Azərbaycan kino tarixində uğursuz tale, acı aqibətlə üzləşmiş xeyli filmlər var ki, bu gün onlardan tamamilə xəbərsizik. Ən yaxşı halda adlarını eşitmiş, “üzünü” isə ekranda görməmişik. Həmin filmlərdə yaradıcı kollektivin ağır əməyi, əziyyətinin qalmasına baxmayaraq, televiziyalar onları qətiyyən nümayiş etdirmir. Bəzən, heç telekanalların özündə də günah olmur.
Çünki Modern.az-ın haqqında bəhs edəcəyi “bədbəxt filmlər”dən bəziləri ümumiyyətlə kinoteatr və televiziyalara təqdim olunmayıb.
“Özgə ömür” - Dəfələrlə nüfuzlu mükafatlar almasına baxmayaraq unudulan bir filmdir. Filmdə cəmi 7-8 aktyor iştirak edib. Onların da bir neçəsi epizodik olaraq gözə dəyir. Filmin startından finişinə qədər ön planda əlil arabasına məhkum edilmiş bədbəxt ata, bu atasına görə öz gələcəyini itirmiş zavallı qız və bu qıza görə sevgisi daşa dəymiş bəxtsiz oğlan təsvir olunur. Hərdən həkim gəlir, hərdən qonşu görünür... Amma ac göyərçinlər əlil ata üçün bu həkim və qonşudan daha önəmlidir.
Hüseyn Mehdiyev tərəfindən yüksək peşəkarlıqla lentə alınan filmdə həm rejissor, həm ssenarist işi, həm də aktyor oyunu çox gözəl tandem təşkil edib. Bu gün “Özgə vaxt” filmi Azərbaycanda öz layiqli qiymətini ala bilmir. Ən azından biz filmi heç televiziya ekranlarında da görmürük. Az qala, hər ay “Görüş”, “Ulduz”, “Əhməd haradadır” kimi banal məzmuna və zəif süjet xəttinə malik olan filmlər ekranlarda “mazol effekti”ni yaradır. Amma “Özgə vaxt” kimi dünyanın istənilən psixoloji dram filmi ilə ayaqlaşa biləcək bir ekran işi kölgədə qalıb. Amma bu indidir. Haradasa 20 il bundan əvvəl filmin qədri bilinirdi. “Özgə vaxt” Berlin Kino Festivalında mükafat qazanan yeganə Azərbaycan filmidir. O zaman festivala təqdim edilən 780 filmdən yalnız 70-ə qədəri kinoteatrlarda təqdim olunmaq üçün seçilir. Onlaırn arasında “Özgə vaxt” filmi də olur. Elə bunun sayəsində Avropa tamaşaçısı filmlə daha yaxından tanış olur. Çox keçməmiş, 1997-ci ildə Madriddə keçirilən I Beynəlxalq Kino Festivalında Hüseyn Mehdiyev ən yaxşı rejissor, Ayan Mirqasımova isə ən yaxşı aktrisa nominassiyalarında mükafat alırlar. Rejissora “Qızıl Sevilla”, aktrisaya isə “Gümüş Sevilla” mükafatı verilir.
Ayan Mirqasımova sonrakı illərdə daha bir beynəlxalq festivalda çinli aktrisa ilə birlikdə ən yaxşı aktrisa nominassiyasının qalibi olur, “Qızıl Zanbaq” mükafatına sahiblənir.
Lakin çox təəssüf.... “özgə ömür” adlı peşəkarlıqla çəkilən film öz uğurğlu taleyini yarada bilmədi.
“Ömrün ilk saatı”- Mərhum rejossor Arif Babayevin yaddaşlarda qalmayan, uğursuz taleyə uğrayan bəlkə də, yeganə filmidir. Lakin bu filmdə onun hətta “Gün keçdi”, “Uşaqlığın son gecəsi”, “Alma almaya bənzər” kimi məşhur filmlərindən də güclü aktyore heyəti çəkilib: Rasim Balayev, Rafiq Əzimov, Həsənağa Turabov, Şahmar Ələkbərov, Tofiq Mirzəyev, Leyla Şıxlinskaya, Sadıq Hüseynov və başqaları.
Amma çox təəssüflər olsun ki, film bu gün yaddaşlardan tamamilə silinib. Hətta filmdə baş qəhrəmanı oyanayan Xalq artisti Rafiq Əzimov da filmin unudulduğunu, bədbəxt taleli olduğunu dilə gətirib:
“Bunun səbəbi çox sadədir. Əvvəlki illərdən fərqli olaraq, hazırda “Ömrün ilk saatı” filmi telekanallarımız vasitəsilə nümayiş etdirilmir. Tamaşaçı gərək, filmi görsün ki, sonra da filmlə bağlı müzakirələrə qoşula bilsin. Bu filmdə güclü aktyor oyunu ilə yanaşı, xeyli düşündürücü məqamlar da var”.
Film təkcə televiziya və tamaşaçı sarıdan deyil, həmçinin, kinematoqrafiyada da bəxtsizlər siyahısında yer alır. Azərbaycan tarixinin üç neftçi nəsli haqqında çəkilən yeganə film olmasına baxmayaraq, bu mövzuda ekranlaşdırılan "Möcüzələr adası”, “İnsan məskən salır”, “Qara daşlar” kimi filmlər qədər məşhur olmadı. Cəmi-cümlətani bir həvəsləndirmə diplomu ilə təltif edildi.
“Onun bəlalı sevgisi” - 1980-ci ildə çəkilən filmin uğursuzluğunu göstərmək üçün bir detalı demək kifayətdi: filmdə Flora Kərimova tərəfindən “Eşqimiz elə bu qədərmiş” misrası ilə başlanan musiqi sonradan filmin özünü kölgədə qoydu. Emin Sabitoğlu barmaqlarından çıxan mahnı daha sonra müstəqil əsər kimi iofa edilməyə başlandı. Film isə çox az adamın yadına düşdü. “Onun bəlalı sevgisi” çox da məşhurluq qazana bilmədi. Çəkilib tam hazır olandan sonra Moskvaya – ilkin baxışa göndərildi. Amma Mərkəzin heç xoşuna gəlmədiyi və “səvaxətlə” kəsib-doğradığı kadrlar filmi şikəst etdi. Film ilk dəfə olaraq sovet dövründə hansısa müəssisənin neqativ fəaliyyətini, qüsurla, qanun pozuntuları ilə işlədiyini, yararsız parçalarla geyim hazırladığını lentə almışdı. Mərkəzin fikrincə isə, sovetin heç bir müəssisəsində belə hal ola bilməzdi. Nəticədə, 150 metrlik kadrlar filmdən çıxarılır. Mərkəzin imtina etdiyi detalı filmdən çıxarmaq onu şikəst etmək kimi bir iş idi. Film elə şikəst olaraq da qaldı. Ömrünü Azərbaycan kino sənətinə həsr edən, bir müddət “Azərbaycanfilm” Kinostudiyasının direktoru işləyən rejissorunu- Ziyafət Abbasovu da tanıda bilmədi.
E.Nazimoğlu
Qeyd: Modern.az uğursuz taleli filmlərimiz barəsindəki yazıları davam etdirəcək
