Tahir Mirkişili,
Milli Məclisin deputatı

Son zamanlar Avropa Birliyi və Azərbaycan arasında imzalanması planlaşdırılan strateji tərəfdaşlığa dair saziş haqqında müxtəlif müzakirələr aparılır. Öncə onu qeyd etmək lazımdır ki, 1999-cu ildən Avropa Birliyi və Azərbaycan arasında imzalanmış tərəfdaşlıq və əməkdaşlıq Sazişinin müddəti 2019-cu ildə başa çatır və onun yenilənməsi təbiidir. Digər tərəfdən, 2018-ci ildə Azərbaycan Prezidentinin Avropa Birliyinin mənzil qərargahına səfəri zamanı imzalanmış “Tərəfdaşlıq prioritetləri” adlı sənəddə yeni sazişin istiqamətləri dəqiq müəyyən olunub. Bu istiqamətlərdən mühüm olanlarından biri Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyidir ki sənəddə öz əksini tapıb. Əvvəlki müqavilədə olduğu kimi, imzalanacaq bu saziş də siyasi dialoq, insan hüquqları, ticarət, investisiya, iqtisadi, qanunverici, mədəni və digər əməkdaşlıq sahələrində genişmiqyaslı əməkdaşlığı nəzərdə tutur.

Amma yeni sazişin müasir reallıqları və gələcək çağırışları da özündə ehtiva etməsi nəzərdə tutulur ki, məhs bu məqam ona hər iki tərəfdən diqqətlə yanaşmanı göstərir. Bu çağırışlar isə əsasən enerji təhlükəsizliyi və iqtisadi əməkdaşlıqlarla bağlıdır. İlkin informasiyalara görə, hazırkı müzakirələr də məhs bu iki məqam üzərində gedir. Bunun səbəbləri aşağıdakılardır:

1) Azərbaycan artıq 1999-cu ildəki ölkə deyil, iqtisadi və siyasi cəhətdən regional güc mərkəzinə çevrilmiş bir respublikadır. Öz maraqlarını daha güclü şəkildə müdafiə etməsi təbiidir.

2) Avropa Birliyi də 1999-cu ildəki təşkilat deyil, keçən 10 il ərzində qurumda sarsıntılar baş vermiş, Brexit prosesi yaşanmış və üzv ölkələr arasında siyasi və iqtisadi fikir ayrılıqları daha də dərinləşmişdir. Bütün bunlarla yanaşı, Avropa Birliyi hələ də cəlbedici bazar və texnologiyaların məkanlarından biridir.

3) Azərbaycanın indidən sonrakı 10 il üçün aydın iqtisadi strategiyası var. Ölkə iqtisadiyyatı daha da güclənəcək və təbii olaraq iqtisadi subyektlərin iqtisadi və coğrafi mövqeyi daha da artacaqdır.

4) Avropa Birliyinin sonra 10 il üçün gələcək perspektivləri iqtisadi və siyasi cəhətdən çox da nikbin deyil. Birlikdə ciddi bürokratik islahatların gedəcəyi planlaşdırılır.

5) Azərbaycan növbəti 10 illər ərzdinə Avropa Birliyi üçün dayanıqlı və etibarlı enerji təhcizatçısı rolunu oynamaqla Avropa Birliyinin enerji təhlükəsizliyinə böyük dəstək verəcək. Bu dəstək eyni zamanda, Avropa Birliyinin özünün taleyinə mühüm dəstək olacaq

6) Azərbaycan sahib olduğu beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri vasitəsilə Avropa və Asiya arasında mühüm iqtisadi qovşaq yaradaraq hər iki hissənin iqtisadi əlaqələrini intensivlinə dəstək verməkdədir. Yəni Azərbaycanın imkanları Avropa Birliyini Asiya bazarlarına yaxınlaşdırır.

7) Avropa Birliyinin Cənubi Qafqaz ölkələri ilə ticarət həcminin 77% -i Azərbaycanın payına düşür və Azərbaycanın da xarici ticarət həcmini 40%-i Avropa Birliyinin payına düşür.

8) Azərbaycan Çinin “Bir kəmər bir yol” layihəsində əsasə tərəfdaşlardan biridir.

Bütün bu yuxarıda sadaladıqlarım Azərbaycan və Avropa Birliyi arasında imzalanacaq sazişin bərabər hüquqlu və diqqətlə hazırlanmasını tələb edir. Burda əsas məsələ vaxt deyil, məzmun və keyfiyyətdir. Təcrübə göstərir ki, Avropa Birliyi kimi beynəlxalq təşkilatların tamamilə öz maraqlarına xidmət edən standart müqavilə şablonları olur, onları dəyişdimədən qısa müddə ərzində imzalmaq mümkündür, hasını ki, Gürcüstan və Ermənistan artıq imzalayıblar. 

Düşünürəm ki, Azərbaycan və Avropa Birliyi arasında imzalanacaq saziş hər iki tərəf üçün vacibdir. Hər iki tərəfin qarşında duran çağırışların həlli üçün qarşılıqlı maraqları özündə əks etdirən sazişə ehtiyac var.