Qəzənfər Həmidoğlu
19-cu əsr Azərbaycan tarixinin fərqli əsridir. Bu yüzilliyin Vətənə bəxş etdiyi dahilər, nəhənglər sarıdan misli yoxdur. Həmin şəxslərin bir çoxunun milli qədər və istiqbalımızdakı rolları da misilsizdir. Bəziləri ictimai şüurun yetişməsində və ya milli, siyasi mücadilədə, digərləri mənəvi-mədəni həyatımızın zənginləşməsində böyük missiya sahibləri olublar.
Onların bəziləri ətrafında polemikalar hələ də davam edir. Amma tarixdən vurulan ağ-qara, pis-yaxşı izləri silə bilmərik.
Bu gün Üzeyir bəyi anarkən, dahi bəstəkarla eyni əsrdə doğulmuş tarixi şəxsiyyətlərimizi də yad etmək istədim (doğum yeri və ili):
1. Mirzə Kazım bəy - Rəşt, 1802
2.M. F. Axundzadə - Şəki, 1812
3. Aşıq Ələsgər - Ağkilsə, 1821
4. H.Z.Tağıyev- Bakı, 1823
5. S.Ə.Şirvani - Şamaxı, 1835
6. Həsən bəy Zərdabi - Zərdab, 1842
7. Məhəmməd ağa Şahtaxtinski - İrəvan, 1846
8. Ağa Musa Nağıyev - Bakı, 1849
9. Nəcəf bəy Vəzirov - Şuşa, 1854
10. S. Mehmandarov - Lənkəran, 1855
11. C. Qaryağdıoğlu - Şuşa, 1861
12. M. Ə. Sabir - Şamaxı, 1862
13. Ə. Topçubaşov - Tiflis, 1863
14. Firidun bəy Köçərli - Şuşa, 1863
15. Əli bəy Hüseynzadə - Salyan, 1864
16. Keçəçi oğlu Məhəmməd - Şuşa, 1864
17.Əliağa Şıxlinski - Qazax, 1865
18. Səttarxan - Təbriz, 1868
19. Əhməd bəy Ağaoğlu - Şuşa, 1869
20. Mirzə Cəlil - Naxçıvan, 1869
21. Ə. Haqverdiyev - Şuşa, 1870
22. N. Nərimanov - Tiflis, 1870
23. Abbas Səhhət - Samaxı, 1874
24.Məhəmmədhəsən Hacınski - Baki, 1875
25.Məhəmməd Hadi - Şamaxı, 1879
26. Fətəli xan Xoyski - Şəki, 1875
27. Xosrov bəy Sultanov - Zəngəzur, 1879
28. Hüseyn Ərəblinski - Bakı, 1881
29. Abdulla Şaiq - Tiflis, 1881
30. Nəsib bəy Yusifbəyli - Gəncə, 1881
31. Hüseyn Cavid - Naxçıvan, 1882
32.Məhəmməd Əmin Rəsulzadə - Bakı, 1884
33. Üzeyir bəy Hacıbyli - Ağcabədi, 1885
34. Y. V. Çəmənzəminli - Şuşa, 1887
35. Əhməd Cavad - Şəmkir, 1892
36. Bəhruz Kəngərli - Naxçıvan, 1892
37. Abbas Mirzə Şərifzadə - Şamaxı, 1893
38. Mir Cəfər Bağırov - Quba, 1896
39. Bülbül - Şuşa, 1897
40. Cəfər Cabbarlı - Xızı, 1899
