Qlobal ictimaiyyət 2024-cü il noyabrın 30-dan dekabrın 12-dək keçiriləcək Tərəflərin 29-cu Konfransına (COP29) hazırlaşarkən, iqlim dəyişikliyi ilə bağlı əsaslı irəliləyiş üçün risklər həmişəkindən daha yüksəkdir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının (UNFCCC) ev sahibliyi etdiyi COP29 qlobal istiləşməni azaltmaq və iqlim təsirlərinə qarşı dayanıqlılığı gücləndirmək məqsədi ilə ölkələr üçün Paris Sazişinə dair öhdəliklərini yerinə yetirmək üçün mühüm mərhələdir. Strateji geosiyasi mövqeyi və əhəmiyyətli enerji resursları ilə Azərbaycan xüsusilə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC) kimi iqtisadi və təhsil müəssisələrinin innovativ töhfələri ilə bu sammitdə mühüm rol oynamağa hazırdır.
Azərbaycan öz iqtisadi qüdrətini ətraf mühitin davamlılığı ilə uyğunlaşdırmaqda fəaldır. Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin statistikası göstərir ki, Azərbaycan son beş ildə yaşıl texnologiyalara və bərpa olunan enerji mənbələrinə 1,5 milyard dollardan çox sərmayə yatırıb. Bu öhdəlik onun karbon emissiyalarının azaldılmasına və daha təmiz enerji mənbələrinə keçidə sadiqliyini vurğulayır. COP29-da Azərbaycan qlobal ekoloji hədəflərə davamlı dəstəyini əks etdirən davamlı enerji və iqlimə davamlılığa yönəlmiş layihələr üçün əlavə maliyyələşdirmə elan etməyi planlaşdırır. Bundan əlavə, Azərbaycanın ətraf mühitin idarə edilməsinə yanaşması meşəlik ərazilərin genişləndirilməsi və zəngin biomüxtəlifliyinin qorunması üçün güclü səyləri əhatə edir. Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, son on ildə ölkə meşə örtüyünü 11% artıraraq təbii yaşayış mühitinin qorunmasında nəzərəçarpacaq irəliləyiş nümayiş etdirir. Milli parkların və qorunan ərazilərin genişləndirilməsi kimi təşəbbüslər Azərbaycanın sammitdə nümayiş etdirəcəyi biomüxtəlifliyin qorunması və iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin azaldılması üzrə daha geniş strategiyanın bir hissəsidir.
Bundan əlavə, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti (UNEC) akademik institutların qlobal iqlim dialoqlarında artan iştirakını əks etdirərək, COP29-da mühüm rol oynamağa hazırlaşır. Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti xüsusilə davamlı inkişaf və yaşıl iqtisadiyyat sahələrində iqtisadi tədqiqatlar və innovasiyalar üçün mərkəzə çevrilib. Ətraf Mühitin İqtisadiyyatı Mərkəzinin son məlumatlarına əsasən, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin mütəxəssisləri iqlim dəyişikliyinin azaldılması və uyğunlaşma strategiyaları üzrə 50-dən çox tədqiqat işi dərc edərək, siyasətçilər üçün dəyərli fikirlər təqdim ediblər. COP29-da Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti iqlim dəyişikliyinin iqtisadi təsirləri ilə bağlı tədqiqat nəticələrini təqdim etməyi planlaşdırır, Xəzər regionu və iqtisadi cəhətdən səmərəli uyğunlaşma strategiyaları təklif edir. Bu töhfələr mühüm əhəmiyyət kəsb edir, çünki onlar iqtisadiyyat və ətraf mühitin kəsişməsində mürəkkəb məsələlərə akademik ciddiliyin və praktiki həllərin qarışığını təklif edir. Bu təhsil müəssisəsinin rolu iqlim dəyişikliyi və davamlı inkişafla bağlı qlobal və regional siyasətlərin formalaşdırılmasında akademik qurumların əhəmiyyətini vurğulayır.
Maliyyə töhfələri və akademik anlayışlardan başqa, Azərbaycan davamlı enerji sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığı inkişaf etdirmək üçün diplomatik fəaliyyətini də gücləndirir. Əsas enerji tədarükçüsü statusunu nəzərə alaraq, Azərbaycan əsas neft hasil edən ölkələr və bərpa olunan enerji mənbələrinə keçid edən dövlətlər arasında körpü yaratmaq üçün unikal vəziyyətdədir. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, ölkəmiz müxtəlif ölkələrlə enerji sahəsində əməkdaşlığa dair 20-dən çox ikitərəfli sazişlərin imzalanmasına şərait yaradıb, regional və beynəlxalq tərəfdaşlığın inkişafına sadiqliyini nümayiş etdirib. COP29 çərçivəsində Azərbaycan enerjinin şaxələndirilməsi üzrə əməkdaşlığı təşviq edən dialoqları asanlaşdırmaq, neft və qaz ehtiyatlarının ətraf mühitə diqqət yetirməklə idarə olunmasında öz təcrübəsini bölüşmək məqsədi daşıyır. Azərbaycan öz diplomatik kanallarından istifadə etməklə iqlim dəyişikliyinə qarşı qlobal səylərin inkişaf etdirilməsində və davamlı inkişafın təşviqində konstruktiv rol oynamağa çalışır.
Xülasə olaraq, dünya COP29-da birləşdikcə, Azərbaycanın çoxşaxəli töhfələri – əhəmiyyətli maliyyə sərmayələri və ekoloji təşəbbüslərdən tutmuş akademik anlayışlara və strateji diplomatik öhdəliklərə qədər – onun davamlı inkişafa və ətraf mühitin mühafizəsinə sadiqliyini vurğulayır. Bu təşəbbüslər Paris Sazişində qeyd olunan məqsədlərə nail olmaq üçün vacib olan iqtisadi artımı ekoloji davamlılıq ilə birləşdirən vahid yanaşmanı əks etdirir. Azərbaycanın real statistika və nəzərəçarpacaq nailiyyətlərlə dəstəklənən COP29-da fəal iştirakı onun davamlı gələcəyə keçiddə nümunə göstərməyə hazır olduğunu nümayiş etdirir. Azərbaycan öz resurslarından, tədqiqat imkanlarından və strateji diplomatik kanallardan istifadə etməklə, təkcə öz milli maraqlarını deyil, həm də iqlim dəyişikliyinə qarşı qlobal səylərə əhəmiyyətli töhfə verməyi hədəfləyir. Bu inteqrasiya olunmuş yanaşma iqtisadi inkişafı ətraf mühitin prioritetləri ilə balanslaşdırmağa çalışan digər ölkələr üçün bir model rolunu oynayır.
Aydan Hümbətova,
Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin (UNEC) SABAH Mərkəzinin “Maliyyə” ixtisası üzrə 3-cü kurs tələbəsi
