daha sonra 1967-ci ildə ləğv edildi. Misir Sinay yarımadasını geri aldıqdan və 1978-ci ildə İsraillə Kemp Devid sazişi imzalandıqdan sonra Rəfah tikanlı məftillərlə iki yerə bölündü.
Rəfahda yaşayan insanların çoxu öz mənşəyini Xan Yunis, Negev səhrası və Sinay yarımadası ilə əlaqələndirir. BMT-nin məlumatına görə, Rəfah Qəzza əhalisinin təxminən yarısına, yəni evlərindən didərgin düşmüş 1,3 milyon fələstinliyə ev sahibliyi edir. Bu ailələrdən bəziləri xilas olmaq üçün demək olar ki, 6 dəfə evlərini dəyişib. Oktyabrın 7-də HƏMAS-ın hücumundan sonra başlanan toqquşmalarla buraya qaçan mülki əhali ilə bölgə əhalisi 5 dəfə artıb.
Onların bəziləri Misir və İsrail sərhədləri ilə əhatə olunmuş kiçik torpaq sahələrində sağ qalırlar. Həkimlər və yardım agentlikləri əsas ehtiyacları təmin etmək və xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almaq üçün mübarizə aparırlar. Burada mülki əhalinin əksəriyyəti ağac gövdələrindən və ya metal çubuqlardan çadırlar düzəldir və üzərini parça və ya plastik təbəqələrlə örtür. Onların əhəmiyyətli bir hissəsi şərqdə İsrail sərhədindən mümkün əməliyyat ssenarisinə qarşı şəhərin qərbində, dəniz kənarında qalmağa üstünlük verir.
Dekabrın əvvəlindən Misir sərhədi yaxınlığındakı Rəfahda minlərlə çadır qurulub, müharibə başlayandan onların sayı artıb. Rəfahda təxminən 3,5 kvadrat kilometr ərazinin çadırlarla örtüldüyü təxmin edilir. Hazırkı peyk görüntüləri göstərir ki, Rəfahın şimal-qərbindəki demək olar ki, bütün boş ərazilər müharibədən qaçanların sığınacağına çevrilib. Bir sözlə, əvvəllər Rəfahda qaçqın düşərgəsi olduğu halda, indi şəhərin özü nəhəng qaçqın düşərgəsinə çevrilib.
