Dilçilər deyirlər ki, bütün dillər dəyərli, ifadəli və mürəkkəbdir. Onlar adətən mənfi münasibəti qərəz və siyasətlə əlaqələndirirlər. Hansı dilin gözəl və ya çirkin görünməsi ilə bağlı həssas sualın cavabını yəqin ki, heç kim diqqətlə öyrənməyib. Ta ki, 3 alim - Andrey Anikin, Nikolay Aseyev və Niklas Erben Coansson araşdırmalarını çap edənə qədər.
Modern.az xəbər verir ki, tədqiqatın nəticələri və detalları ilə bağlı "The Economist" nəşrində köşə yazısı dərc olunub.
Belə ki, alimlər İsa Məsihin həyatından bəhs edən filmdən istifadə ediblər. Onun təbliğatçıları filmi yüzlərlə dildə yayıblar. Filmin həm ekspozisiyası, həm də dialoqu olduğu üçün əksər səsyazmalarda ən azı 5 fərqli dinamikin mövcudluğu onun seçilməsi üçün əsas təşkil edib. Komanda kliplərə qulaq asmaq və dillərin cəlbediciliyini qiymətləndirmək üçün çin, ingilis və semit olmaqla üç fərqli dil qrupundan 820 nəfəri işə götürüb.
Nəticə demək olar ki, bütün 228 dilin heyrətamiz dərəcədə oxşar qiymətləndirilməsi olub. Ölçmələrə görə, 1-dən 100-ə qədər olan miqyasda dillərin hamısı 37 ilə 43 arasında, əksəriyyəti isə 39 ilə 42 arasında bir diapazona düşüb. Ən yüksək reytinqli dil - anqlofonlar arasında fransız və italyan dillərinin güman edilən cazibəsinə baxmayaraq - Papua-Yeni Qvineyada danışılan ingilis kreolu tokpisin dili olub.
Ən aşağı reytinq isə çeçen dilinə verilib. Lakin ən yaxşı və ən pis qiymətləndirilən dillər arasındakı fərqlər o qədər cüzi və ayrı-ayrı qiymətləndiricilər arasında fərq o qədər böyük olub ki, heç kim tokpisin dilini dünyanın ən gözəl dili elan etməyə tələsməməlidir.
Bir neçə amil qiymətləndiriciləri eşitdikləri dilləri çox bəyəndiklərini söyləməyə vadar edib. Ancaq bunların daxili keyfiyyətlərlə əlaqəsi yoxdur. Birincisi, bir dillə tanış olmaq və ya hətta onunla tanış olduqlarını düşünmək qiymətləndiriciləri dilə orta hesabla 12% gözəllik verməyə meylləndirir. Bundan başqa, görünüb ki, bəzi regional qərəzlər var.
Qiymətləndirici bir dilin tanış olduğunu söylədisə, ondan bu dilin hansı bölgədən gəldiyini söyləməsi xahiş olunub. Məsələn, çinli qiymətləndiricilər Amerika və ya Avropadan olduqlarını düşündükləri dillərə açıq şəkildə üstünlük verib və Səhraaltı Afrikadan olanları daha aşağı qiymətləndiriblər. Qiymətləndiricilər dillərlə tanış olmadıqlarını bildirdikdə, bu cür üstünlüklər müşahidə edilməyib.
Reytinqlərə təsir edən digər xarici amillər qadın səslərinə mütləq, daha dərin və daha nəfəsli səslərə isə nadir hallarda üstünlük verilməsi olub. Ancaq nə qədər cəhd etsələr də, tədqiqatçılar xas fonetik xüsusiyyət tapa bilməyiblər. Məsələn, burun saitlərinin və ya frikativ samitlərin olması - bu, ardıcıl olaraq gözəl kimi qiymətləndirilib.
Yalnız tonal dilləri bəyənməmək statistik cəhətdən əhəmiyyətli olub. Tonal dillər başqa cür homofon sözləri ayırd etmək üçün səs tonundan istifadə edilən dillərdir. Hətta Çin qiymətləndiriciləri də belə dilləri bir qədər bəyənməyib, baxmayaraq ki, öz dilləri də tonaldır.
Coansson bəzi cavabsız sualları vurğulayarkən deyib ki, onun komandasının hansı səslərin bir yerdə görünməsi haqqında heç bir məlumatı olmayıb. Belə bir xüsusiyyət onların ölçmək qabiliyyətindən kənar olub. Prosodiya da belə olub və hər dildə cəmi beş danışanla, bir neçə cəlbedici və ya cəlbedici olmayan fərdi spikerin olması bir dilin reytinqini asanlıqla bu və ya digər şəkildə dəyişə bilib.
Sonda audiomateriallar ssenariləşdirilib. Bu bir tərəfdən yaxşı hal kimi qiymətləndirilib, çünki qiymətləndiricilər filmin eyni hissəsini (eyni mənalarla) hər dildə eşidiblər. Lakin kortəbii, təbii nitq tamamilə fərqli təəssürat yarada bilər. Ola bilsin ki, insanlar bir dilin səs inventarını deyil, danışanların bu dildə danışıq tərzini bəyənir və bəyənmirlər. Əgər belədirsə, bir dilin cəlbediciliyini dilin özünə deyil, danışanların mədəniyyətinə aid etmək daha düzgündür.
"Təcrübələrdə mənfi nəticələr adətən dalğalar yaratmır, lakin bu həm maraqlıdır - çünki insanların instinktlərinə çox ziddir - həm də sevindirir. Dünya kifayət qədər bölünüb", - sonda deyilir.
Tədqiqatçılar yekunda belə qeyd ediblər: “Biz dünya dillərinin fundamental fonetik və estetik vəhdətini vurğuladıq”.
